Wprowadzenie standardów było przełomem w opiece nad ciężarnymi w Polsce. Niestety z powodu zmian wprowadzonych przez Ministra Zdrowia standardy opieki okołoporodowej mogą przestać obowiązywać po 31 grudnia 2018 roku. Dlaczego boimy się, że tak się stanie i dlaczego standardy opieki okołoporodowej muszą być respektowane w polskich szpitalach? Pytamy o to Joannę Pietrusiewicz, prezeskę Fundacji Rodzić po Ludzku.
To się powoli zmienia, ale cały czas istnieje lęk, „że zostanę ukarana”. Szpitale są nawet tak zbudowane, żeby czuć się w ten sposób: często nie wiemy, jak się po nich poruszać, do kogo możemy się zwrócić. Nawet jeśli na co dzień kobieta nie ma problemu z asertywnością i mówieniem o swoich oczekiwaniach, tutaj ten niepokój o siebie i dziecko jest obecny. Nie chcemy przecież być w sytuacji konfliktowej podczas porodu.
Tak i dlatego sztuką jest mówić o swoich potrzebach w oczywisty i życzliwy sposób. Ale trzeba mówić! Na pewno pomaga w tym szkoła rodzenia, bo pozwala nam zorientować się w tym, co jest dla nas ważne i wybrać taki szpital, który będzie pasował do naszych oczekiwań. Położne i prowadzące szkoły rodzenia mówią też o prawach pacjenta i o tym, że mamy prawo o wszystko pytać. To jest nasze prawo! Ta wiedza daje poczucie pewności siebie.
Tak, bardzo. Standardy okołoporodowe dotyczące ciąży fizjologicznej, porodu fizjologicznego, i opieki nad noworodkiem odwracają to szaleństwo z wcześniejszych lat, takich jak to, że kobieta musiała się dostosować do tego, co się dzieje w szpitalu. Standardy stawiają ją w centrum, a nawet więcej: nakładają na personel obowiązek pytania się o jej potrzeby, zachęcania do aktywności.
Zdecydowanie. To jest powszechnie obowiązujące prawo, więc powinno być respektowane tak samo jak każdy inny zapis prawny w Polsce.
Standardy powstały w odpowiedzi na bardzo kiepską sytuację i bardzo opresyjne położnictwo, niegodne i nieludzkie zachowania wobec kobiet, złą jakość opieki: rutynowe nacięcia krocza, nadużywanie podawania oksytocyny, brak kontaktu matki z dzieckiem po narodzinach. Nie wiemy, co się wydarzy, ale wiemy, co się już wydarzyło. Minister ograniczył swoje własne kompetencje jako Minister Zdrowia i w wyniku zmiany ustawy o działalności leczniczej wprowadził zapis, który mówi, że Minister Zdrowia może wydawać tylko standardy organizacyjne, dotyczące organizacji pracy, natomiast kwestie postępowania medycznego mają być albo w charakterze obwieszczeń, albo mają być to rekomendacje napisane przez towarzystwa naukowe.
To budzi nasz niepokój, bo po pierwsze nie rozumiemy, dlaczego minister nagle zaczął to robić, mimo że większość środowisk związanych z opieką okołoporodową uważa, że standardy opieki okołoporodowej są dobrym dokumentem i wyznaczają odpowiedni kierunek. Dla mnie to jest niezrozumiałe. Zgadzam się oczywiście, że lekarze powinni postępować zgodnie z wiedzą medyczną, ale tego nie robią. Gdyby tak było, te standardy w ogóle by nie powstały. Lekarze nie postępują zgodnie z wiedzą medyczną, bo każą kobietom rodzić w pozycji leżącej, podpinają cały czas pod zapis KTG, nadal są miejsca, gdzie ciągle rutyno nacinane jest krocze, a oksytocyna leje się litrami itd.
Mamy więc jasność, że z tą wiedzą medyczną u lekarzy i położnych jest różnie. Rekomendacje środowisk naukowych nie są tak silnym prawem i bardzo ciężko będzie kobietom wyegzekwować odpowiedni sposób postępowania. Dużo łatwiejsze było to ze standardami, choć i tak nie było to łatwe.
Z raportu wynika, że nadal są miejsca, które odbiegają od założeń standardów. Ale sytuacja z roku na rok się poprawia. Nie wystarczy podpisać dokument, żeby zmienić rzeczywistość – trzeba potem się zastanowić, jak go wdrożyć i podjąć działania w tym zakresie. Tu akurat okazało się, że tych przeszkód było bardzo dużo, bo położne i lekarze bardzo często uczyli się swojego zawodu kilkadziesiąt lat temu, w zupełnie innej rzeczywistości i okazało się, że kampania edukacyjna powinna mieć ogromny zasięg.
Czytaj też: Wstrząsający raport NIK z kontroli polskich porodówek
Tak, ale nawet, jeśli położne wykazywały chęć pracy zgodnie ze standardami opieki okołoporodowej to okazało się, że nie miały gdzie się uczyć nowych praktyk. Myślę, że to też jest jakaś nauczka na przyszłość dla ministerstwa, że jak się zmienia prawo, to należy najpierw zaplanować etap wdrożenia, a potem robić ewaluację i kontrolę, a tego tutaj zabrakło.
W standardach nie ma niczego takiego, co by wiązało ręce lekarzom, poza wykazem badań, które trzeba wykonać u każdej kobiety – ale jest tam też wyraźnie napisane, że jeśli sytuacja wymaga innych rozwiązań, to należy je zastosować. To jest po prostu minimum badań, które trzeba wykonać u każdej kobiety. Nie rozumiem tych słów. Nie ma w standardach żadnych słów, które zagrażałyby życiu czy zdrowiu kobiety, cały czas jest podkreślane, że wszystkie interwencje medyczne muszą się odbywać ze względu na indywidualną sytuację kobiety – i to jest właśnie ten zapis, który mówi o tym, że jeśli coś ma zostać zrobione, to dlatego, że ta konkretna kobieta tego potrzebuje.
Cieszę się z tego. Jako Fundacja apelowałyśmy o taką możliwość już od dłuższego czasu, ponieważ uważamy, że fizjologią powinna się zajmować specjalistka od fizjologii, a tą jest położna. Już w standardach opieki okołoporodowej jest napisane, że kobieta ma prawo wybrać do prowadzenia ciąży przez lekarza lub położną, ale nie było to finansowane z budżetu państwa, więc kobiety do tej pory mogły prowadzić ciążę u położnej tylko prywatnie. Nie sądzę, aby teraz wszystkie kobiety zaczęły nagle prowadzić ciąże u położnych, ale chodzi o to, że różne kobiety potrzebują różnego rodzaju opieki.
Jeśli chodzi o ten program, to bardzo się martwię. To jest tworzenie rozwiązań bez analizowania tego, co jest dla kobiet ważne, jakie są problemy i potrzeby. To produkt wymyślony przez urzędników w oderwaniu od prawdziwych problemów w położnictwie, o których kobiety mówią. Z mojego punktu widzenia to jest dość groźne, bo może oznaczać powrót do rejonizacji – kobieta wybierając lekarza, który będzie przypisany do konkretnego szpitala, będzie musiała tam rodzić. To nie szpital powinien koordynować opiekę fizjologiczną. Rozumiem, że NFZ chce wprowadzać zmiany organizacyjne, ale powinien to robić w drodze konsultacji.
Tak. Głos kobiet i ich potrzeby powinny być uwzględniane.
Tak, to jest dobry zapis. Dobrym zapisem jest też to, że szpital będzie miał dodatkowe bonusy finansowe. Ale im głębiej wchodzimy w szczegóły, tym mam większe wątpliwości i zastrzeżenia. Np. zapis o osiąganiu pewnych wskaźników przez szpital, np. tych dotyczących liczby cesarskich cięć. Szpital, który będzie je osiągał, dostanie gratyfikację finansową, a to już budzi mój niepokój. Tu nie chodzi o to, że sam pomysł myślenia o skoordynowanej opiece jest zły.
Jestem za tym, żeby została opieka sprawowana przez położne, ale wolałabym, żeby jeszcze chwilę poczekać ze skoordynowaną opieką, aż poziom opieki okołoporodowej będzie wyrównany w Polsce – że bez względu na to, gdzie kobieta trafi, poziom opieki, podejścia i empatii będzie podobny. Tak, żeby rejonizacja i wybór szpitala nie miały takiego znaczenia, bo kobieta będzie czuła się bezpiecznie w różnych szpitalach.
Na razie spotkał się z nami raz minister, a raz przedstawiciele ministerstwa. Stoją na stanowisku, że ten nowy zapis zostanie i że jest potrzebny, ale deklaracje ministra są takie, że zmieni się tylko nazwa na „standardy organizacyjne”, ale standardy okołoporodowe będą obowiązywać. Będziemy się dalej temu przyglądać i pokazywać, jak bardzo ważne to jest dla kobiet i jak bardzo to wpływa na życie każdej kobiety, która idzie do szpitala i każdego dziecka, które się tam rodzi. Te drobne rzeczy mają wpływ na nasze życie!
Zobacz też:
Od przyszłego roku będą obowiązywać nowe standardy opieki okołoporodowej. Jak je pani ocenia? Bardzo mnie cieszy, że pojawiło się badanie przesiewowe dotyczące ryzyka wystąpienia depresji . Lekarz będzie zobowiązany dwa razy w okresie ciąży i raz po urodzeniu dziecka do zaproponowania kobiecie testu sprawdzającego, czy nie ma depresji . Wiele kobiet przeżywa depresję w ciąży oraz po porodzie. Do tej pory lekarz prowadzący ciążę nie pytał kobiety o samopoczucie, a kobiety bały się o tym mówić. Uważały, że dzieje się z nimi coś niedobrego, wyrzucały sobie, że pewnie są złymi matkami . Tymczasem depresja jest chorobą – taką jak inne. Trzeba zgłosić się o pomoc do lekarza specjalisty . Nowe przepisy mówią też o większej pomocy w karmieniu piersią... W nowych standardach są zapisy, które będą bardziej promowały karmienie piersią. W Polsce bardzo wiele kobiet chciałoby karmić piersią , ale nie dostaje wystarczającej pomocy w tym zakresie. Pomoc w karmieniu piersią będzie lepsza? Uważam, że nowe zapisy dotyczące zasad karmienia piersią są dobre. Kobieta po porodzie ma dostać pomoc w karmieniu piersią. Pytanie tylko, jak będą przestrzegane. Będzie też więcej obostrzeń w podawaniu noworodkowi mleka modyfikowanego? Nie będzie można podać mleka modyfikowanego bez zgody matki. Będzie ono dostępne tylko na zlecenie lekarskie . Podanie dziecku mleka modyfikowanego będzie musiało być poprzedzone rozmową z matką i wpisem do dokumentacji medycznej . W Polsce co trzeci noworodek jest dokarmiany mlekiem modyfikowanym. Część z nich – bez zgody i wiedzy kobiet! Większość kobiet chce karmić piersią. Nie zawsze jednak to się im udaje, a nie jest im udzielana dostateczna pomoc. Zobacz także: Naczelna Rada Lekarska krytycznie o nowych standardach okołoporodowych Co kobieta powinna zrobić, jeśli uzna, że w jej...
Dziś, 10 stycznia 2017 roku, Fundacja Rodzić po Ludzku składa w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów petycję "Obywatele w obronie Standardów Opieki Okołoporodowej" – poinformowała na Facebooku prezeska Fundacji Joanna Pietrusiewicz. Petycja o utrzymanie obecnych standardów okołoporodowych Pisaliśmy o akcji zbierania podpisów pod petycją . Dzięki ogromnemu zaangażowaniu osób na całym świecie, w zaledwie trzy tygodnie Fundacji udało się zebrać 74153 podpisów. Wśród nich znalazły się podpisy czytelniczek i redaktorek Babyonline popierających działania Fundacji Rodzić po Ludzku. "Apelujemy do Premier Rządu Polskiego, o przywrócenie poprzedniego brzmienia Art. 22 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej i przywrócenie Standardów Opieki Okołoporodowej jako standardu medycznego. Zwracamy się do Pani Premier o obronę prawa, które pomaga rodzinom witać dzieci w godnych warunkach, otoczone szacunkiem oraz troskliwą i uważną opieką ze strony personelu, przy wsparciu bliskich im osób" – czytamy na Facebooku Fundacji. Nowelizacja ustawy, która w obecnej formie ma obowiązywać do 31 grudnia 2018 roku, oddala nas od Standardów Opieki Okołoporodowej, o które od lat walczy Fundacja Rodzić po Ludzku . Jeśli zmiana art. 22 ust. 5 zostanie podtrzymana, jakość opieki, jaką otrzyma ciężarna podczas porodu, będzie zależała od nastawienia lekarza i zwyczajów panujących w szpitalu. Kobiety nie będą mogły wnieść skargi i domagać się swoich praw, bo obecne standardy przestaną obowiązywać. Mamy nadzieję, że Premier Beata Szydło weźmie pod uwagę głosy prawie 75 tysięcy osób i nie pozwoli zabrać kobietom standardów okołoporodowych! Czytaj także: Rząd próbuje odebrać matkom prawo głosu?
Minister zdrowia Łukasz Szumowski, prezentując w kwietniu projekt nowych standardów opieki okołoporodowej zapowiadał, że minął czas, kiedy o porodzie decydował lekarz. – Pacjent jest partnerem, a okres ciąży, porodu, połogu jest szczególnie ważny dla takiego partnerstwa. Żeby jednak partnerstwo było możliwe, młoda mama musi być dobrze wyedukowana i musi wiedzieć, do czego ma prawa – mówił minister. Od stycznia 2019 r. mają obowiązywać nowe standardy opieki okołoporodowej. Co ma się zmienić? Sprawdź, do czego każda kobieta w ciąży, w czasie porodu i połogu będzie mieć prawo. 1. Poród mniej zmedykalizowany, bardziej naturalny Standard zaleca opiekę nad matką i noworodkiem, przy jednoczesnym położeniu nacisku na ograniczenie niezbędnych interwencji medycznych, w szczególności: amniotomii indukcji porodu stymulacji czynności skurczowej podawania opioidów nacięcia krocza cięcia cesarskiego podawania mleka modyfikowanego W Polsce ponad 40 proc. porodów jest zakończonych przez cesarskie cięcie : większość z nich nie jest wykonywanych z powodów medycznych. Cesarskie cięcie nie jest obojętne ani dla kobiety, ani dla dziecka - badania pokazują, że dzieci urodzone przez cesarskie cięcie częściej np. cierpią na alergię. Mniej cięć cesarskich będzie możliwe, jeśli każda kobieta, która będzie chciała, będzie miała możliwość znieczulenia do porodu. 2. Metody łagodzenia bólu Według nowych standardów opieki okołoporodowej każda kobieta jeszcze w czasie ciąży ma być informowana o metodach łagodzenia bólu podczas porodu. Powie jej o tym położna lub lekarz opiekujący się ciążą. Każda kobieta będzie też mogła przed porodem odwiedzić szpital, w którym chce rodzić i zapytać, czy jest możliwe znieczulenie do porodu . M.in. kierując się dostępnością do znieczulenia, będzie mogła wybrać szpital, w...
