Dlaczego szczepienia zalecane (w tym przeciwko meningokokom) są ważne w dobie pandemii COVID-19?
W codziennej pracy w poradni pediatrycznej podczas pandemii zauważyłem niepokojącą tendencję, że mniej rodziców decydowało się na szczepienia obowiązkowe i zalecane. Rozumiem ich lęk związany z pandemią gdyż w przychodniach mogą przebywać osoby chore więc niektórzy myślą, że można „odrobić” zaległe szczepienia gdy sytuacja epidemiologiczna się unormuje. Skutki takich opóźnień mogą być groźne, jak przedstawię na przykładzie meningokoków.
Czym są meningokoki?
To grupa bakterii, które bytują w ludzkim nosie i gardle. Szacuje się, że 10-35%1 osób jest nosicielem tej bakterii, najczęściej nie wywołując choroby u nosiciela. Największa grupa nosicieli są nastolatkowie i młodzi dorośli2. Jeżeli przedostaną się do osoby nieuodpornionej drogą kropelkową lub poprzez kontakt ze śliną, szczególnie u tych w skrajności wieku (niemowlęta i dzieci do drugiego roku życia oraz osoby starsze), mogą wywołać piorunującą infekcję – sepsę lub zapalenie opon mózgowych. Z przykrością piszę, że 65% zgonów w przebiegu meningokokowego zapalenia opon mózgowych następuje w ciągu pierwszych 24 godzin od pojawienia się objawów3. U niektórych konieczna jest amputacja palców lub kończyn, a u ozdrowieńców częste są długotrwałe powikłania neurologiczne i psychiatryczne, w tym padaczka, głuchota, ślepota lub obniżenie ilorazu inteligencji4.
Co do szczegółów, w Polsce występuje kilka serogrup meningokoków. Serogrupa to ‘B’ odpowiada za ponad połowę wszystkich potwierdzonych przypadków w naszym kraju5. Pozostałe serogrupy – A, C, Y i W, są również groźne, szczególnie serogrupa ‘W’ która wywołuje nietypowy przebieg choroby z większym odsetkiem zgonów6. Polskie statystyki pokazują, że od kilku lat grupa ‘W’ odpowiada za co raz więcej potwierdzonych przypadków zapaleń opon mózgowych, szczególnie u dzieci poniżej pierwszego roku życia5.
Istnieje możliwość zabezpieczenia pacjenta przeciwko wszystkim tym serogrupom meningokoków – na polskim rynku są dwie szczepionki, które podane razem dają istotną ochronę przeciwko tym bakteriom. Można je podać od drugiego miesiąca życia by chronić najmłodszych, do czego gorąco zachęcam wszystkich rodziców. Dzieci poniżej drugiego roku życia odpowiadały za 1/5 wszystkich potwierdzonych przypadków meningokokowego zapalenia opon mózgowych w Polsce w 2020r.5, dlatego ich ochrona jest kluczowa. Zachęcam także do zaszczepienia starszych dzieci i dorosłych, gdyż istnieją dane naukowe, że w krajach, gdzie wprowadzono powszechne szczepienia przeciwko meningokokom u nastolatków, zaobserwowano zmniejszenie liczby przypadków w całej populacji, w tym u osób nieszczepionych7.
W trakcie pandemii COVID-19 warto zadbać o ochronę najbliższych szczególnie, że ta ochrona jest nie tylko tymczasowa, lecz liczą się lata ochrony. Gdy osoba staje się nosicielem meningokoka, może nieświadomie zarażać innych przez lata, w tym najmłodszych dzieci w rodzinie. Na szczęście Polskie dane epidemiologiczne5 wskazują, że w 2020 roku zaobserwowano zmniejszenie ilości przypadków zapaleń opon mózgowych w porównaniu z poprzednimi latami, prawdopodobnie związane z restrykcjami. Mimo tego, ta choroba została z nami i powinniśmy zaopatrzyć się i nasze dzieci w szczepienia, które im zapobiegają, gdyż prawdopodobnie nigdy nie wrócimy do tak surowych restrykcji jak z 2020r. Proponuję udać się na wizytę do swojego pediatry lub lekarza rodzinnego, by omówić szczepienia zalecane i zapytać jakie szczepionki można podać by zapobiec zarażenia meningokokami.
autor: dr Okruciński
Bibliografia:
1. Caugant DA, Maiden MC. Meningococcal carriage and disease--population biology and evolution. Vaccine. 2009 Jun 24;27 Suppl 2(4):B64-70. doi: 10.1016/j.vaccine.2009.04.061. Epub 2009 May 21. PMID: 19464092; PMCID: PMC2719693.
2. Burman C, Serra L, Nuttens C, Presa J, Balmer P, York L. Meningococcal disease in adolescents and young adults: a review of the rationale for prevention through vaccination. Hum Vaccin Immunother. 2019;15(2):459-469. doi: 10.1080/21645515.2018.1528831. Epub 2018 Oct 29. PMID: 30273506; PMCID: PMC6422514.
3. Beebeejaun K, Parikh SR, Campbell H, Gray S, Borrow R, Ramsay ME, Ladhani SN. Invasive meningococcal disease: Timing and cause of death in England, 2008-2015. J Infect. 2020 Mar;80(3):286-290. doi: 10.1016/j.jinf.2019.12.008. Epub 2020 Jan 2. PMID: 31904388.
4. Christie D, Rashid H, El-Bashir H, Sweeney F, Shore T, Booy R, Viner RM. Impact of meningitis on intelligence and development: A systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2017 Aug 24;12(8):e0175024. doi: 10.1371/journal.pone.0175024. PMID: 28837564; PMCID: PMC5570486.
5. Dane z KOROUN 2020, opublikowane 24.03.2021, koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/Inwazyjna-choroba-meningokokowa-IChM-w-Polsce-w-2020-roku.pdf dostęp 05.2021
6. Loenenbach AD, van der Ende A, de Melker HE, Sanders EAM, Knol MJ. The Clinical Picture and Severity of Invasive Meningococcal Disease Serogroup W Compared With Other Serogroups in the Netherlands, 2015-2018. Clin Infect Dis. 2020 May 6;70(10):2036-2044. doi: 10.1093/cid/ciz578. PMID: 31556938; PMCID: PMC7201410.
7. Dane z Public Health England, 2019,
Artykuł sponsorowany przez Pfizer Polska Sp. z o.o.
PP-NIM-POL-0089