Streszczenie Dziady cz. IV
Pixabay/fot. Darkmoon_Art
Język polski

Dziady cz. IV – streszczenie, plan wydarzeń, opis bohaterów, problematyka

Czwarta część „Dziadów” Adama Mickiewicza to tajemnicza biografia młodego mężczyzny, który doświadczył miłości romantycznej. Jedno jest pewne: Gustaw wie, że miłość potrafi być niebem i piekłem. Romantyczne przeświadczenie o wyższości serca nad rozumem przemieniło go w upiora. Szczegółowe streszczenie IV części „Dziadów” pozwoli ci przypomnieć sobie najważniejsze zagadnienia dzieła.

„Dziady” cz. IV to przykład dramatu romantycznego. Fabuła skupia się wokół postaci Gustawa — nieszczęśliwego odtrąconego kochanka, któremu nie dane było zaznać spokoju ani za życia, ani po śmierci. Pojawia się jako duch, by przestrzec innych przed popełnieniem jego błędów...

Spis treści: 

Dziady cz. IV – plan wydarzeń

  1. Modlitwa Księdza. 
  2. Pojawienie się Pustelnika.
  3. Historia tragicznej miłości. 
  4. Rozpoznanie Gustawa. 
  5. Wspomnienie ślubu. 
  6. Potępienie kobiet za niestałość. 
  7. Szaleństwo i samobójstwo Gustawa. 
  8. Prośba o przywrócenie obrzędu Dziadów. 
  9. Spór Księdza i Gustawa. 
  10. Przestroga. 
  11. Odejście ducha. 

Dziady cz. IV – streszczenie szczegółowe

Na stole w domu Księdza, przed ołtarzykiem Najświętszej Marii Panny, płoną świece. Po kolacji Ksiądz modli się wraz z dziećmi (jest kapłanem prawosławnym, więc może mieć rodzinę). Niespodziewanie wchodzi gość. Jest nim Pustelnik. Jego wygląd przeraża dzieci, które widzą w nim upiora. Proszą, by nie zabierał im ojca.

Za oknem szaleje burza. Pustelnik mówi, że już widział ten dom trzy lata temu przed śmiercią. Ksiądz nie rozumie jego słów. Jedno z dzieci śmieje się z jego stroju. Odziany w łachmany Pustelnik z liśćmi we włosach napomina dziecko, by nie śmiało się z nieszczęśliwych ludzi. Bierze do ręki książki, przegląda je i przyznaje, że to one wpoiły mu romantyczne ideały miłości (chodzi między innymi o „Cierpienia młodego Wertera”.  Ciskając tomem, mówi:

„Młodości mojej niebo i tortury!
One zwichnęły osadę mych skrzydeł
I wyłamały do góry,
Że już nie mogłem na dół skręcić lotu”.

Ksiądz widzi jego cierpienie. 

Pustelnik przerywa opowieść i wspomina o przyjacielu, który mu towarzyszy (jest nim jodłowa gałąź). Wychodzi, a po chwili wraca. Kontynuując swoje skargi, wspomina utraconą miłość, dziewczynę, która go odtrąciła. Pustelnik zarzuca Księdzu, że nie wie, czym jest miłość mężczyzny do kobiety. Ksiądz odpowiada, że był kiedyś żonaty, lecz jego żona zmarła. Próbując pocieszyć Księdza, Pustelnik oznajmia, że każda dziewczyna umiera, gdy staje się żoną. 

Na potwierdzenie swych słów Pustelnik opowiada o trzech rodzajach śmieci. Pierwsza to śmierć ciała, druga – śmierć straszniejsza od poprzedniej, która następuje w wyniku rozstania dwojga kochanków. Ta śmierć zabija tylko jedno z nich. Wiele wskazuje, że Pustelnik doświadczył właśnie tego rodzaju śmierci. Trzecia śmierć następuje w chwili potępienia za grzechy.

Mężczyzna przytacza historię bogacza, nieczułego na nieszczęście innych lichwiarza, który po śmierci musi odbyć pokutę za grzechy.

Zegar wybija godzinę dziesiątą.  Gaśnie jedna ze świec na stole. Ksiądz rozpoznaje w nieznajomym Gustawa, swego dawnego ucznia. Gustaw opowiada o odwiedzinach w rodzinnym domu. Wspomina, że panowało tam kiedyś dużo radości i śmiechu, teraz po odejściu jego i matki dom stoi opuszczony. Wspomina również beztroskie dzieciństwo i młodość. Przypomina sobie spotkania z dziewczyną. Wraca do złych wspomnień, do rozstania, do ślubu ukochanej z bogatym człowiekiem i jej wesela, na które trafił po przybyciu w rodzinne strony.

Ślub ukochanej doprowadził go do rozpaczy. Gustaw chciał wtargnąć na przyjęcie weselne, lecz zmysły odmówiły mu posłuszeństwa i padł bez przytomności. Gdy się ocknął, wiedział, że nie ma dla niego miejsca wśród żywych. Możemy się domyślać, że targnął się swoje życie. Wspominając przeszłość, Gustaw popada w obłęd, staje się gwałtowny, wbija sztylet we własną pierś, ale nie umiera (jest więc upiorem). Ksiądz jest przerażony. Gustaw uspokaja go, tłumaczy, że to wszystko jest jego pokutą. 

Pobyt Gustawa u Księdza zbliża się ku końcowi. Mężczyzna pyta Księdza, dlaczego nie ma już obrzędu Dziadów. Ksiądz odpowiada, że to zabobon, który jest źródłem dziwacznych opowieści. Gustaw oskarża go o brak wiary w życie pozagrobowe i ponownie wzywa ducha zaklętego w kantorku. Ksiądz dowiaduje się, że mężczyzna jest upiorem. Zjawa prosi o przywrócenie Dziadów. Zegar wybija godzinę dwunastą, a przed obrazem Najświętszej Marii Panny gaśnie światło. Gustaw milknie i znika.  

Godziny w Dziadach cz. IV

Historia Gustawa podzielona jest na trzy godziny:

  • godzina miłości (rozpoczyna się o 9., w tej godzinie Gustaw mówi o  ukochanej, wpływie książek, trzech rodzajach śmierci)
  • godzina rozpaczy (rozpoczyna się o godzinie 10., Gustaw mówi o odwiedzinach ruin rodzinnego domu, rozstaniu z ukochaną, cierpieniu bez granic, samobójstwie)
  • godzina przestrogi (rozpoczyna się o 11., Gustaw zwraca uwagę, że gdy ktoś zaznał szczęścia za życia (np. miłości), nie może na nie liczyć po śmierci, mówi też o tym, że obrzęd Dziadów powinien wrócić).

Geneza utworu Dziady cz. IV

Adam Mickiewicz pisał IV część „Dziadów” między jesienią 1821 roku a wiosną 1822 roku. To czas, gdy poeta odnosił już pierwsze sukcesy literackie, ale cierpiał również z powodu nieszczęśliwej miłości do Maryli Wereszczakówny i przeżywał śmierć matki. 

W takich realiach powstał utwór, w którym świat zmarłych współistnieje ze światem żyjących. „Dziady cz. IV” to dzieło romantyczne, bogate w elementy nowatorskie. Świat nadprzyrodzony przenika się ze światem ziemskim, pojawiają się elementy fantastyczne, atmosfera utworu jest tajemnicza, niesamowita. 

Czwarta część „Dziadów” została opublikowana razem z częścią drugą. Obie określa się mianem „Dziadów wileńsko-kowieńskich” (za względu na ich miejsce powstania). Czwarta część została napisana w Kownie.

Problematyka poruszana w czwartej części Dziadów

Adam Mickiewicz skupia się w czwartej części Dziadów na sile miłości. Ma być ona najważniejszym uczuciem doświadczanym przez człowieka. Uczuciem, które daje największe szczęście, ale jest też źródłem ogromnego cierpienia, które może doprowadzić do szaleństwa (to miłość romantyczna).

Hołduje też popularnej w twórczości epoki romantyzmu idei, że serce jest ważniejsze niż rozum. Twórcy romantyczni często sięgali do ludowego systemu etyczno-moralnego, w którym dobro zawsze jest wynagradzane, a zło karane. Każde przewinienie pociąga za sobą konsekwencje w postaci kary. Umiejętność odróżnienia dobra od zła, cechująca ludową moralność, wynika właśnie z kierowania się czuciem i wiarą.

Zagadnieniem poruszanym w dramacie jest również niestałość uczuć kobiet. To z czwartej części Dziadów pochodzi słynny cytat: 

Kobieto, puchu marny! 
Ty wietrzna istoto.

Dziady cz. IV – opis bohaterów

  • Gustaw – młody, tajemniczy, samotny. Przejawia oznaki szaleństwa. Ubrany w skrawki materiałów. Dawny uczeń Księdza, zdolny. Żyje wspomnieniami o utraconej miłości. Jego światopogląd ukształtowały książki zbójeckie. Stał się marzycielem. Odrzucony przez ukochaną, która poślubiła innego. Popełnił samobójstwo. 
  • Ksiądz – kapłan, wychowujący samotnie dzieci. Stracił rodzinę. Nie potrafił się z tym pogodzić. Dawny nauczyciel Gustawa, dla którego był jak ojciec. Racjonalista o trzeźwym spojrzeniu na świat. 
  • Maryla – ukochana Gustawa, miała anielską urodę. Ideał kobiety, doskonała pod każdym względem. Zrezygnowała z prawdziwej miłości dla bogactwa. Nosi imię ukochanej Adama Mickiewicza (która wyszła za mąż za innego mężczyznę)

Zobacz także:

18-24 KWIETNIA
szaleństwo zakupów
20% rabatu na wszystko
20% rabatu na wszystko
Rabat 20% na wszystkie produkt... więcej»
Kod rabatowy:ZAKUPY
Zobacz
+
20% rabatu na wszystko
Online
Stacjonarnie

Rabat 20% na wszystkie produkty Sisley i Hair Rituel by Sisley w butiku internetowym sisley-paris.pl i stacjonarnie w Maison Sisley w Warszawie. Promocja nie dotyczy nowości, zestawów i produktów z zakładki "Ostatnia Szansa". Szczegóły dostępne u Partnera.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:ZAKUPY
Zobacz
Rabat przy zakupie min. 2 produktów
Rabat przy zakupie min. 2 produktów
Przy zakupie min. 2 produktów,... więcej»
Kod rabatowy:sloggi24
Zobacz
+
Rabat przy zakupie min. 2 produktów
Online
Stacjonarnie

Przy zakupie min. 2 produktów, -50% na drugi tańszy produkt. Rabat obejmuje wybrany asortyment dostępny we wszystkich salonach Triumph, outletach, wybranych sklepach partnerskich i na pl.sloggi.com. Oferta nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły na stronie Partnera.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:sloggi24
Zobacz
-20% na wybrane produkty
-20% na wybrane produkty
Rabat 20% na kolczyki oraz akc... więcej»
Kod rabatowy:SZALENSTWO24
Zobacz
+
-20% na wybrane produkty
Online
Stacjonarnie

Rabat 20% na kolczyki oraz akcesoria przy zakupach za min. 299 zł. Rabat 20% na zegarki do 8 000 zł. Szczegóły w salonach i na wkruk.pl

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:SZALENSTWO24
Zobacz
Rabat 25%
Rabat 25%
Rabat obowiązuje w salonach re... więcej»
Zobacz
+
Rabat 25%
Online
Stacjonarnie

Rabat obowiązuje w salonach regularnych i na www.ochnik.com przy zakupie nieprzecenionych produktów z kolekcji Wiosna-Lato 2024 za min. 199 zł. Szczegóły dostępne w salonach i na stronie www.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Zobacz
-25% + dostawa gratis
-25% + dostawa gratis
-25% na asortyment dostępny w... więcej»
Kod rabatowy:WIOSNA25
Zobacz
+
-25% + dostawa gratis
Online
Stacjonarnie

-25% na asortyment dostępny w butiku w Krakowie i na slowglow.pl/sklep. Dostawa gratis. Promocja nie łączy się z innymi obniżkami. Szczegóły na stronie. 

Najniższa cena serum Balansis ze zdjęcia z 30 dni przed obniżką - 169,00 zł. Cena produktu po zastosowaniu rabatu - 126,75 zł. Najniższa cena kremu Balansis ze zdjęcia z 30 dni przed obniżką - 259,00 zł. Cena produktu po zastosowaniu rabatu - 194,25 zł. Najniższa cena pilingu Aqua Your Body ze zdjęcia z 30 dni przed obniżką - 39,99 zł. Cena produktu po zastosowaniu rabatu - 29,99 zł. Najniższa cena zestawu świec ze zdjęcia z 30 dni przed obniżką - 157,50 zł. Cena zestawu po zastosowaniu rabatu - 118,13 zł. Najniższa cena świecy ze zdjęcia z 30 dni przed obniżką - 241,50 zł. Cena produktu po zastosowaniu rabatu - 181,13 zł. Najniższa cena balsamu Aqua Your Body ze zdjęcia z 30dni przed obniżką - 119,00 zł. Cena produktu po zastosowaniu rabatu - 89,25 zł. Produkty marki Polemika widoczne na zdjęciu nie są objęte rabatami.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:WIOSNA25
Zobacz
20% na cały asortyment
20% na cały asortyment
Rabat 20% na cały asortyment d... więcej»
Kod rabatowy:ZAKUPY20
Zobacz
+
20% na cały asortyment
Online

Rabat 20% na cały asortyment dostępny na www.swederm.com. Oferta nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły na stronie.

Oferta ważna:18 - 24.04.2024
Kod rabatowy:ZAKUPY20
Zobacz
REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
Rocznica Komunii Świętej – prezenty
Święta i uroczystości
Rocznica Komunii świętej – co z tortem i prezentami? I czy udział w rocznicy komunii jest obowiązkowy? 
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
5 dni opieki na dziecko
Prawo i finanse
5 dni opieki nad dzieckiem: od kiedy, ile płatne? Przepisy 2024
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
jak ubierać niemowlę na spacer wiosną
Pielęgnacja
Jak ubierać niemowlę wiosną: w kwietniu, w maju i przy 20 stopniach [LISTA UBRANEK]
Magdalena Drab
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab
kiedy wkładać dziecku czapkę
Zdrowie
Kiedy wkładać dziecku czapkę? I czy przewianie uszu to mit? [PEDIATRA WYJAŚNIA]
Małgorzata Wódz

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA