Łożysko (placenta) jest narządem, który wykształca się w czasie ciąży u wszystkich ssaków łożyskowych, czyli niemal u wszystkich współczesnych nam ssaków poza torbaczami i stekowcami. Łożysko wytwarza się także u naczelnych, a więc i u ludzi.

Reklama

Powstanie łożyska uniezależnia płód od świata zewnętrznego i zapewnia kontakt między dwoma organizmami – matki i dziecka. Istnieje kilka typów łożyska. To, które tworzy się u ludzi jest łożyskiem doczesnowym, inaczej zwanym inwazyjnym lub prawdziwym oraz łożyskiem krwio-kosmówkowym. Jemu poświęcamy ten materiał.

Spis treści:

Czym jest łożysko

Łożysko jest tzw. narządem przejściowym – jest niezbędne tylko w czasie życia płodowego – w momencie urodzenia się dziecka przestaje być potrzebne. Ludzkie łożysko ma z grubsza kolisty kształt i waży 400-600 g. Nie jest ani unerwione, ani zaopatrzone w naczynia chłonne.

W budowie łożyska wyróżnia się:

Zobacz także
  • powierzchnię matczyną łożyska – przez całą ciążę zespolona jest ze ścianą macicy
  • powierzchnię płodową łożyska – stykającą się w wodami płodowymi; tu przyczepia się pępowina
  • płytę podstawną
  • zrazy i przegrody łożyska
  • płytę kosmkową
  • kosmki końcowe.

Łożysko – kiedy się rozwija i jak powstaje?

Proces tworzenia się łożyska rozpoczyna się już w momencie zagnieżdżania się zarodka w macicy i trwa aż do 18-20 tygodnia ciąży. Łożysko rośnie wraz z płodem aż do 36 tygodnia ciąży.

Matczyna część łożyska zaczyna się tworzyć 7-12 dni po zapłodnieniu i rozwija się z błony śluzowej macicy, tzw. doczesnej. Część płodowa łożyska zaczyna powstawać 17-22 dni po zapłodnieniu. Tworzy się z zewnętrznej warstwy komórek płodu, które wnikają w ścianę macicy.

Funkcje łożyska

Najważniejszą rolą łożyska jest pośredniczenie w przekazywaniu tlenu i substancji odżywczych z krwi matki do krwi dziecka oraz dwutlenku węgla i produktów przemiany materii z krwi płodu do krwi matki. Dzieje się to w sposób, który uniemożliwia bezpośredni kontakt krwi matki i dziecka, dzięki czemu nie mieszają się. Ale to nie jedyna funkcja łożyska.

Wytwarza ono także hormony:

  • laktogen łożyskowy
  • gonadotropinę kosmówkową hCG
  • oksytocynę
  • progesteron
  • estrogen
  • relaksynę.

Po tym, jak łożysko się w pełni rozwinie, czyli od 18-20 tygodnia ciąży, przejmuje ono funkcję ciałka żółtego, które zanika, i zaczyna produkować estrogen i progesteron.

Ostatnią znaną nam funkcją łożyska jest przekazanie pod koniec ciąży przeciwciał z krwi matki do krwi płodu, co zapewnia noworodkowi, a później niemowlęciu, zwiększoną odporność, która utrzymuje się ok. 3 miesięcy.

Jak dbać o łożysko w ciąży?

Właściwy rozwój łożyska jest ogromnie ważny dla rozwoju płodu. O tym, czy prawidłowo się rozwinie i zdoła pełnić swoją funkcję aż do porodu, decyduje wiele czynników. Na część z nich przyszła mama ma wpływ.

Zdrowie łożyska zależy od:

  • wieku matki – po 40 roku życia rośnie ryzyko problemów z łożyskiem
  • zdrowego trybu życia – łożysku szkodzą używki, np. palenie papierosów, alkohol, narkotyki
  • wcześniejszych zabiegów operacyjnych na macicy
  • prawidłowego ciśnienia krwi matki
  • prawidłowego działania układu krwiotwórczego matki – zaburzenia krzepnięcia krwi sprzyjają powstawaniu problemów z łożyskiem.

Niekorzystnie na stan łożyska może wpłynąć przedwczesne pęknięcie błon płodowych, uraz brzucha w ciąży oraz problemy z łożyskiem we wcześniejszych ciążach.

Problemy z łożyskiem

O tym, że występują problemy z łożyskiem w ciąży, mogą świadczyć objawy w postaci bólów brzucha lub/i pleców, plamienie, skurcze macicy. Uchwycone w porę pozwalają w wielu przypadkach zapobiec poważnym komplikacjom i uratować ciążę. Dlatego przy pojawieniu się takich objawów w ciąży należy niezwłocznie zgłosić się do ginekologa prowadzącego ciążę.

Problemy z łożyskiem mogą dotyczyć jego nieprawidłowej budowy, wadliwego umiejscowienia oraz różnego rodzaju chorób. Ich skutkiem może być niewydolność łożyska, która sprawia, że nie może ono spełniać swoich funkcji, co zagraża ciąży. Poniżej opisujemy najczęstsze dysfunkcje łożyska.

Naczyniowo-maciczna niewydolność łożyska

Jest konsekwencją nieprawidłowej budowy lub wadliwego rozwoju łożyska. Skutkiem tego zbyt mało krwi kobiety przepływa przez łożysko. Objawy: zahamowanie wzrostu płodu, stan przedrzucawkowy.

Łożysko przodujące

Nie powoduje zakłóceń w rozwoju płodu, ale stanowi poważne ryzyko podczas naturalnego porodu, dlatego w takim przypadku ciążę kończy się cesarskim cięciem. Łożysko przodujące znajduje się za nisko w macicy i przysłania ujście kanału macicy. Objawy: krwawienia pod koniec ciąży.

Odklejanie się łożyska

Dochodzi do niego, gdy łożysko zmniejsza powierzchnię styku z macicą. Całkowite odklejenie łożyska zawsze kończy się śmiercią płodu. Na szczęście w wielu przypadkach wcześnie uchwycone odklejanie się łożyska można powstrzymać i ciążę uratować. Objawy: nagły, silny ból, krwawienie z dróg rodnych, zawroty głowy, utrata przytomności.

Zaśniad groniasty

Powstaje, gdy łożysko rozrasta się w nieprawidłowy sposób w pierwszych tygodniach ciąży. Kosmki łożyskowe rozrastają się wypełniając cała macicę i nie pozwalając na rozwój płodu. Objawy: bezobjawowo lub wymioty, krwotok z macicy, nieprawidłowe powiększenie się macicy, niedokrwistość, stan przedrzucawkowy.

Przedwczesne starzenie się łożyska

Po 36 tygodniu ciąży łożysko zaczyna się starzeć, co związane jest z odkładaniem się wapnia w jego naczyniach krwionośnych. Czasami jednak zaczyna ono starzeć się wcześniej, co może skutkować niedotleniem i niedożywieniem płodu. Objawy: najczęściej wykrywane jest podczas badania USG.

Łożysko w trakcie porodu

Łożysko prawidłowo położone, czyli wysoko w macicy, w czasie porodu pozostaje cały czas przyklejone do jej ściany. Dopiero w trzeciej fazie porodu, gdy dziecko jest już na świecie, odkleja się i zostaje wydalone poprzez drogi rodne. Dzieje się to najczęściej w czasie 30 minut od narodzin dziecka. Położna zawsze sprawdza, czy łożysko urodziło się w całości, gdyż pozostanie jego części w macicy grozi infekcją.

W czasie cesarskiego cięcia łożysko zostaje odcięte od ściany macicy po wyjęciu z niej dziecka.

Jednym z powikłań okołoporodowych związanych z łożyskiem jest zatrzymanie łożyska, czyli stan, gdy nie chce ono się urodzić w czasie 30 minut od narodzin dziecka. Wynika to z tego, że albo nie odkleja się od macicy albo szyjka macicy zwęża się na tyle, że nie może ono się wydostać. W takich przypadkach konieczne jest mechaniczne usunięcie łożyska przeprowadzane podczas łyżeczkowania macicy.

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama