Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry u dziecka? Podpowiadamy!

Obecnie AZS ma blisko 10% dzieci w populacji, przy czym liczba zachorowań wzrasta, przez co staje się ono poważnym problemem medycznym. Pierwsze objawy mogą pojawiać się już u niemowląt do 6. miesiąca życia, jednak u większości pojawiają się one do 1. roku życia. Co ważne, atopowe zapalenie skóry u 40-80% dzieci ustępuje przed 5. rokiem życia, a u 20% chorych utrzymuje się przez całe dzieciństwo i towarzyszy w dorosłości.

Typowe objawy atopowego zapalenia skóry

Objawy AZS różnią się między pacjentami i zależą m.in. od fazy choroby (zaostrzenie lub remisja) oraz wieku chorego. Charakterystycznym symptomem, który jest niezbędny do postawienia diagnozy, jest silny, uporczywy świąd. Prowadzi on do odruchu drapania skóry, co z kolei wywołuje podrażnienia w postaci grudek, nadżerek, przeczosów i strupów. Zwykle wtedy skóra jest czerwona, a rany sączące, co powoduje nadkażenia bakteryjne.

Oprócz świądu, do objawów typowych dla AZS zalicza się także jego przewlekły, nawrotowy przebieg oraz typowe umiejscowienie zmian skórnych. Gdzie zlokalizowane są zmiany skórne w zależności od wieku?

• do ukończenia 2. r. ż. – na policzkach i brodzie, na ramionach, grzbietach dłoni i stóp oraz na udach
• od 2. r. ż. do 12. r. ż. – głównie w zgięciach łokciowych, pod kolanami, na szyi i na karku
• okres młodzieńczy i wiek dorosły – podobnie jak w poprzednim etapie życie, a dodatkowo również na czole, w okolicy ust i oczu, na przedramionach i ponownie na grzbietach rąk

Wśród charakterystycznych objawów AZS wyróżnia się także dodatni wywiad rodzinny. Według badań aż u ok. 60% chorych występuje atopia w rodzinie.

Powyższe objawy AZS, czyli świąd, przewlekły i nawrotowy przebieg, typowe umiejscowienie zmian skórnych oraz dodatni wywiad w rodzinie to tzw. 4 kryteria większe. Do zdiagnozowania atopowego zapalenia skóry przez specjalistę, konieczne jest stwierdzenie występowania minimum 3 z 4 kryteriów większych*.

Ponadto lekarz powinien również rozpoznać 3 tzw. mniejsze kryteria, których łącznie wyodrębniono 23*.

Towarzyszące objawy AZS

Najczęściej występujące symptomy AZS u dzieci, które kategoryzowano jako tzw. kryteria mniejsze, to m.in.

• suchość i szorstkość skóry,
• rybia łuska,
• rumień twarzy,
• świąd po spoceniu,
• nietolerancja pokarmów i wełny,
• zacienienie wokół oczu.

Dopiero po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego i ocenie zmian skórnych, lekarz może zdiagnozować AZS. Pogłębieniem diagnostyki mogą być specjalistyczne badania, wśród nich m.in. skórne testy punktowe, badanie stężenia swoistych przeciwciał IgE we krwi oraz naskórkowe testy płatkowe.

Atopowe zapalenie skóry a inne choroby

Ważne jest także to, że AZS może się pojawiać u dzieci, które chorują m.in. na alergie pokarmowe (występują u 15% atopików), astmę oskrzelową (występuje u 20-35% chorych z AZS) oraz alergiczny nieżyt nosa (pojawia się u 34% chorych z atopią). Częste współistnienie innych chorób atopowych nazywane jest marszem atopowym.

Jak leczyć AZS u dzieci?

W leczeniu AZS konieczna jest edukacja oraz prawidłowa pielęgnacja skóry. Po zdiagnozowaniu atopowego zapalenia skóry zwykle wdrażane jest leczenie miejscowe z włączeniem do terapii leków, w tym m.in. glikokortykosteroidów czy preparatów z cynkiem.

Często włącza się także kąpiele lecznicze w preparatach z rozcieńczonym podchlorynem sodu (np. Atopigo®), które nie tylko łagodzą objawy AZS, ale również mają działanie profilaktyczne. Dzięki nim można skutecznie oczyścić skórę z zanieczyszczeń, a także poprawić jej stan i zwiększyć odporność na zakażenia. Poniżej instrukcja, jak szybko przygotować kąpiel leczniczą dla małego atopika:

W leczeniu AZS zastosowanie znajdują także preparaty nawilżające i natłuszczające tzw. emolienty. Te dermokosmetyki mogą mieć formę maści, żelu, kremu czy emulsji, a ich zadaniem jest odbudowa bariery naskórkowej, dzięki czemu można zmniejszyć świąd, stan zapalny i suchość skóry.

Czy już wiesz, jak pomóc małemu atopikowi?

* Kryteria diagnostyczne według Hanifin'a i Rajki.

Bibliografia:

1. Nowicki J. R., Trzeciak M., Kaczmarski M., Wilkowska A., Czarnecka-Operacz M., Kowalewski C., Rudnicka L., Kulus M., Mastalerz-Migas A., Peregud-Pogorzelski J., Sokołowska-Wojdyło M., Śpiewak R., Adamski Z., Czuwara J., Kapińska-Mrowiecka M., Kaszuba A., Krasowska D., Kręcisz D., Narbutt J., Majewski S., Reich A., Samochocki Z., Szepietowski J., Woźniak K., Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne PTD, PTA, PTP oraz PTMR. Część I. Profilaktyka, leczenie miejscowe i fototerapia, Przegląd Dermatologiczny, 2019, 106, s. 354–371.

2. Millan M., Mijas J., Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka, Nowa Pediatria, 2017, 21 (4), s. 114-122.

Materiał powstał z udziałem Atopigo