nieznośny, bunt, dwulatek, dziecko
Mama

Jak karać i nagradzać dziecko - wywiad z psychologiem

Czy dzieci należy karać, czy może tylko nagradzać? Czy nagrodą jest zwykła pochwała, czy może jednak prezent? Który rodzic nie ma podobnych wąpliwości? O to, co robić, by karząc lub nagradzając, nie unieszczęśliwić dziecka, ani go nie rozpuścić, pytamy psychologa.

Gdyby dzieci zawsze robiły to, czego oczekują rodzice, temat kar i nagród pewnie by nie istniał. Nie istniałyby też wątpliwości, czy kary nie unieszczęśliwiają, a nagrody nie rozpuszczają i czy stosując jedne i drugie, zasługujemy na miano dobrego rodzica, a może raczej tresera. O tym, czy karać i nagradzać, a jeśli tak, to w jaki sposób, rozmawiamy z psychologiem, dr Aleksandrą Jasielską. 

Przed Gwiazdką wiele dzieci słyszy słynne zdanie: „Jak będziesz się źle zachowywać, Mikołaj przyniesie ci rózgę". Co o tym sądzi psycholog? 

Należy sobie zadać pytanie, co chcemy uzyskać, mówiąc do dziecka w ten sposób. Jeśli zmianę zachowania, to straszenie rózgą nie jest dobrym pomysłem. Bo zarówno kary, jak i nagrody powinny pojawić się od razu, gdy dziecko zrobi coś źle lub dobrze. Opowiadanie o tym, co będzie za miesiąc czy dwa tygodnie, to dla malucha abstrakcja. Lepiej powiedzieć, że Mikołaj czy Gwiazdor, jak mówimy w Wielkopolsce, zastanawia się, jaki prezent dziecko może dostać, gdy np. nie będzie biło młodszej siostry albo pozwoli mamie dokończyć rozmowę telefoniczną. Rodzice straszą rózgą, ponieważ najczęściej nie mają żadnego repertuaru kar ani nagród. (sprawdź też: Jak zapobiec kłótniom między rodzeństwem).

A może dałoby się wychowywać dzieci bez ich stosowania?

Nasze pociechy nie zawsze zachowują się tak, jakbyśmy chcieli, jak jest to akceptowane społecznie. Małe dziecko jest z natury ruchliwe, żywiołowe, głośne i niektóre jego zachowania są niewłaściwe w pewnych okolicznościach, np. kiedy rozrywa opakowania prezentów na imprezie urodzinowej kolegi lub niszczy przygotowane tam dekoracje. Jeśli chcemy, by tak nie postępowało, możemy pokazywać dobry wzorzec, ale niekiedy nie da się tego zrobić i potrzebna jest kara.

Na przykład jaka?

Wymyślenie kary odpowiedniej dla swojej pociechy to największy problem dla każdego rodzica. Żeby określić, co dla dziecka jest karą, a co nagrodą, trzeba znać jego upodobania, wiedzieć, co może być dla niego przykre. Dla jednego karą będzie zakaz oglądania bajki na dobranoc, dla innego – wprost przeciwnie. Jedno poczuje się ukarane, gdy nie może wyjść na dwór i bawić się z kolegą, a inne się tym nie przejmie. Najlepszą karą jest zwykle pozbawianie przyjemności. Niestety, nie spotkałam podręcznika psychologicznego, który mówiłby, jak taka idealna kara ma wyglądać. 

A gdybyśmy tylko nagradzali dobre zachowanie, a złe ignorowali?

Nie wydaje mi się, że przy żywiołowości małego dziecka stosowanie samych nagród jest możliwe. Wymagałoby to przemyślanego, spójnego systemu nagradzania, który stosują i rodzice, i dziadkowie. Psychologia proponuje tzw. system żetonowy – dziecko za każde dobre zachowanie, które akceptujemy, dostaje punkt, fasolkę albo uśmieszek, a po zebraniu całej puli – otrzymuje nagrodę. Za zachowanie nieodpowiednie żetony są ujmowane. To dobra metoda, pod warunkiem że dziecko jasno wie, za co punkty są przyznawane i do czego prowadzą. 

Czy nagroda zawsze musi być materialna? Może wystarczy tylko pochwała?

Zwróćmy uwagę, że my, dorośli, też jesteśmy nagradzani. Pochwała szefa to jedno, ale jest też coś takiego jak premia... Wprowadziliśmy takie symboliczne nagrody i kary i jakoś się w tym odnajdujemy. Nie widzę niczego złego w nagrodach materialnych, pod warunkiem że są przyznawane konsekwentnie – nie mogą być wręczane za nic, nie mogą pojawiać się zawsze lub dlatego że dziecko ich zażądało. Dużo zależy również od wieku dziecka i relacji, jaką z nim zbudowaliśmy. Jeśli jest dobra, głęboka, niezadowolona mina rodzica, gdy maluch szczypie czy hałasuje, może być wystarczającym sygnałem dla niego, że źle postępuje. 

Dziecku wiele można wytłumaczyć, np. "Jeśli nie sprzątniesz klocków z podłogi, nadepniesz na nie i będzie bolało". Takie wyjaśnienia nie są lepsze od kar i nagród?

Rodzice, którzy doskonale znają swoją pociechę, nie muszą często sięgać po takie środki, bo dziecko przejawia mniej zachowań, które chcieliby zmienić. Powinniśmy dążyć do tego, by nagrodą dla dziecka było poczucie zadowolenia, bo zachowało się tak, jak uczą rodzice. A wracając do przykładu z klockami – jeśli chcemy coś osiągnąć, musimy konsekwentnie stosować dwie proste zasady.
 

Redakcja poleca

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA