Reklama

Nowotwory u dzieci zwykle rozwijają się szybko, dlatego dają widoczne objawy. Najłatwiej zauważyć je rodzicom i opiekunom, którzy najwięcej czasu spędzają z dzieckiem.

Reklama

Symptomy choroby nie zawsze od razu sugerują nowotwór – są niespecyficzne, a dziecko manifestuje całym sobą, że dzieje się z nim coś niedobrego. Wszystkie objawy i nietypowe zachowania dziecka warto konsultować z pediatrą – to nie jest daremny wysiłek, bo może uratować życie.

Spis treści:

Objawy nowotworu u dzieci

O objawach choroby nowotworowej u dzieci mówi się, że są asymetryczne, niespecyficzne i długotrwałe. Oznacza to, że nie są chwilowe, często pojawiają się na jednej połowie ciała i niekoniecznie muszą oznaczać chorobę nowotworową u dziecka. Inne schorzenia także mogą manifestować się w taki sam sposób.

Poniżej wymieniamy najczęściej występujące objawy nowotworu u dziecka:

  1. Gorączka lub stany podgorączkowe, które nie ustępują pod wpływem stosowania leków i wciąż utrzymują się lub nawracają. Często nie towarzyszą im inne objawy.
  2. Długotrwały kaszel, trwający ponad 3 tygodnie, także u dzieci poza tym zdrowych. Kaszel może być męczący, narastający, nieustępujący.
  3. Zmiana rytmu wypróżnień. Dziecko może mieć zaparcia albo długotrwałe (powyżej 2 tygodni) biegunki, ale też kolkowe bóle brzucha. Mogą nawracać zakażenia układu moczowego, wtórne moczenie nocne.
  4. Bóle głowy – nawracające, po przebudzeniu, nasilające się. Bólom głowy mogą towarzyszyć nudności i wymioty oraz zaburzenia widzenia, pamięci, zdolności mówienia. Czasami dochodzi do powiększenia obwodu głowy dziecka.
  5. Bóle pleców – opór przy wykonywaniu skłonów, guzy, zniekształcenia w okolicy pośladków, wykrzywianie kręgosłupa, zaburzenia czucia w kończynach po jednej stronie ciała.
  6. Bóle kończyn – dokuczające za dnia i nasilające się podczas aktywności fizycznej, utrudniające normalne poruszanie się. Guzy pojawiające się na kończynach, asymetria ciała w miejscu bólu, patologiczne złamania.
  7. Utrata masy ciała lub brak przyrostu masy ciała. Dziecko ma przedłużające się zaburzenia apetytu i inne objawy.
  8. Zmiany skórne – guzki, znamiona. Mogą występować już w okresie noworodkowym lub pojawić się później. Niepokój powinny budzić zmiany szybko rosnące, twarde, niebolesne, powyżej 3 cm średnicy, podkrwawiające, asymetryczne, nieruchomo osadzone w tkankach.

Najczęstsze nowotwory u dzieci

Zdecydowanie najczęstszym nowotworem wieku dziecięcego jest ostra białaczka limfoblastyczna. Do najczęściej występujących nowotworów wieku dziecięcego należą też guzy układu nerwowego, chłoniaki i retinoblastoma.

Najczęstsze nowotwory u dzieci – białaczki

Stanowią ok. 35 proc. nowotworów rozpoznawanych u dzieci. Najczęściej występuje ostra białaczka limfoblastyczna, ale zdarza się też przewlekła białaczka szpikowa.

Białaczka jest chorobą krwi, która może wywoływać następujące objawy:

  • przewlekłe zmęczenie
  • osłabienie
  • nadmierna senność
  • nawracające stany podgorączkowe i infekcje
  • bladość błon śluzowych i skóry
  • bóle kostne kończyn dolnych
  • powiększenie węzłów chłonnych
  • pojawiające się bez wyraźnej przyczyny siniaki i wybroczyny.

Najczęstsze nowotwory u dzieci – guzy układu nerwowego

Mogą mieć postać guzów mózgu lub rdzenia kręgowego. Najczęściej należą do jednego z następujących rodzajów nowotworów: rdzeniaki, gwiaździaki, glejaki i wyściółczaki. Każdy z nich daje nieco inne objawy, ale wszystkie guzy układu nerwowego mogą powodować objawy typowe:

  • zaburzenia równowagi
  • ataki padaczki
  • zawroty głowy
  • nudności i wymioty
  • nagłe pojawienie się zeza
  • utraty przytomności
  • zaburzenia widzenia
  • nocne bóle kończyn lub głowy
  • zaburzenia czucia lub niedowłady kończyn
  • asymetria tułowia (skrzywienie kręgosłupa)
  • zaburzenia w rozwoju dziecka.

Najczęstsze nowotwory u dzieci – chłoniaki

Chłoniaki to nowotwory układu limfatycznego, nazywanego też chłonnym. Mogą lokalizować się w całym ciele, lecz najczęściej pojawiają się w okolicach dołów pachowych, pachwin i szyi, ale też w jamie brzusznej i klatce piersiowej.

Chłoniaki dają nietypowe objawy:

  • powiększenie węzłów chłonnych
  • przewlekły kaszel
  • nocne poty
  • osłabienie
  • nawracające gorączki i stany podgorączkowe
  • bóle brzucha lub zaburzenia w funkcjonowaniu układu oddechowego – w zależności od lokalizacji.

Najczęstsze nowotwory u dzieci – retinoblastoma

Jest to tak zwany siatkówczak, czyli rak oka, który może (ale nie musi) mieć podłoże genetyczne.

Do objawów retinoblastomy należą:

  • biały refleks na źrenicy (leukokoria)
  • zez
  • stan zapalny
  • wytrzeszcz (w zaawansowanym stadium)
  • rzadziej pojawiają się także poszerzenie źrenic i różnobarwność tęczówki.

Rodzaje nowotworów u dzieci

Nowotwory u dzieci klasyfikowane są ze względu na tkankę, z jakiej powstały, a nie jak ma to miejsce u dorosłych – ze względu na umiejscowienie narządowe nowotworu.

Międzynarodowa Klasyfikacja Nowotworów Dziecięcych pokazuje, jakie nowotwory rozpoznawane są u dzieci. Wspólne numery mają nowotwory pochodzące z tej samej tkanki:

  • białaczki – I
  • chłoniaki – II
  • nowotwory ośrodkowego układu nerwowego – III
  • nowotwory układu współczulnego – IV
  • retinoblastoma – V
  • guzy nerek – VI
  • guz Wilmsa, rhabdoid and clear cell sarcoma – VIa
  • rak nerki – VIb
  • inne złośliwe guzy nerek – Vic
  • guzy wątroby – VII
  • hepatoblastoma – VIIa
  • hepatic carcinoma – VIIb
  • niesklasyfikowane złośliwe nowotwory wątroby – VIIc
  • złośliwe guzy kości – VIII
  • mięsaki tkanek miękkich – IX
  • guzy germinalne – X
  • raki i inne złośliwe nowotwory pochodzenia nabłonkowego – XI
  • rak kory nadnerczy – Xia
  • raki tarczycy – XIb
  • rak jamy nosowo-gardłowej – XIc
  • czerniak skóry – XId
  • rak skóry – XIe
  • inne i niesklasyfikowane raki – XIf
  • inne i niesklasyfikowane nowotwory – XII

Nowotwory dzieli się także na:

  • raki – pochodzące z tkanki nabłonkowej, u dzieci rozpoznawane są rzadko
  • mięsaki – wywodzą się z tkanek miękkich (miąższowej, łącznej, tłuszczowej, chrzęstnej, kostnej). Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy (rhabdomyosarcoma; RMS) najczęściej rozpoznawany jest u dzieci w wieku 2-6 lat, drugi szczyt zachorowań przypada na wiek 15-19 lat.
  • chłoniaki – nowotwory rozwijające się w układzie limfatycznym, częste u dzieci i młodzieży
  • nowotwory OUN – ośrodkowego układu nerwowego, guzy mózgu i rdzenia kręgowego. Nowotwory te rozpoznaje się najczęściej u dzieci w wieku od 1 do 10. roku życia, nieco częściej u chłopców.
  • czerniak – nowotwór komórek barwnikowych skóry, u dzieci występuje rzadko.

Jak rozpoznać objawy raka u dziecka?

Wiele nowotworów u dzieci można całkowicie wyleczyć, jeśli choroba zostanie wcześnie rozpoznana. Dlatego tak szalenie ważne jest, aby nie bagatelizować objawów, które mogą świadczyć o rozwoju nowotworu.

Każdy rodzic z dzieckiem, u którego wystąpiły niepokojące objawy, może zgłosić się do poradni chorób rozrostowych w poradni onkologicznej. Nie trzeba mieć w tym celu skierowania od lekarza rodzinnego.

Możliwe jest też zgłoszenie się z dzieckiem w wieku od 9 miesięcy do 6 lat do specjalistycznego ambulansu medycznego Fundacji Ronalda McDonalda, gdzie lekarz wykona badanie USG, które może pomóc w diagnostyce nowotworu u dziecka. Specjalista bada tarczycę, jamę brzuszną, węzły chłonne, a u chłopców także mosznę. Kalendarz badań i formularz zaproszenia ambulansu do miejscowości znajduje się na stronie Fundacji.

Na podstawie objawów lekarz podejmuje decyzję o wykonaniu badań, które pozwolą postawić właściwa diagnozę, tzn. potwierdzić inna chorobę i wykluczyć nowotwór lub odwrotnie – potwierdzić chorobę nowotworową m.in. poprzez wykluczenie innych schorzeń.

Jakie badania się wykonuje?

Ścieżka diagnostyczna zależy od objawów. W diagnostyce chorób nowotworowych wykonuje się bardzo różne badania:

  • morfologiczne – np. morfologia krwi
  • morfometryczne – polegające na dokonywaniu pomiarów
  • biochemiczne – np. biochemia krwi
  • cytogenetyczne – badanie genów w komórkach
  • molekularne – badanie mutacji w obrębie genów
  • obrazowe – m.in.: Rtg, tomografia komputerowa (CT), USG, rezonans magnetyczny (MR), emisyjna tomografia pozytonowa (PET)
  • patomorfologiczne – mikroskopowe rozpoznanie nowotworu.

Nadal jednak absolutnie podstawowym elementem prawidłowej diagnostyki nowotworów u dzieci jest wiedza i doświadczenie lekarzy, a także ich umiejętność kojarzenia i wyciągania wniosków, a także rzetelnie zebrany wywiad od rodziców. Bardzo często w procesie diagnostycznym udział biorą lekarze różnych specjalności i dopiero po postawieniu diagnozy dziecko trafia pod opiekę onkologa.

Podejrzenie nowotworu prowadzi do wdrożenia poszerzonej diagnostyki onkologicznej. Jej celem jest ustalenie rozpoznania histopatologicznego, określenie stopnia zaawansowania klinicznego nowotworu, ocena stanu ogólnego dziecka oraz ustalenie najlepszej terapii.

Czy można zapobiec wystąpieniu nowotworu u dziecka?

Niektórym nowotworom u dzieci można zapobiegać. Większość nowotworów wieku dziecięcego występuje bez obciążenia rodzinnego, ale w rzadkich przypadkach mogą one być uwarunkowane genetycznie. Podłoże genetyczne powinno być podejrzewane w przypadku, gdy dziecko choruje na nowotwór charakterystyczny dla wieku dorosłego, taki jak rak skóry czy przewodu pokarmowego.

Na przykład w przypadku mutacji w genie RET ryzyko zachorowania na raka tarczycy wynosi 100 procent, dlatego mutacja ta jest wskazaniem do profilaktycznego usunięcia tego gruczołu. O występowaniu nowotworów w rodzinie warto powiedzieć lekarzowi, który w uzasadnionych przypadkach może skierować dziecko na badania genetyczne.

źródło: frm.org.pl, zwrotnikraka.pl, warsawgenomics.pl

Konsultacja: prof. Adam Jelonek, twórca głównej idei programowej „NIE nowotworom u dzieci” realizowanej przez Fundację Ronalda McDonalda. Autor publikacji naukowych z dziedziny mikrobiologii, dializ, nefrologii, żywienia, autorytet w dziedzinie pediatrii.

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama