Jak obliczyć przyrost naturalny?

Przyrost naturalny jest bardzo ważnym wskaźnikiem, który dowodzi tzw. zastępowalności pokoleń. Od wskaźnika przyrostu naturalnego zależą m.in. działania wdrażane na poziomie gospodarki kraju, które mogą zachęcać bądź zniechęcać do wielodzietności.

Spis treści:

1. Co to jest przyrost naturalny?
2. Jak obliczyć przyrost naturalny?
   • Przyrost naturalny – wzór
   • Obliczanie przyrostu naturalnego – zadania
3. Co to jest współczynnik przyrostu naturalnego?
4. Jak obliczyć współczynnik przyrostu naturalnego?
   • Współczynnik przyrostu naturalnego – wzór
   • Obliczanie współczynnika przyrostu naturalnego – zadania
5. Przyrost naturalny a przyrost rzeczywisty
   • Obliczanie przyrostu naturalnego na podstawie salda migracji i przyrostu rzeczywistego

Co to jest przyrost naturalny?

Przyrost naturalny to różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych i liczbą zgonów. W przypadku, gdy liczba urodzeń przewyższa liczbę zgonów, to mamy do czynienia z dodatnim przyrostem naturalnym. Jeśli natomiast współczynnik zgonów jest wyższy niż współczynniki urodzeń, to świadczy to o ujemnym przyroście naturalnym.

Obserwacje demografów sugerują, że wielkość przyrostu naturalnego w dużej mierze zależy od stopnia rozwoju gospodarczego danego kraju. Z reguły im wyższy poziom rozwoju państwa, tym niższy wskaźnik przyrostu naturalnego jest notowany.

Zazwyczaj wysokim wskaźnikiem przyrostu naturalnego cechują się państwa słabo rozwinięte. Można więc powiedzieć, że im niższy przyrost naturalny, tym wyższy poziom rozwoju gospodarczego w danym kraju możemy zaobserwować.

Jak obliczyć przyrost naturalny?

Wzór na przyrost naturalny jest naprawdę bardzo prosty. Wystarczy odjąć od liczby żywych urodzeń liczbę zgonów. Wartość, którą otrzymamy, to wartość przyrostu naturalnego dla danego regionu bądź kraju.

Obliczanie przyrostu naturalnego – zadania

Oblicz przyrost naturalny dla gminy Pszczyna, w której w 2019 urodziło się 960 dzieci, a zmarło 1290 osób.

Rozwiązanie:

U= 960 osób

Z= 1290 osób

Pn= 960-1290= -330

Odpowiedź: Przyrost naturalny w Pszczynie jest wartością ujemną i wynosi 330.

Co to jest współczynnik przyrostu naturalnego?

Współczynnik przyrostu naturalnego to inaczej stopa przyrostu naturalnego, która świadczy o przyroście bądź ubytku naturalnym na danym terenie.

Jak obliczyć współczynnik przyrostu naturalnego?

Współczynnik przyrostu naturalnego obliczany jest za pomocą wzoru, w którym przyrost naturalny dzielony jest przez liczbę ludności, a następnie mnożony przez 1000 promili.

Współczynnik przyrostu naturalnego – wzór

lub inaczej: Sp= (U-Z)/N*1000 ‰, gdyż Pn= U -Z (poprzedni wzór na przyrost naturalny)

Obliczanie współczynnika przyrostu naturalnego – zadania

Zadanie 1: Oblicz współczynnik przyrostu naturalnego w Polsce w 2018, jeśli liczba urodzeń wyniosła 388 tysięcy, a liczba zgonów 414 tysięcy. Liczba ludności w Polsce szacowana jest na 37 970 000 osób.

U- 388 000 osób

Z- 414 000 osób

N -37 970 000 osób

Rozwiązanie:

Sp= (U-Z)/N*1000 ‰

Sp= (388 000-414 000)/37 970 000 * 1000 ‰= (-26 000)/37 970 000 * 1000 ‰ = -0,68 ‰

Odpowiedź: W 2018 roku współczynnik przyrostu naturalnego w Polsce był ujemny i wynosił około -0,68 ‰.
 

Zadanie 2: Gminę Zielonki zamieszkuje 23 690 mieszkańców. W 2020 roku urodziło się tam 260 dzieci, a współczynnik przyrostu naturalnego wyniósł około 0,93 ‰. Ile osób zmarło w 2020 roku w gminie Zielonki?

N - 23 690 mieszkańców

U - 260 osób

Sp - 0,93 ‰

Rozwiązanie:

Sp=Pn/N*1000

Sp=(U-Z)/N*1000 /            /1000 (obustronnie dzielimy przez 1000)

Sp/1000=(U-Z)/N             /*N (obustronnie mnożymy razy N)

(Sp*N)/1000=U-Z            / -U (obustronnie odejmujemy U)

-U +[(Sp*N)/1000]=Z     / *(-1) (obustronnie mnożymy razy (-1)

U-(Sp*N)/1000= Z

Podstawiamy dane

260- (0,93*23690)/1000=238

Odpowiedź: W gminie Zielonki w 2020 roku zmarło 238 osób.

Przyrost naturalny a przyrost rzeczywisty

Przyrost naturalny różni się od przyrostu rzeczywistego tym, że nie jest w nim ujęte saldo migracji, które również wpływa na ogólną liczbę ludności.

Przyrost rzeczywisty jest sumą przyrostu naturalnego i salda migracji. Znając saldo migracji oraz przyrost naturalny możemy dość łatwo obliczyć przyrost rzeczywisty.

Przyrost rzeczywisty – wzór

PR = PN + SM

PR – przyrost rzeczywisty

PN – przyrost naturalny

SM – saldo migracji

Obliczanie przyrostu naturalnego na podstawie salda migracji i przyrostu rzeczywistego

Zadanie 1: Oblicz przyrost naturalny w pewnym mieście, w którym saldo migracji wynosi 2400 osób, a przyrost rzeczywisty - 12 900 osób.

Rozwiązanie:

PR = PN + SM

PN= PR-SM

PN= -12 900-2400= - 15 300 osób

Odpowiedź: Przyrost naturalny w tym mieście wynosi -15 300 osób.