Imiesłowy: co to jest, rodzaje, przykłady, ćwiczenia
Adobe Stock/Syda Productions
Język polski

Imiesłowy: czym są, rodzaje, przykłady, ćwiczenia

Czym jest imiesłów? Jakie są rodzaje imiesłowów i jak się je tworzy? Wyjaśniamy najważniejsze zagadnienia dotyczące imiesłowów. Dzięki naszym przykładom bez problemu rozpoznasz je w tekście i określisz ich rolę.

Mimo że imiesłowy w języku polskim są w dość powszechnym użyciu, potrafią sprawiać kłopoty. Dlaczego? Chociażby przez ich podobieństwo do przymiotników oraz trudności z poprawną pisownią „nie” z imiesłowami. 

Spis treści:

Imiesłowy: co to jest?

Imiesłowy to gramatyczne formy czasowników (ale uwaga: imiesłowy nie są częściami mowy!).

W języku polskim wyróżniamy następujące rodzaje imiesłowów:

  • 1. Imiesłowy przymiotnikowe (czynne i bierne)
  • 2. Imiesłowy przysłówkowe (współczesne i uprzednie).

Imiesłowy przymiotnikowe [plus przykłady]

Imiesłowy przymiotnikowe  są formami czasownika przypominającymi przymiotniki.

Wyróżniamy: 

  • imiesłów przymiotnikowy czynny:
    – pokazuje cechę kogoś lub czegoś, kto (lub co) wykonuje właśnie jakąś czynność
    – poznasz go po końcówkach -ący, -ąca, -ące,
    – przykłady: czytający (rodzic), malująca (artystka), świecące (słońce)
  • imiesłów przymiotnikowy bierny:
    – pokazuje cechę kogoś lub czegoś, kto (lub co) podlega pewnej czynności lub ma pewne cechy dotyczące tego, co się wydarzyło,
    – poznasz go po końcówkach: -ty, -te, -ta -ny, -na, -ne
    – przykłady: poprawiony (sprawdzian), podarty (mankiet), zdarta (płyta)
Imiesłowy przymiotnikowe odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje tak samo jak przymiotniki. 

Przykładowa odmiana przez przypadki imiesłowu przymiotnikowego czynnego:

Mianownik (kto?, co?): płonące (ognisko), płonące (ogniska)
Dopełniacz (kogo/czego nie ma?): płonącego (ogniska), płonących (ognisk)
Celownik (komu/czemu się przyglądam?): płonącemu (ognisku), płonącym (ogniskom)
Biernik (kogo/ co widzę?): płonące (ognisko), płonące (ogniska)
Narzędnik (z kim/z czym?): płonącym (ogniskiem), płonącymi (ogniskami)
Miejscownik (o kim/o czym?): płonącym (ognisku), płonących (ogniskach)
Wołacz (o!): płonące (ognisko)!, płonące (ogniska)!

Odmiana przez przypadki imiesłowu przymiotnikowego biernego:

M. upieczony (chleb), upieczone (chleby)
D. upieczonego (chleba), upieczonych (chlebów)
C. upieczonemu (chlebowi), upieczonym (chlebom)
B. upieczony (chleb), upieczone (chleby)
N. upieczonym (chlebem), upieczonymi (chlebami)
Ms. upieczonym (chlebie), upieczonych (chlebach)
W. upieczony (chlebie)! upieczone (chleby)!

Imiesłowy przysłówkowe [plus przykłady]

  • Imiesłów przysłówkowy współczesny:
    – poznasz go po końcówce -ąc
    – tworzymy od czasowników niedokonanych,
    – wskazuje na czynność (zdarzenie), która dzieje się równocześnie
    – przykłady: pijąc, wychodząc, patrząc

 

  • Imiesłów przysłówkowy uprzedni:
    – poznasz go po końcówkach: -wszy, -łszy
    – tworzymy go od czasowników dokonanych,
    – wskazuje na czynność (zdarzenie), które miały miejsce wcześniej
    – przykłady: dotarłszy (na miejsce), wróciwszy (do domu)
Imiesłowy przysłówkowe nie odmieniają się.

 

Pisownia imiesłowów z „nie”

Jeśli chodzi o pisownię „nie” z imiesłowami, wystarczy zapamiętać dwie zasady:

  • Imiesłowy przymiotnikowe z „nie” piszemy łącznie.
  • Imiesłowy przysłówkowe z „nie” piszemy oddzielnie.

Przykłady imiesłowów, które piszemy łącznie z przeczeniem „nie”:

To sytuacja niemająca nic wspólnego z moim przyjacielem.
Sprawca kradzieży do dziś został niewykryty.
Niedotrzymana obietnica sprawiła, że przestali mu ufać.

Przykłady imiesłowów, które piszemy rozłącznie z przeczeniem „nie”:

Nie trenując trudno dbać o lepszą formę.
Nie mówiąc wychowawczyni „dzień dobry” pokazał brak kultury osobistej.
Nie wróciwszy na czas wzbudził niepokój siostry.

Imiesłowy - ćwiczenia

Ćwiczenie 1.

Podaj po 3 przykłady imiesłowów przymiotnikowych biernych i czynnych oraz ułóż z nimi zdania.

Ćwiczenie 2.

Podaj po 3 przykłady imiesłowów przysłówkowych współczesnych i uprzednich oraz ułóż z nimi zdania.

Ćwiczenie 3.

Ułóż 3 zdania z imiesłowami, z którymi napiszesz „nie” łącznie i 3 zdania z imiesłowami, z którymi „nie” napiszesz rozłącznie.

Odpowiedzi

Ćwiczenie 1.

Przykłady imiesłowów przymiotnikowych biernych: uszyty, rozdarty, podrzucony

Zdania:

Uszyty na miarę garnitur leżał idealnie.
Paweł czuł się wewnętrznie rozdarty.
Szybko wszyscy pokochaliśmy tego podrzuconego kociaka.

Przykłady imiesłowów przymiotnikowych czynnych: wołający, biegnący, oglądający

Zdania:

Wołający mamę chłopiec nagle zaczął płakać.
Biegnący szybko czas potrafi leczyć rany.
Mężczyzna oglądający krawaty długo nie mógł się zdecydować, który wybrać.

Ćwiczenie 2.

Przykłady imiesłowów przysłówkowych współczesnych: miałcząc, podchodząc, wąchając

Zdania:

Miałcząc głośno kot domagał się uwagi.
Podchodząc bliżej, dziewczynka zobaczyła brata, który właśnie złapał żabę.
Wąchając lawendę, mama uśmiechała się lekko.
Przykłady imiesłowów przysłówkowych uprzednich: machnąwszy, ułożywszy, doczekawszy

Zdania:

Machnąwszy ręką usiadł zrezygnowany przy stole.
Ułożywszy kwiaty w wazonie, ciocia zabrała się za szydełkowanie serwety.
Doczekawszy się na swoją kolejkę, szybko wybraliśmy ulubione smaki ciastek.

Ćwiczenie 3.

Nie poczekawszy na przyjaciół, kupiła bilet i weszła na salę kinową.
Nie mając nic na sumieniu, Karolina nie musiała obawiać się konsekwencji.
Nie odpisując na wiadomości, pokazała mu, że go lekceważy
Nielubiąca brokułów dziewczynka odłożyła zielone różyczki na bok talerza.
To jest niecierpiąca zwłoki sprawa.
Niedająca spokoju myśl wciąż psuła wujkowi nastrój.

Zobacz także:

Najlepsze Promocje i Wyprzedaże

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
życzenia na andrzejki
Święta i uroczystości
Życzenia na andrzejki i wierszyki andrzejkowe – 21 propozycji
Joanna Biegaj
lektury klasa 6
Edukacja
Lektury do 6 klasy szkoły podstawowej – lista lektur szkolnych po zmianach 
Joanna Biegaj
obcięte dofinansowanie dla szkoły w chmurze
Edukacja
Szkoła w Chmurze – cena może wzrosnąć?
Magdalena Drab
5 dni opieki na dziecko
Prawo i finanse
5 dni opieki nad dzieckiem – czy urlop opiekuńczy 2023 jest płatny?
Joanna Biegaj
wniosek u urlop rodzicielski
Prawo i finanse
Wniosek o urlop rodzicielski 2023 – wzór do druku
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
życzenia urodzinowe dla córki
Święta i uroczystości
Życzenia urodzinowe dla córki: piękne, wzruszające, mądre, od mamy i od taty
Joanna Biegaj
Przysłowia o nauce
Cytaty i przysłowia
Mądre przysłowia o nauce i wiedzy – 40 motywujących sentencji
Joanna Lechowicz
zgoda na samodzielny powrót dziecka ze szkoły
Uczeń
Zgoda na samodzielny powrót dziecka ze szkoły [WZÓR]
Joanna Biegaj
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
Alimenty z funduszu
Prawo i finanse
Alimenty z funduszu: co trzeba zrobić, żeby otrzymać pieniądze? Nowe przepisy
Agnieszka Majchrzak
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
gęsty katar u dziecka
Zdrowie
Gęsty katar u dziecka – jak szybko się go pozbyć?
Ewa Janczak-Cwil
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
jak odpieluchować dziecko
Pielęgnacja
Odpieluchowanie dziecka: kiedy i jak to zrobić? Sprawdzone sposoby
Małgorzata Wódz
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak

Najlepsze Promocje i Wyprzedaże

REKLAMA