Tokofobia – na czym polega, czy to wskazanie do cesarki? [objawy i leczenie]

Tokofobia, czyli patologiczny lęk przed porodem, dotyczy 6-10 proc. kobiet w ciąży. Ale w ostatnich latach obserwujemy wzrost liczby ciężarnych z objawami tokofobii. Rośnie też liczba wydawanych zaświadczeń o tym zaburzeniu. To bardzo poważny i realny problem, a nie tylko wymysł kobiet, które nie chcą rodzić naturalnie. Do tego leczenie tokofobii nie jest wcale proste, czasem lęk przed porodem to wręcz wskazanie do cesarskiego cięcia. O tokofobię pytamy psychologa, Patrycję Satkiewicz. 

Spis treści:

• Tokofobia: co to?
• Tokofobia – objawy
• Przyczyny tokofobii
• Czy tokofobia jest wskazaniem do cesarki?
• Tokofobia – leczenie
• Poród przy tokofobii

Tokofobia – co to jest?

Tokofobia, czyli patologiczny i paniczny strach przed porodem, zaliczana jest do fobii specyficznych, czyli wywoływanych przez konkretny czynnik. Możemy rozróżnić:

• Tokofobię pierwotną, o podłożu nerwicowym, która występuje w pierwszej ciąży. Zazwyczaj pojawia się u kobiet, które już wcześniej miały jakiś rodzaj zaburzeń lękowych.
• Tokofobię wtórną dotyczącą kobiet w kolejnej ciąży. „Tokofobia wtórna może być następstwem wcześniejszego, traumatycznego porodu (spowodowanego np. ułożeniem pośladkowym dziecka, bardzo długim czasem porodu dużego dziecka itp.)” – wyjaśnia psycholog, Patrycja Satkiewicz. 

Czego boi się kobieta cierpiąca na tokofobię? „Przede wszystkim odczuwa olbrzymi lęk przed bólem podczas porodu, ale jest również przekonana o złej opiece ze strony personelu szpitala” – wyjaśnia psycholog. Kobieta boi się także utraty kontroli nad swoim zachowaniem w trakcie porodu, jak i tego, że urodzi upośledzone dziecko albo że umrze ono podczas porodu. 

Niektóre kobiety w następstwie tokofobii decydują się na adopcję, podczas stosunków seksualnych stosują kilka metod antykoncepcji, a w przypadku ciąży zdarzają się nawet aborcje powodowane lękiem. „Kobieta z tokofobią, jeśli zdecyduje się urodzić dziecko, już w pierwszym trymestrze ciąży chce wiedzieć niemalże wszystko o porodzie i przebiegu ciąży, często niestety skupia się na tych negatywnych aspektach porodu, co prowadzi do wyolbrzymiania możliwych powikłań i tworzenia katastroficznych scenariuszy. To nie służy ani dobru przyszłej matki, ani nienarodzonemu dziecku, ani związkowi, w którym jest kobieta.” – dodaje ekspert.

Jakie są objawy tokofobii?

Objawy tokofobii zwykle trudno rozpoznać. „Poród oczywiście zawsze łączy się z pewnym rodzajem lęku, ale nie każdy lęk jest patologiczny” – tłumaczy psycholog. Nie istnieje coś takiego jak test na tokofobię – diagnozę musi postawić lekarz. O tokofobii można mówić na pewno wtedy, kiedy kobieta w ogóle rezygnuje z macierzyństwa. Jej strach przed porodem jest tak wielki, że woli nigdy nie być matką niż męczyć się (w jej rozumieniu) podczas ciąży i porodu.  

Inne objawy tokofobii to:

• nawracający niepokój,
• myśli katastroficzne,
• koszmary senne,
• bezsenność,
• ogólne pogorszenie samopoczucia i jakości życia.

Objawy tokofobii mogą też być somatyczne, czyli dawać symptomy fizjologiczne:

• bóle głowy i brzucha,
• kołatanie serca,
• uczucie duszności,
• zaburzenia koncentracji.

Jeśli cierpisz na tokofobię, możesz też miewać napady paniki oraz problemy z codziennym funkcjonowaniem i wypełnianiem swoich obowiązków (jesteś po prostu „sparaliżowana’’ strachem).

Jakie są przyczyny tokofobii?

Powodów wystąpienia tokofobii jest wiele, a każdy przypadek należy traktować indywidualnie. Zdaniem Patrycji Satkiewicz do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia tokofobii można zaliczyć:

• wcześniejsze traumy (np. wykorzystywanie seksualne i gwałt), 
• doświadczenie przemocy, 
• ciężkie porody w rodzinie lub wśród znajomych i przyjaciółek, 
• traumatyczny wcześniejszy poród.

Czy tokofobia jest wskazaniem do cesarki?

Tokofobia może być wskazaniem do cesarskiego cięcia. Chodzi o to, by poród naturalny nie spowodował u ciężarnej nasilenia lęku, poważnych komplikacji okołoporodowych (może do nich dojść np. wtedy, gdy rodząca nie współpracuje z personelem medycznym) lub depresji poporodowej.

Po rozmowie z kobietą i postawieniu diagnozy psychiatra może wystawić zaświadczenie o tokofobii, które będzie informacją dla lekarza odbierającego poród. Lekarz musi wziąć pod uwagę zalecenia psychiatry i podjąć ostateczną decyzję co do rodzaju porodu. Uwaga, zaświadczenie o tokofobii nie gwarantuje wykonania cesarki!

Leczenie tokofobii

Kobiety cierpiące na tokofobię nie zawsze podejmują leczenie, częściej idą do psychiatry po zaświadczenie o tokofobii, które daje im prawo do porodu poprzez cesarskie cięcie. Powinnaś jednak pamiętać, że lęk przed porodem można zmniejszyć: m.in. poprzez udział w psychoterapii i rozmowy o swoich wątpliwościach z ginekologiem.

W leczeniu tokofobii warto wykorzystać techniki oddechowe i relaksacyjne. Poszukaj godnej zaufania położnej, przyjaznego szpitala i lekarza ginekologa, dobrze przygotuj się do porodu, np. w szkole rodzenia. Krótkoterminowa terapia też jest skuteczna, jeśli kobieta chce współpracować z psychoterapeutą. Niezwykle ważne jest wsparcie partnera – nie powinien on bagatelizować problemu, ale pomagać i wspierać swoją partnerkę. 

Poród przy tokofobii

Kobiety cierpiące na tokofobię najczęściej rodzą przez cesarskie cięcie: „To jednak też nie załatwia wszystkiego” – twierdzi psycholog. „Nawet jeśli kobieta zdecyduje się na cesarskie cięcie, przedstawiając zaświadczenie o tokofobii, to i tak przez całą ciążę towarzyszy jej olbrzymi niepokój, z którym nie może sobie poradzić. Zdarzają się również przypadki, w których nawet zaświadczenie o tokofobii nie jest potrzebne, ponieważ ciężarna jest w tak silnym stresie i wykazuje tak wielkie objawy paniki, że żaden lekarz nie jest w stanie rozwiązać ciąży inaczej niż przez cesarskie cięcie”. 

Czy przy tokofobii można urodzić naturalnie?

Poród naturalny w przypadku tokofobii jest możliwy, o ile wcześniej odpowiednio się do niego przygotujesz. Powinnaś czuć się bezpiecznie, wybierz więc szpital, lekarza i położną, do których masz zaufanie, pójdź na terapię – masz wtedy szansę zapanować nad swoim lękiem. Przygotowania do porodu warto prowadzić przez całą ciążę.

Zobacz też:

• Jak stres w ciąży wpływa na poród? – wyjaśnia psycholog
• Jak wygląda poród przez cesarskie cięcie? Film
• Jak wygląda poród naturalny? Film