Czy alergię się dziedziczy

Przez ostatnich 20 lat wiedza o dziedziczeniu chorób alergicznych bardzo się pogłębiła. Wiadomo już, że w tych chorobach istotną rolę odgrywa dziedziczenie.
Zidentyfikowano kilkadziesiąt genów, warunkujących powstawanie alergii, które znajdują się na różnych chromosomach.Znaczenie dziedziczności w ujawnianiu się alergii wyjaśnia alergolog prof. dr hab. Piotr Kuna.

Dziedziczenie alergii
Dziedziczenie nie zawsze odbywa się tak samo, np. jeżeli dziecko otrzymało po rodzicach lub dziadkach dziesięć silnych genów warunkujących alergię, wiadomo, że na pewno zachoruje. Jeśli natomiast odziedziczyło piętnaście słabych genów, choroba może, ale nie musi się ujawnić. Najważniejsze geny umiejscowione są na chromosomie piątym. Geny te są odpowiedzialne za produkcję białek wpływających m.in. na czynność komórek tucznych. Wydzielają one substancje inicjujące reakcje alergiczne i prowadzące do rozwoju zapalenia alergicznego. Na chromosomie piątym znajduje się również gen wpływający na kurczliwość mięśni oskrzeli, a jak wiadomo, nadwrażliwość na bodźce wywołujące skurcz oskrzeli jest jednym z najważniejszych objawów astmy. Dzieci mogą odziedziczyć alergię nie tylko po rodzicach, ale także po dziadkach. Jeżeli matka choruje na astmę lub alergię, prawdopodobieństwo, że dziecko odziedziczy tę chorobę, jest nieco większe niż jeśli choruje ojciec. O dziecku, którego rodzice, dziadkowie lub rodzeństwo mają alergię, mówimy, że jest „obciążone atopią”, czyli skłonnością do chorób uczuleniowych.

Szkodliwe wpływy środowiska
Częstość występowania alergii wzrasta w szybkim tempie. Jednak nasilenia tego zjawiska nie da się wyjaśnić samymi tylko procesami dziedziczenia. Aby skłonność do reakcji alergicznych ujawniła się jako choroba, muszą zadziałać również inne czynniki. Ogromne znaczenie ma kontakt z alergenami, szczególnie z alergenami kurzu domowego, dymem papierosowym, sierścią zwierząt, pierzem, pyłkami drzew, traw i chwastów. Jeżeli dziecko obciążone atopią stale przebywa w zanieczyszczonym środowisku, np. w mieszkaniu, w którym rodzice palą papierosy, ryzyko zachorowania na astmę wynosi 25%. Jeżeli natomiast środowisko, w którym przebywa takie dziecko, jest wolne od dymu tytoniowego, ryzyko ujawnienia się astmy wynosi zaledwie 7%. Szczególnie szkodliwe jest palenie papierosów przez kobiety w ciąży oraz matki, które mają dzieci poniżej pierwszego roku życia.
Jednym z ważniejszych czynników wyzwalających alergię i astmę są spaliny samochodowe. U osób mieszkających w pobliżu autostrad ryzyko wystąpienia astmy i alergii jest kilkakrotnie większe niż na terenach czystych pod względem ekologicznym. Znane jest na przykład alergogenne działanie tzw. smogu fotochemicznego, który powstaje w wyniku reakcji światła słonecznego ze spalinami samochodowymi.

Skutki infekcji wirusowych
Niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo to okres szczególnej wrażliwości na czynniki działające z zewnątrz, gdyż układ immunologiczny dziecka nie jest jeszcze w pełni dojrzały, a błony śluzowe charakteryzują się znaczną przepuszczalnością, co ułatwia przenikanie alergenów. Czynnikiem usposabiającym do ujawnienia się alergii u dzieci, które odziedziczyły skłonność do tej choroby, są infekcje wirusowe, zwłaszcza jeśli są spowodowane wirusem RSV. Wirus ten jest odpowiedzialny za 40-60% infekcji górnych dróg oddechowych u niemowląt. Powodują one rozległe uszkodzenia śluzówki. Jeśli dziecko wielokrotnie zapadło na infekcje dróg oddechowych w pierwszych latach swojego życia, prawdopodobieństwo, że ujawni się u niego astma lub alergia, jest znacznie większe niż u dzieci, które chorowały mniej.

Występowanie alergii wiąże się z dziedziczeniem, ale alergeny pochodzące z otoczenia i infekcje wirusowe mają znacznie większy wpływ na ryzyko rozwoju alergii niż same geny.
→ Jeżeli alergikami są obydwoje rodzice ryzyko, że dziecko będzie miało alergię, wynosi 66%.
→ Jeżeli alergiczką jest tylko matka ryzko wystąpienia alergii u dziecka wynosi 40%.
→ Jeżeli alergikiem jest ojciec ryzyko odziedziczenia alergii przez dziecko wynosi 30%.