Urlop dla ojca po urodzeniu dziecka? Jeszcze kilka lat temu prawa ojca po narodzinach dziecka były minimalne. Na szczęście z roku na rok zmieniają się one na lepsze i ojcowie mogą korzystać np. ze specjalnych urlopów i dni wolnych od pracy. Robią to coraz chętniej, bo chcą aktywnie uczestniczyć w wychowaniu maluchów. Niestety, nie wszyscy wiedzą, jakie urlopy dla ojców po urodzeniu dziecka przewiduje polskie prawo. W 2023 roku mogą wybierać spośród kilku różnych rozwiązań. Poniżej znajdziesz odpowiedź, ile dni urlopu po urodzeniu dziecka przewidzianych jest dla ojca.
Spis treści:
Co należy się ojcu po urodzeniu dziecka? Wedle prawa ojciec może skorzystać z pięciu typów urlopów związanych z narodzinami dziecka. Są to:
Każdy z tych urlopów można wykorzystać w określonym momencie życia dziecka i na określonych zasadach. Co ważne – urlopy dla ojców nie są zależne od urlopu wypoczynkowego i nie zmniejszają jego wymiaru.
Ojcom przysługują dwa dni urlopu okolicznościowego z tytułu urodzenia się dziecka. Zazwyczaj wykorzystywany jest on na czas porodu (umożliwia wspólny, rodzinny poród) lub jako dzień wolny od pracy, kiedy to tata maluszka może załatwić wszelkie formalności w urzędzie związane z przyjściem na świat dziecka (np. nadanie numeru PESEL). Urlop okolicznościowy jest pełnopłatny.
Urlop ojcowski nie jest zależny od urlopu macierzyńskiego. Art. 182(3) § 1 Kodeksu Pracy określa, że jest to zawsze okres 14 dni (w tym niedziele i święta), podczas których tacie przysługuje 100% średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy. Ojcowie mogą z niego skorzystać w tym samym czasie co matki lub w dowolnym momencie – od razu, gdy dziecko przyjdzie na świat, lub w dwóch częściach (po jednym tygodniu), jednak zgodnie z dyrektywą unijną nie później niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia (dotychczas młody tata miał 2 lata na wykorzystanie urlopu ojcowskiego).
Z urlopu ojcowskiego może skorzystać:
Co ważne, na długość urlopu ojcowskiego nie ma wpływu liczba dzieci. W czasie urlopu tacie przysługują takie same prawa, jak kobiecie w ciąży – jest chroniony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę.
Kto może z niego skorzystać? Urlop ojcowski może zostać przyznany wyłącznie pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę i posiadającym obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe, a także prowadzącym własną działalność gospodarczą i opłacającym dobrowolne składki na ubezpieczenie chorobowe. Należy złożyć pisemny wniosek o urlop ojcowski do pracodawcy nie krócej niż na 7 dni przed planowanym urlopem. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Warto zaznaczyć również, że urlop ojcowski nie wpływa na obniżenie wymiaru urlopu wychowawczego.
Urlop tacierzyński to kolejny urlop, który może zostać wykorzystany przez młodego tatę, i zgodnie z dyrektywą unijną work-life balance, nie jest on zależny od urlopu macierzyńskiego. Urlop tacierzyński może maksymalnie trwać aż 9 tygodni (przed zmianami 6 tygodni). Z dwumiesięcznego urlopu ojciec może skorzystać aż do ukończenia przez dziecko 6. roku życia. Jeśli tego nie zrobi, jego część urlopu przepadnie. Co ważne, nie może się zrzec swojej części urlopu na rzecz matki dziecka, jak to było możliwe dotychczas.
Kto może z niego skorzystać? Podobnie jak urlop ojcowski, urlop tacierzyński również przyznawany jest tylko tym ojcom, którzy posiadają umowę o pracę. Ojciec, który chce skorzystać z urlopu, w pierwszej kolejności musi złożyć swojemu pracodawcy wniosek o urlop tacierzyński – najpóźniej na 14 dni przed jego rozpoczęciem.
Urlop rodzicielski to trzecia opcja, jaką młody tata może wykorzystać. Urlop rodzicielski automatycznie jest przydzielany mamie dziecka jako kontynuacja urlopu macierzyńskiego. Jednak po złożeniu odpowiednich dokumentów możliwe jest przydzielenie urlopu rodzicielskiego, w całości lub w części, ojcu. Na urlopie rodzicielskim może w tym samym czasie przybywać oboje rodziców, jednak jego łączny wymiar nie może przekroczyć okresu ustalonego przez ustawę.
Długość urlopu rodzicielskiego od wejścia w życie dyrektywy unijnej w 2023 roku to 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka (wcześniej 32 tygodnie) oraz 43 tygodnie w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie (wcześniej 34 tygodnie).
Kto może z niego skorzystać? Urlop rodzicielski udzielany jest bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Rodzice mogą wykorzystać urlop rodzicielski w całości lub maksymalnie w czterech częściach. Mają na to czas aż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Dodatkowo żadna z części nie może być krótsza niż 8 tygodni. Urlop udzielany jest na pisemny wniosek pracownika o urlop rodzicielski, który pracodawca ma obowiązek zaakceptować, jeśli został on złożony w terminie – nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem urlopu.
Prawa ojca po porodzie obejmują także możliwość skorzystania z urlopu wychowawczego. Ojciec dziecka musi jednak być zatrudniony na umowę o pracę z minimum 6-miesięcznym stażem pracy. Pracownik powinien złożyć u pracodawcy wniosek o urlop wychowawczy na dwa tygodnie przed planowanym urlopem. W czasie trwania urlopu wychowawczego ojciec może wrócić do pracy, jednak za zgodą pracodawcy lub po wcześniejszym zawiadomieniu go. Urlop wychowawczy udzielany jest do ukończenia przez dziecko 6. roku życia. Z urlopu w wymiarze 36 miesięcy można skorzystać maksymalnie w 5 częściach.
Dodatkowo rodzicom, niezależnie od liczby posiadanych dzieci od 2023 roku przysługiwać będzie pięć dni opieki nad dzieckiem, które są dostępne już od pierwszego dnia pracy. Nie przechodzą na kolejny rok, dlatego należy pamiętać, aby wykorzystać je w danym roku kalendarzowym. Oczywiście może z nich skorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Jest to urlop bezpłatny.
Uwaga! Jeżeli wszystkie dni opieki zostaną wykorzystane przez jednego rodzica, nie przysługują już drugiemu.
Niezależnie od aspektów prawnych wiele firm oferuje pracownikom, którzy zostali rodzicami, dodatkowe benefity. Warto to sprawdzić u swojego pracodawcy.
Coraz więcej firm bierze również udział w akcji „2 godziny dla rodziny”, która organizowana jest raz w roku – 15 maja z okazji Międzynarodowego Dnia Rodziny. Jej ideą jest umożliwienie pracownikom wcześniejszego wyjścia z pracy, by mogli spędzić czas z bliskimi oraz zaznaczenie, iż rodzina jest podstawową grupą społeczną, której należy się wiele uwagi.
Zobacz także:
Szczególne uprawnienia dla ojców Przywileje związane z narodzinami dziecka przysługują nie tylko matkom, ale również ojcom. Pracujący ojciec, opiekujący się dzieckiem do 4. roku życia , może skorzystać z dodatkowych uprawnień, takich jak: prawo odmowy wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, możliwość pójścia na urlop tacierzyński , prawo odmowy wykonywania pracy w porze nocnej, prawo odmowy wyjazdów służbowych. Uprawnienia te dotyczą ojców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Warto jednak pamiętać, że pracownik, który chce skorzystać z tych możliwości powinien powiadomić o tym pracodawcę. Delegacje Pracodawca nie może pracownika-ojca delegować poza stałe miejsce pracy , chyba że pracownik wyrazi na to zgodę (najlepiej przygotować ją w formie pisemnej). Pracownik może udzielić takiej zgody jednorazowo, jeśli wynika to z rodzaju wykonywanej przez niego pracy, np. jeżeli potrzeba delegacji jest sporadyczna. Warto przeczytać: Jak zbliżyć tatę do rodziny - rozmowa z psychoterapeutą Godziny nadliczbowe Pracownika-ojca (opiekującego się dzieckiem do lat 4) nie można zobowiązać do świadczenia pracy w wymiarze dłuższym niż 8 godzin na dobę , nawet jeśli jest zatrudniony: w równoważnym systemie czasu pracy (tj. gdy praca jest wykonywana ponad 8 godzin na dobę), w ruchu ciągłym, skróconym systemie tygodnia pracy. Co istotne, pracownik ma prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze skróceniem z tego powodu jego czasu pracy. Korzystanie z uprawnień – zasady Wymienione uprawnienia przysługują obojgu rodzicom (zatrudnionym na podstawie stosunku pracy), ale tylko jedno z nich może z nich skorzystać. Jeden rodzic powinien swojemu pracodawcy złożyć oświadczenie o zamiarze korzystania z tych uprawnień, natomiast...
Urlop macierzyński rodzica adopcyjnego Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje rodzicowi adopcyjnemu, czyli takiemu, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia tego dziecka lub też osobie, która przyjęła dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, za wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej. Wymiar tego urlopu zależy od liczby przyjętych dzieci: w przypadku przyjęcia jednego dziecka – wynosi on 20 tygodni, w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci – 31 tygodni, w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci – 33 tygodnie, w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci – 35 tygodni, w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci – 37 tygodni. Z urlopu macierzyńskiego może skorzystać zarówno mama i tata adopcyjni, jednakże adoptowane dziecko nie może mieć więcej niż 7 lat. Natomiast w przypadku dziecka, w stosunku do którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, urlop przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. W przypadku gdy nie jest możliwe wykorzystanie urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (np. dziecku brakuje kilka tygodni do ukończenia przez nie 7. roku życia lub 10. roku życia), rodzice mają prawo do 9 tygodni urlopu. Czytaj też: Urlopy dla rodziców Dobrowolny urlop dodatkowy Po wykorzystaniu urlopu na zasadach urlopu macierzyńskiego rodzice, którzy adoptowali dziecko, mają prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego . Jego wymiar również jest uzależniony od tego, ile dzieci przysposobiono. W przypadku adoptowania: jednego dziecka jest to 6 tygodni, większej liczby dzieci – 8 tygodni, dziecka w wieku do 7. roku życia lub 10. roku życia (jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie urlopu w pełnym wymiarze) – 3 tygodnie. Z...
