
Tak naprawdę wystarczy zapamiętać, że w języku polskim używamy czterech rodzajów imiesłowów. A jeśli jeszcze chcemy uniknąć robienia błędów ortograficznych w pisowni „nie” z imiesłowami – należy zapamiętać dwie reguły. Przekonaj się, że kiedy nauczysz się rozpoznawać rodzaje imiesłowów, przestaną ci się one wreszcie mylić.
Spis treści:
Imiesłowy: co to jest?
Uwaga, imiesłowy nie są częściami mowy. Imiesłowy to gramatyczne formy czasowników.
Mimo że imiesłowy w języku polskim są w dość powszechnym użyciu, potrafią sprawiać kłopoty. Dlaczego? Chociażby przez ich podobieństwo do przymiotników oraz trudności z poprawną pisownią „nie” z imiesłowami.
Imiesłowy dzielimy na:
- Imiesłowy przymiotnikowe (bierne i czynne)
- Imiesłowy przysłówkowe (współczesne i uprzednie),
Opis i przykłady rodzajów imiesłowów znajdziesz niżej.
Rodzaje imiesłów
Imiesłowy przymiotnikowe
Imiesłowy przymiotnikowe – jak podpowiada sama nazwa – są formami czasownika przypominającymi przymiotniki.
Wyróżniamy:
- imiesłowy przymiotnikowe czynne
– to imiesłowy, które pokazują cechę kogoś (czegoś), kto (co) wykonuje właśnie jakąś czynność
– poznasz je po końcówkach -ący, -ąca, -ące,
– przykłady: czytający (rodzic), malująca (artystka), świecące (słońce)
- imiesłowy przymiotnikowe bierne
– to imiesłowy, które pokazują cechy kogoś (czegoś), kto (co) podlega pewnej czynności lub ma pewne cechy dotyczące tego, co się wydarzyło,
– poznasz je po końcówkach: -ty, -te, -ta -ny, -na, -ne
– przykłady: poprawiony (sprawdzian), podarty (mankiet), zdarta (płyta)
Imiesłowy przysłówkowe
- Imiesłowy przysłówkowe współczesne
– poznasz je po końcówce -ąc
– tworzymy od czasowników niedokonanych,
– wskazują na czynność (zdarzenie), która dzieje się równocześnie
– przykłady: pijąc, wychodząc, patrząc - Imiesłowy przysłówkowe uprzednie
– poznasz je po końcówkach: -wszy, -łszy
– tworzymy je od czasowników dokonanych,
– wskazują na czynność (zdarzenie), które miały miejsce wcześniej
– przykłady: dotarłszy (na miejsce), wróciwszy (do domu)
Pisownia imiesłowów z „nie”
Jeśli chodzi o pisownię „nie” z imiesłowami, wystarczy zapamiętać dwie zasady:
- Imiesłowy przymiotnikowe z „nie” piszemy łącznie.
- Imiesłowy przysłówkowe z „nie” piszemy oddzielnie.
Przykłady imiesłowów, które piszemy łącznie z przeczeniem „nie”:
To sytuacja niemająca nic wspólnego z moim przyjacielem.
Sprawca kradzieży do dziś został niewykryty.
Niedotrzymana obietnica sprawiła, że przestali mu ufać.
Przykłady imiesłowów, które piszemy rozłącznie z przeczeniem „nie”:
Nie trenując trudno dbać o lepszą formę.
Nie mówiąc wychowawczyni „dzień dobry” pokazał brak kultury osobistej.
Nie wróciwszy na czas wzbudził niepokój siostry.
Imiesłowy: ćwiczenia
Ćwiczenie 1.
Podaj po 3 przykłady imiesłowów przymiotnikowych biernych i czynnych oraz ułóż z nimi zdania.
Ćwiczenie 2.
Podaj po 3 przykłady imiesłowów przysłówkowych współczesnych i uprzednich oraz ułóż z nimi zdania.
Ćwiczenie 3.
Ułóż 3 zdania z imiesłowami, z którymi napiszesz „nie” łącznie i 3 zdania z imiesłowami, z którymi „nie” napiszesz rozłącznie.
Odpowiedzi
Ćwiczenie 1.
Przykłady imiesłowów przymiotnikowych biernych: uszyty, rozdarty, podrzucony
Zdania:
Uszyty na miarę garnitur leżał idealnie.
Paweł czuł się wewnętrznie rozdarty.
Szybko wszyscy pokochaliśmy tego podrzuconego kociaka.
Przykłady imiesłowów przymiotnikowych czynnych: wołający, biegnący, oglądający
Zdania:
Wołający mamę chłopiec nagle zaczął płakać.
Biegnący szybko czas potrafi leczyć rany.
Mężczyzna oglądający krawaty długo nie mógł się zdecydować który wybrać.
Ćwiczenie 2.
Przykłady imiesłowów przysłówkowych współczesnych: miałcząc, podchodząc, wąchając
Zdania:
Miałcząc głośno kot domagał się uwagi.
Podchodząc bliżej, dziewczynka zobaczyła brata, który właśnie złapał żabę.
Wąchając lawendę, mama uśmiechała się lekko.
Przykłady imiesłowów przysłówkowych uprzednich: machnąwszy, ułożywszy, doczekawszy
Zdania:
Machnąwszy ręką usiadł zrezygnowany przy stole.
Ułożywszy kwiaty w wazonie, ciocia zabrała się za szydełkowanie serwety.
Doczekawszy się na swoją kolejkę, szybko wybraliśmy ulubione smaki ciastek.
Ćwiczenie 3.
Nie poczekawszy na przyjaciół, kupiła bilet i weszła na salę kinową.
Nie mając nic na sumieniu, Karolina nie musiała obawiać się konsekwencji.
Nie odpisując na wiadomości, pokazała mu, że go lekceważy
Nielubiąca brokułów dziewczynka odłożyła zielone różyczki na bok talerza.
To jest niecierpiąca zwłoki sprawa.
Niedająca spokoju myśl wciąż psuła wujkowi nastrój.
Zobacz także: