Rozwój wzroku u dziecka w pierwszym roku życia: co powinno niepokoić?

Noworodek nie widzi jeszcze wyraźnie – i bardzo dobrze, bo inaczej jego niedojrzały układ nerwowy mógłby sobie nie radzić z ilością bodźców, jakie docierają do nas za pośrednictwem wzroku. Z czasem jednak wzrok dziecka będzie się polepszał, aż w końcu zajmie 1. miejsce w rankingu jego zmysłów. Na czym polega rozwój zmysłu wzroku u dziecka i jak można go wspierać?

Jak rozwija się wzrok u niemowląt?

Prawidłowo dziecko rodzi się z niewielką nadwzrocznością (do +3,0 Dsph, tzw. nadwzroczność fizjologiczna), która w miarę wzrostu i rozwoju gałki ocznej ulega zmniejszeniu i oko staje się miarowe lub mniej nadwzroczne (w zależności od wielkości wady).

Rozwój wzroku jest bardzo dynamicznym procesem. Noworodek widzi słabo. Zauważa on jedynie ostro kontrastujące zestawienia barw i wyraźne kontury przedmiotów, które znajdują się niewielkiej odległości (20-30 cm). Ostrość wzroku po urodzeniu jest niska ze względu na niedojrzałość narządu wzroku i przetwarzania procesów wzrokowych. W pierwszych tygodniach życia dziecko również nie rejestruje trójwymiarowości świata. Gdyby było inaczej, maluch nie mógłby sobie poradzić z nadmiarem bodźców. 

Z czasem malec zaczyna widzieć wyraźniej, także rzeczy o mniej wyrazistych kolorach, powiększa się również pole jego widzenia. W 2-3. miesiącu życia dziecko zaczyna widzieć ostrzej, a także dostrzega, że świat jest trójwymiarowy. Maluch w tym czasie zaczyna rozpoznawać twarze, a także wodzi wzrokiem za tym, co go zainteresuje. 

Około 4. miesiąca życia dziecko zaczyna rozróżniać kolory, choć nadal nie przepada za pastelami... Najbardziej atrakcyjnymi barwami stają się czerwony, niebieski, żółty oraz zielony. Maluch w tym wieku jest w stanie już wiele rzeczy zapamiętać i rozpoznać. Także zaczyna rozumieć, że rzeczy nie znikają, a schowany miś gdzieś tu nadal jest.

8-miesięczne niemowlę widzi już 8 razy lepiej niż noworodek. Dostrzega głębię – czyli umie określić, jaka zabawka leży bliżej, a jaka dalej. Odkrywa też wokół siebie mnóstwo drobiazgów: a to kołyszące się kolczyki, a to guziki przy dekolcie, a to okruszki na dywanie.

Z kolei roczne dziecko widzi już 30 razy lepiej niż tuż po narodzinach! Jego wzrok osiąga poziom porównywalny ze wzrokiem u dorosłego. Roczne dziecko świetnie już radzi sobie z trafieniem rączką w to, co widzi – ta współpraca oczu i dłoni fachowo jest nazywana koordynacją wzrokowo-ruchową.

Do którego roku życia rozwija się wzrok?

Zwykle ok. 12. miesiąca życia wzrok dziecka jest rozwinięty w takim samym stopniu jak u dorosłego. Choć rozwój wzroku nie jest już tak dynamiczny, to trwa wraz z rozwojem kory mózgowej aż do 8. roku życia.

Co powinno niepokoić w pierwszym oku życia?

Do wizyty u pediatry lub okulisty powinny cię skłonić poniższe objawy:

• pojawianie się wydzieliny zamiast łez;
• częste łzawienie oczu lub zaszklone oczy;
• zaczerwienienie oczu;
• widoczna różnica w wielkości gałek ocznych lub w wyglądzie każdego z oczu;
• mimowolne ruchy gałek ocznych;
• stałe odchylenie jednego lub obojga z oczu od właściwego położenia;
• brak zainteresowania bodźcami wzrokowymi;
• brak kontaktu wzrokowego;
• często mrużenie oczu, światłowstręt lub często zamknięte oczy.

Jak wspierać rozwój widzenia u małego dziecka?

Sposób stymulacji wzroku będzie zmieniał się wraz z wiekiem malucha, a także rozwojem jego wzroku.
 

• Najlepszą stymulująca rozwój zabawką w pierwszych miesiącach życia będzie twoja twarz. Jak najczęściej patrz na dziecko, tak by widziało oboje oczu, z czasem rób miny, czy wprowadź zabawę akuku.
• W przypadku kilkutygodniowego niemowlaka zawieś nad łóżeczkiem biały balonik z namalowaną czarnym flamastrem buzią: oczkami, nosem i szerokim uśmiechem. Dziecko na pewno dojrzy kontrast między bielą a czernią.
• Do firanki albo do żyrandola przypnij czerwony balonik – noworodek, przyglądając mu się, uczy się skupiać wzrok na jednym przedmiocie.

• Gdy malec podrośnie, w 3-4. miesiącu życia powieś nad łóżeczkiem kolorową karuzelę (im bardziej krzykliwe barwy, tym lepiej). Wodzenie za nią wzrokiem to także bardzo dobre ćwiczenie dla oczu niemowlęcia. 
• Kiedy dziecko zacznie raczkować (zwykle ok. 7. miesiąca), owiń butelkę po wodzie mineralnej folią aluminiową i turlaj ją przed nim. Świetlne refleksy go zachwycą. To także najwyższy czas na pierwszą piłkę.
• Książeczki to zawsze świetny sposób na wspieranie rozwoju wzroku dziecka. Początkowo wybierz te kontrastowe. Potem kolorowe z pojedynczym obrazkiem.
• Bez względu na wiek dziecka staraj się codziennie wychodzić z nim na spacer. To także zdrowe dla wzroku – patrzenie w dal ćwiczy mięśnie oczu.

Nie przedobrzyj ze stymulacją wzroku dziecka!

A jak nie rozwijać dziecięcego wzroku? Poznaj rady okulistów:

• Absolutnie nie dekoruj sypialni dziecka migającymi światełkami choinkowymi i nawet w okresie Świąt nie pokazuj ich niemowlęciu. Taka „dyskoteka” to tortura dla dziecięcych oczu i mózgu.
• Nie oglądaj z niemowlęciem telewizji. Istnieje ryzyko, że zmieniające się obrazki na ekranie przestymulują układ nerwowy tak małego dziecka, co może odbić się potem na jego zachowaniu (może więcej płakać niż zwykle, gorzej spać i jeść).

Zobacz także:

• Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka
• Dieta na dobry wzrok: co najbardziej lubią nasze oczy?
• Zez u niemowlaka: przyczyny, rodzaje, leczenie. Kiedy do okulisty?