Pierwsza pomoc w drobnych wypadkach

Skaleczenie – jak pomóc dziecku?
To chyba najczęstszy uraz małego dziecka.

• Dokładnie oczyść ranę z brudu pod bieżącą wodą.
• Zdezynfekuj ją wodą utlenioną (lub innym preparatem bakteriobójczym do stosowania na otwarte rany, np. Octeniseptem).
• Osusz delikatnie jałowym gazikiem (nigdy watą!) i załóż plaster z opatrunkiem lub jałowy opatrunek (gazik, a na to bandaż).
• Jeśli rana mocno krwawi, uciśnij ją gazą przez około 15 minut.

Potrzebny lekarz, jeśli: Krwawienie jest intensywne lub po półgodzinie nie ustaje, rana jest rozległa i głęboka – być może konieczne okaże się założenie szwów. A także wtedy, gdy dziecko skaleczyło się zardzewiałym gwoździem lub rana jest mocno zabrudzona ziemią – istnieje ryzyko zakażenia tężcem. Wówczas lekarz poda dziecku antytoksynę tężcową.

Czy wiesz: Jak zatamować krwotok u dziecka?

Drzazga w skórze – jak pomóc dziecku?
Dziecko drzazgę może sobie wbić np. podczas zabawy na drewnianym bujanym koniku czy opierając się o płotek. Co wtedy?

• Miejsce, w którym tkwi drzazga, przemyj wodą.
• Jeśli jest niewielka i widzisz, że wystaje ponad skórę, uchwyć ją pęsetą i wyciągnij. Jeśli cała schowana jest pod naskórkiem, spróbuj podważyć ją za pomocą igły jednorazowej lub zwykłej (zdezynfekuj ją spirytusem lub opalając jej czubek nad płomieniem świecy). Jeżeli jednak masz trudności z usunięciem drzazgi, spróbuj najpierw wymoczyć skórę w ciepłej wodzie z mydłem.
• Po usunięciu drzazgi przemyj rankę wodą utlenioną lub Octeniseptem.

Potrzebny lekarz, jeśli: Zadra tkwi bardzo głęboko i nie możesz jej wyjąć albo skóra wokół zrobiła się gorąca i obrzęknięta. Mogło dojść do infekcji bakteryjnej.

Zobacz: Jak rozpoznać zakażenie rany

Otarcie naskórka – jak pomóc dziecku?
Takie otarcia najczęściej zdarzają się na łokciach i kolanach, bo w momencie przewrócenia się to na te części ciała dziecko upada. Zdarte są tylko górne warstwy skóry, więc zazwyczaj nie występuje tak obfite krwawienie, jak przy ranach ciętych.

• Obmyj delikatnie miejsce skaleczenia pod bieżącą wodą lub jałową gazą zamoczoną w wodzie z mydłem, by oczyścić je z brudu. Jeśli nie możesz zrobić tego natychmiast lub dziecko bardzo głośno protestuje, wykorzystaj okazję podczas wieczornej kąpieli.
• Otarcia szybko się goją, więc nie ma potrzeby zakładania na nie opatrunku, chyba że rana obficie krwawiła i trzeba ją ucisnąć albo sączy się z niej surowicza wydzielina.

Potrzebny lekarz, jeśli: Otarcie nie chce się goić, paprze się, wokół pojawiło się zaczerwienienie.

Przytrzaśnięcie palca – jak pomóc dziecku?
To zdarza się dość często, bo ciekawskie dziecko wkłada rączki w każdą napotkaną szparę czy szczelinę.

• Najlepiej, by stłuczony palec dziecko włożyło na kilkanaście minut do zimnej wody.

Potrzebny lekarz, jeśli: Paluszek zaczął szybko obrzmiewać, wydaje ci się, że jest zniekształcony, dziecko nie może nim poruszać. Objawy te mogą świadczyć o złamaniu (tu sprawdzisz, co robić, gdy podejrzewasz u dziecka złamanie).

Stłuczenia – jak pomóc dziecku?
Choć guzy i siniaki mogą wyglądać naprawdę okropnie – osiągać rozmiary kurzego jaja i mienić się wszystkimi kolorami tęczy, zazwyczaj nie są groźne.

• Przyłóż do bolącego miejsca zimny kompres – można kupić gotowe żelowe okłady lub użyć kostek lodu owiniętych w pieluszkę, gazę czy folię (nie przykładaj lodu bezpośrednio na skórę!).
• Obrzęk złagodzi żel arnikowy lub okład z Altacetu (można także położyć na stłuczenie liść surowej kapusty lub kompres ze schłodzonego kwaśnego mleka).
• Jeśli dziecko bardzo cierpi z bólu, podaj mu środek przeciwbólowy dla dzieci, np. paracetamol.
• Po uderzeniu w głowę zawsze przez kilka godzin obserwuj, czy u dziecka nie pojawiły się niepokojące objawy.

Potrzebny lekarz, jeśli: Dziecko po uderzeniu w głowę zrobiło się senne, wymiotuje, ma drgawki, zawroty głowy, z uszu lub nosa wypływa krwawa lub wodnista wydzielina, wokół oczu lub za uszami pojawiło się zasinienie. Lekarz będzie musiał sprawdzić, czy nie doszło do uszkodzenia mózgu. Zawsze gdy dojdzie do urazu głowy z utratą przytomności, nawet krótkotrwałą, należy wezwać pogotowie!

Pogryzienia przez owady – jak pomóc dziecku?

Pogryzienia przez komary lub meszki
Ich ukąszenia są zazwyczaj niegroźne, ale za to bardzo uciążliwe – okropnie swędzą i dziecku trudno powstrzymać się od drapania. Meszki ponadto często atakują gromadnie, co może być niebezpieczne dla najmłodszych dzieci.

• Posmaruj czerwone bąble specjalnym żelem po ukąszeniu owadów, który łagodzi świąd (kupisz go w aptece).
• Jeśli nie masz takiego, przetrzyj ukąszenia spirytusem lub zrób okład z roztworu sody oczyszczonej.
• Pilnuj, by dziecko nie rozdrapywało podrażnionych miejsc (powinno mieć krótko obcięte paznokcie).

Potrzebny lekarz, jeśli: Na ciałku dziecka widać wiele ukąszeń, które rozdrapuje do krwi.   

Użądlenie przez osę lub pszczołę
Miejsce po użądleniu jest opuchnięte, zaczerwienione, bledsze po środku, boli i swędzi. Gdy ugryzie pszczoła, w skórze zazwyczaj tkwi pozostawione przez owada żądło.

• Jeśli w skórze tkwi żądło, spróbuj usunąć je, używając specjalnej pompki, pęsety lub zeskrobując je paznokciem. 
• Zrób dziecku okład ze słabego kwasu (roztworu octu lub soku z cytryny) lub kompres z roztworu sody oczyszczonej. Ulgę przyniesie również przyłożenie plasterka cytryny, korzenia pietruszki, liścia surowej kapusty czy kompresu ze schłodzonego kwaśnego mleka. Możesz też zastosować żel zmniejszający swędzenie.
• Jeśli miejsce po ukąszeniu jest obrzęknięte i zaczerwienione, możesz dziecku podać wapno, które łagodzi objawy uczulenia, lub lek przeciwalergiczny. Uwaga! Użądlenie przez osę lub pszczołę może być niebezpieczne w przypadku uczulenia na jad tych owadów.  

Potrzebny lekarz, jeśli: Dziecko zostało ugryzione w język czy usta, ma objawy reakcji alergicznej. Wezwij pogotowie również wtedy, gdy dziecko ukąsiło kilka os lub pszczół albo szerszeń.

Pogryzienie przez mrówki
Po ich ugryzieniach zostają drobne czerwone, piekące ślady.

• Objawy pokąsania złagodzi kompres z roztworu sody oczyszczonej – ma ona odczyn zasadowy, co zneutralizuje zawarty w jadzie kwas mrówkowy.
• Możesz także posmarować miejsce pogryzienia żelem łagodzącym swędzenie.

Potrzebny lekarz, jeśli: Dziecko jest mocno pokąsane, a w miejscu pogryzień pojawiła się opuchlizna.

Kleszcz w skórze – jak pomóc dziecku?
Kleszcze w skórze wyglądają jak czarne łuski. Mogą przenosić groźne choroby: odkleszczowe zapalenie opon mózgowych, boreliozę. Dziecko nie poczuje ugryzienia, ponieważ owad, wpijając się w skórę, wydziela środek znieczulający.

• Po przyjściu do domu ze spaceru po lesie czy parku zawsze dokładnie oglądaj ciało dziecka (kleszcze lubią się wpijać pod pachą, w pachwinach, we włosach).
• Kleszcza powinno się usunąć jak najszybciej – w ciągu 24 godzin.
• Nie smaruj go tłuszczem, bo dusząc się, wydzieli jeszcze więcej toksycznych substancji.
• Uchwyć owada pęsetą tuż przy skórze i zdecydowanym ruchem go z niej wyciągnij. Możesz też użyć do tego specjalnej pompki (do kupienia w aptece).
• Miejsce po kleszczu koniecznie zdezynfekuj wodą utlenioną lub Octeniseptem albo przynajmniej porządnie umyj wodą z mydłem.

Potrzebny lekarz, jeśli: Kleszcz długo tkwił w skórze, a miejsce po nim zrobiło się obrzęknięte i gorące albo po kilku dniach (lub tygodniach) od ugryzienia dziecko ma objawy przeziębienia. Zgłoś się do lekarza też wtedy, gdy nie udało ci się usunąć kleszcza w całości.

Urazy ucha – jak pomóc dziecku?

Dziecko włożyło sobie coś do ucha
Dzieci wkładają sobie do uszu najróżniejsze rzeczy, np. koraliki, nasiona grochu, fasoli itp. Gdy te pęcznieją, ucho boli, i to bardzo mocno.
Potrzebny lekarz, jeśli: Pamiętaj, że ciało obce w kanale słuchowym zawsze wymaga wizyty u lekarza, bo jeśli sama będziesz chciała wyciągnąć z ucha koralik czy nasionko, możesz je wepchnąć jeszcze głębiej. Poza tym ciał obcych nie usuwa się pęsetą, ale specjalnym haczykiem, lepiej więc wybrać się z dzieckiem do laryngologa, a nie do pediatry.

Do uszka dostał się owad
Do ucha może dostać się np. mrówka, szczypawka. To dość nieprzyjemne, a nawet bolesne (mrówka głośno "tupie", biegając po błonie bębenkowej). Na szczęście intruza można się pozbyć bez problemu.

• Wlej do ucha kilka kropli spirytusu albo innego białego alkoholu (czystej wódki), chwilę odczekaj, a potem przechyl głowę dziecka tak, by owad mógł wypłynąć. Spirytus jest bezpieczniejszy niż woda: robal ginie natychmiast, ucho jest od razu odkażone, a spirytus szybko paruje.

Potrzebny lekarz, jeśli: Intruz nie wypadł w całości. Trzeba wówczas koniecznie pójść z dzieckiem do laryngologa.

Uraz błony bębenkowej ucha
Bywa, że w zabawie ktoś komuś wkłada do ucha patyk, np. po to, by sprawdzić, czy uda się go wyjąć z drugiej strony. Błonę bębenkową można uszkodzić także podczas czyszczenia uszu patyczkiem kosmetycznym.

• W takiej sytuacji do ucha nie wolno wlewać żadnych kropli, bo kropelka krwi, która tworzy się na uszkodzonej błonie bębenkowej, jest niczym plasterek: umożliwia wytworzenie blizny, chroni ucho środkowe przed wtargnięciem bakterii.

Potrzebny lekarz, jeśli: Każdy uraz błony bębenkowej wymaga szybkiej wizyty u laryngologa. Lekarz oczyści przewód słuchowy i ewentualnie "załata dziurę". Dziecku zwykle trzeba podać antybiotyk.

Czytaj: Boli ucho? To może być zapalenie ucha!

Piasek, mucha w oku – jak pomóc dziecku?
Dziecko podczas zabawy może sypnąć sobie w oczy piaskiem, może się w nich znaleźć muszka lub rzęsa.

• Nie pozwól trzeć oczka.
• Podnieś delikatnie górną powiekę. Jeśli zdołasz dojrzeć „intruza“, postaraj się wyjąć go z oka zmoczonym rogiem czystej chusteczki.
• Jeśli nic w oku nie widzisz, przepłucz je dużą ilością letniej wody lub solą fizjologiczną.

Potrzebny lekarz, jeśli: Oko zrobiło się czerwone, bolesne, zaczyna ropieć. Gdy oczko jest skaleczone, jedź z dzieckiem do szpitala na dyżur okulistyczny.

Czytaj też: Dzieci coraz gorzej widzą: alarmujące badania