Zatrucie pokarmowe w ciąży – jak leczyć i czy szkodzi dziecku

Zatrucie pokarmowe w ciąży, tak jak i w przypadku, gdy kobieta nie spodziewa się dziecka, polega na zaburzeniu funkcji układu pokarmowego wskutek dostania się do niego bakterii, grzybów, pasożytów (tasiemiec, glista ludzka) lub wirusów (rotawirusy, adenowirusy, norowirusy). Zatruciu pokarmowemu w ciąży towarzyszą dolegliwości ze strony układu pokarmowego, m.in. ból brzucha, biegunka i/lub wymioty. Największym ryzykiem jest odwodnienie organizmu, które powoduje, że dziecko nie będzie otrzymywać odpowiedniej ilości substancji odżywczych.

Zatrucie pokarmowe w ciąży:

• objawy
• przyczyny
• wpływ na dziecko
• domowe leczenie
• co jeść
• kiedy do lekarza
• kiedy do szpitala
• zapobieganie

Objawy zatrucia pokarmowego w ciąży

Objawy zatrucia pokarmowego u kobiety spodziewającej się dziecka są takie same, jak wówczas gdy kobieta nie jest w ciąży. Pojawiają się po kilku godzinach od dostania się drobnoustrojów do organizmu i są to:

• biegunka,
• wymioty,
• bóle brzucha,
• osłabienie,
• ból mięśni,
• mdłości,
• gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza,
• dreszcze.

Infekcja ma zwykle ostry przebieg i trwa od 3 do 10 dni.

Przyczyny zatrucia pokarmowego w ciąży

Do zatrucia pokarmowego dochodzi wskutek nieżytu żołądkowo-jelitowego spowodowanego:

• spożyciem nieświeżego, skażonego lub niedogotowanego pokarmu
• wypiciem skażonego napoju,
• zarażeniem drogą fekalno-oralną,
• bezpośrednim kontaktem z osobą zarażoną lub jej wydzielinami,
• brakiem odpowiedniej higieny.

Najczęstszymi przyczynami zatrucia pokarmowego w ciąży są bakterie:

• salmonelli – aby nie doszło do zarażenia, trzeba szczególnie uważać na świeżość spożywanych jajek, mleka i mięsa; bardzo łatwo o zakażenie, jeżeli znalazły się na nich odchody zwierzęce; zwłaszcza lato sprzyja rozprzestrzenianiu się bakterii,
• gronkowiec złocisty – bakteria „lubi" przebywać w lodach, kremach oraz mięsie i rybach, szczególnie w okresie wakacji trzeba uważać, gdyż rozmrażanie i zamrażanie pokarmów sprzyja rozprzestrzenianiu się bakterii,
• jad kiełbasiany (toksyna botulinowa) – to jedna z najsilniejszych trucizn, wytwarzana przez bakterie z rodzaju clostridium. Pojawia się na skutek dostania się do jedzenia zanieczyszczonej ziemi; trzeba uważać zwłaszcza na jakość spożywanych wędlin, konserw i przetworów z mięsa, ryb lub jarzyn; zatrucie może być śmiertelne, gdyż jad kiełbasiany uszkadza mózg,
• bakterie Yersinii, Listerii i Escherichia coli – najczęściej odpowiadają za zatrucie pokarmowego w warunkach domowych, mogą pojawić się w surowym mięsie, rybach, niepasteryzowanym mleku.

Wpływ zatrucia pokarmowego w ciąży na dziecko

Zatrucie pokarmowe w ciąży może poważnie zaszkodzić dziecku, jeśli wywołane jest przez niektóre bakterie (listeria!). Negatywny wpływ na płód ma także odwodnienie, do którego może dojść u ciężarnej - dziecko nie otrzyma wtedy odpowiedniej ilości substancji odżywczych.

Jeżeli kobieta w ciąży zaraziła się bakterią listerii (spożycie skażonego mleka, miękkich niepasteryzowanych serów, mięsa lub warzyw) to konsekwencje takiego zatrucia pokarmowego mogą być groźne dla dziecka. W przypadku listeriozy jest ryzyko przeniesienia zakażenia na płód, co może prowadzić do uszkodzeń mózgu lub wzroku, a nawet spowodować poród przedwczesny lub obumarcie wewnątrzmaciczne. Dlatego kobiety w ciąży powinny unikać spożywania niepasteryzowanych serów pleśniowych i tzw. dań gotowych do spożycia.

Leczenie zatrucia pokarmowego w ciąży domowymi sposobami

Kobieta musi przede wszystkim zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, tak aby wskutek wymiotów i biegunki nie doszło do jego odwodnienia.

Ciężarna z zatruciem pokarmowym powinna:

• pić niegazowaną wodę źródlaną, często i w niewielkich ilościach, aby systematycznie uzupełniać straty płynów,
• unikać przez kilka godzin jedzenia – z powodu kilkugodzinnej głodówki zarówno kobiecie, jak i dziecku w brzuchu nic złego nie grozi,
• regenerować siły poprzez odpoczynek.

Co jeść podczas zatrucia pokarmowego w ciąży

Kobieta może zastosować lekkostrawną dietę i jeść:

• biszkopty,
• sucharki,
• kleik,
• kisiel,
• marchwiankę,
• gotowany ryż z jabłkiem,
• gotowane mięso kurczaka.

Podczas zatrucia pokarmowego ciężarna powinna unikać surowych warzyw i owoców, a także tłustych, smażonych potraw, fast foodów, ostrych przypraw. Dopiero kilka godzin po ustąpieniu objawów zatrucia pokarmowego można powrócić do normalnej diety.

Zatrucie pokarmowe w ciąży – kiedy do lekarza

Jeżeli zastosowane środki nie zmniejszają skutków zatrucia pokarmowego i jego objawy utrzymują się przez wiele godzin, konieczne jest udanie się do lekarza.

Niewykluczone, że lekarz zleci hospitalizację lub dożylne podanie płynów i substancji odżywczych poprzez kroplówkę, albo uzupełnienie elektrolitów za pomocą środków dostępnych w aptece (zawierają glukozę, sód, potas, magnez i wapń).

Zatrucie pokarmowe w ciąży – kiedy do szpitala

Trzeba udać się do szpitala w przypadku następujących objawów:

• odwodnienia – suche spojówki, język,
• senności,
• zaburzeń świadomości,
• uporczywych wymiotów,
• silnych bólów brzucha,
• krwistej biegunki,
• zaburzeń oddawania moczu.

Zapobieganie zatruciu pokarmowemu w ciąży

W przypadku zatrucia pokarmowego u ciężarnych, kiedy mamy do czynienia z krótką listą środków leczenia, najlepiej sprawdza się zasada, że lepiej zapobiegać, niż leczyć.

Aby uniknąć zatrucia pokarmowego w ciąży, bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny podczas przygotowywania, przechowywania i spożywania posiłków:

• unikać jedzenia surowych lub niedogotowanych mięs,
• niepasteryzowanego mleka lub soków,
• spożywania pokarmów z niepewnych źródeł,
• nie wolno pozostawiać jedzenia poza lodówką na dłużej niż 1-2 godziny,
• mięso, ryby i warzywa należy przechowywać oddzielnie, w wyznaczonych miejscach w lodówce,
• nie spożywać produktów rozmrożonych, a następnie ponownie zamrożonych,
• dokładnie myć mięso, warzywa i owoce przed gotowaniem,
• myć ręce przed przystąpieniem do gotowania,
• pilnować czystości przedmiotów kuchennych po przyrządzeniu posiłku – do obrabiania mięsa mieć oddzielną deskę do krojenia, często wymieniać gąbki do mycia naczyń i ściereczki,
• myć regularnie lodówkę.

Źródło: Ernest Kuchar, Zatrucie pokarmowe, "Medycyna Praktyczna", 2017, recepta.pl

Zobacz także:

• Dolegliwości w ciąży – 8 najczęstszych dolegliwości, w zależności od trymestru ciąży
• Jak leczyć zatrucie pokarmowe u dziecka? Sprawdzone sposoby!
• Wymioty u niemowlaka: działaj szybko, aby nie doszło do odwodnienia