Siatkówczaka w Polsce diagnozuje się u około 20 małych pacjentów rocznie. Retinoblastoma jest złośliwym nowotworem oka, który nieleczony daje przerzuty i prowadzi do śmierci. Leczenie tego nowotworu wewnątrzgałkowego daje ponad 90 proc. skuteczności. Objawy siatkówczaka, charakterystyczny biały refleks na źrenicy, często uchwycony na zdjęciach (leukokoria), są takie same w retinoblastomie dziedzicznej i niedziedzicznej.
Retinoblastoma bardzo groźny nowotwór wewnątrzgałkowy spowodowany podwójną mutacją genu znajdującego się na prążku q14 chromosomu 13.
Objawy retinoblastomy u dziecka są podobne bez względu na podłoże choroby (genetyczne lub nie) i są to najczęściej:
Rzadziej pojawiają się także poszerzenie źrenic i różnobarwność tęczówek.
- Warto podkreślić, że objawy siatkówczaka nie są „unikalne”, czyli występują również przy innych chorobach, takich jak: retinopatia wcześniacza (nieprawidłowy rozwój naczyń siatkówki u wcześniaków z bardzo niską wagą urodzeniową) czy choroba Coatsa (obecność nieprawidłowych naczyń krwionośnych siatkówki oka), stany zapalne naczyniówki, dlatego specjaliści powinni na początku je wykluczyć.
Retinoblastomę można czasami wykryć przypadkiem, widząc na fotografii dziecka charakterystyczny biały błysk na źrenicy. Guz oka (siatkówczak) wygląda tak:
Budowa zdrowego oka i oka z retinoblastomą:
Oftalmoskopia (wziernikowanie oka) to najważniejsze badanie w diagnostyce siatkówczaka. Wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym, po rozszerzeniu źrenic i polega na zbadaniu dna oka pacjenta. Inne wskazane badania:
- Dużą rolę we wczesnej diagnostyce siatkówczaka odgrywają rodzice dziecka, którzy powinni obserwować rozwój swoich pociech, a w przypadku ewentualnych wątpliwości lub zauważenia objawów, takich jak biała źrenica (różnice w wyglądzie źrenic uwidaczniają się niekiedy na fotografii dziecka wykonanej w świetle lampy błyskowej), zez, powinni natychmiast skonsultować się ze specjalistą.
Retinoblastoma jest guzem złośliwym, dlatego leczeniem powinni zajmować się wspólnie specjaliści: okulista, pediatra, onkolog i radiolog. Celem leczenia jest ratowanie życia dziecka, następnie zajętej guzem gałki ocznej, a na końcu zachowanie użytecznego widzenia. Dobór metody leczenia zależy od indywidualnego przypadku i może to być:
Współczesne metody leczenia w ponad 97 proc. przypadków ratują życie dziecka i u wielu pacjentów pozwalają zachować widzenie przynajmniej w jednym oku. Rokowanie jest zależne od stopnia zaawansowania siatkówczaka, jego umiejscowienia i reakcji na leczenie.
Zobacz też:
Okulary dla niemowlaka czasem są niezbędne. Dziecko po urodzeniu widzi oddzielnie jednym i drugim okiem. Dopiero potem mózg uczy się zlewać te dwa obrazy w całość. Jeszcze później nauczy się stereopsji, czyli widzenia głębi. Problem pojawia się, gdy wystąpi wada wzroku. Po co są okulary dla niemowlaka? Okulary dla dziecka nie są powodem do wstydu. Prawie 90 proc. informacji o otoczeniu odbieramy za pośrednictwem narządu wzroku. Dlatego wszelkie nieprawidłowości trzeba korygować już od najmłodszych lat życia, by się nie pogłębiały. Najczęstsze wady wzroku u dzieci to: Krótkowzroczność. Dziecko widzi w miarę dobrze z bliska, ale słabo z daleka. Mruży oczy, wyraźnie wysila wzrok, przybliża się do telewizora. Gałka oczna jest zbyt długa lub rogówka zbyt wypukła i za mocno załamuje światło. Ostry obraz powstaje przed siatkówką. Na niej zaś jest nieostry. Malec musi nosić soczewki albo szkła rozpraszające (minusowe). Dalekowzroczność. Maluch widzi nieostro z każdej odległości. Męczy go oglądanie obrazków, układanie puzzli, a później czytanie. Gałka oczna jest za krótka albo rogówka zbyt płaska. Ostry obraz powstaje za siatkówką. Na niej natomiast jest rozmyty. Pomaga noszenie szkieł lub soczewek skupiających (plusowych). Astygmatyzm. Dziecko mruży oczy, przekrzywia główkę, żeby wyraźnie widzieć. Wada ma związek z nieprawidłową budową rogówki, obraz powstaje w dwóch punktach, położonych przed i za siatkówką. Jest zniekształcony, rozciągnięty. Maluch musi nosić specjalne szkła cylindryczne. Gałka oczna niemowlęcia jest mała, dlatego u większości dzieci występuje niewielka dalekowzroczność (2-3 dioptrie). Gałka z wiekiem szybko rośnie i nadwzroczność się zmniejsza. Kłopot powstaje, gdy dziecko jednym okiem widzi lepiej niż drugim. Jeśli różnica jest duża, mózg nie potrafi dwóch...
Jęczmień Taką nazwę nosi zgrubienie na powiece, początkowo czerwone, z czasem pęczniejące i przybierające kształt i barwę ziarna zboża, od którego wzięło nazwę. Ale swędzi! Dziecku trudno jest się powstrzymać od pocierania bolącego miejsca, dlatego warto założyć na chore oko opatrunek z kawałka wyjałowionej gazy. Pamiętaj o higienie. Jęczmień wywołują bakterie (gronkowce), jest bardzo zaraźliwy (może się przenieść z jednego oka na drugie). Po każdym przemyciu powieki umyj ręce. Często też myj dziecku rączki i nie używaj jego ręcznika. To ważne! Nigdy nie lecz jęczmienia na własną rękę: nie wyciskaj go ani nie ugniataj. W leczeniu pomoże maść z antybiotykiem. W przypadku wystąpienia tzw. mnogich jęczmieni niezbędne bywa podanie antybiotyku doustnie. Zapalenie spojówek Błona pokrywająca oko jest bardzo delikatna i można ją łatwo podrażnić. Wtedy pojawia się zapalenie. Skąd się bierze? Zapalenie spojówek może być wywołane brakiem higieny albo podrażnieniem oka, np. przez dym papierosowy, kurz czy słońce. Zdarza się, że oko jest zaatakowane przez bakterie, wirusy albo grzyby. Nawracające zapalenie spojówek może być objawem alergii. Swędzi i piecze. Najczęściej zapalenie spojówek pojawia się w jednym oku, a po kilku dniach obejmuje również drugie. Dziecko łzawi, odwraca się od światła, pociera rączką oczy, aby uśmierzyć pieczenie. Oczka są przekrwione i często z wydzieliną. W zapaleniu wywołanym przez bakterie wydzielina jest gęsta i ropna, natomiast w tym wywołanym przez wirusy – wodnista. Dziesięć dni. Mniej więcej tyle trwa leczenie bakteryjnego zapalenia spojówek. Na szczęście podrażnienie wywołane np. przez kurz mija trochę szybciej, czasem nawet już po trzech dniach. Przemywaj! Zacznij od umycia powiek wacikiem od zewnętrznego kącika. Potem rozchyl powieki palcami i wpuść do środka kropelki. Uważaj,...
Łzy, których zadaniem jest oczyszczanie oczu, spływają wąskimi kanalikami do wewnętrznego kącika oka i nosa. Im młodsze dziecko, tym kanaliki łzowe są węższe. Zatkany kanalik - Objawy. Maluszek, choć zadowolony i spokojny, wygląda tak, jakby płakał. To dlatego, że jego oczy są wypełnione łzami, które nie mogą znaleźć ujścia (skóra wokół oczu jest często zaczerwieniona). Gdy oczko przepełni się łzami, płyn spływa po policzku wielkimi kroplami. Czasem dziecko budzi się ze sklejonymi powiekami, a w kącikach oczu gromadzi się żółta wydzielina. - Pomoże masaż... Na początku okulista zapewne zaleci delikatny masaż oka (lekkie uciskanie palcem miejsca tuż przy wewnętrznym kąciku oka). Uzbrój się w cierpliwość: efekt zwykle nie pojawia się od razu. Często jest tak, że masaż chorego oka pomaga dopiero po kilku tygodniach. - ...albo operacja. Jeśli domowy masaż nie da efektów, konieczne jest dalsze leczenie. Okulista może przepisać krople z antybiotykiem albo zalecić sondowanie kanalika za pomocą cieniutkiej sondy. Ostatecznością jest laserowe udrożnianie kanalika. - Uwaga! Ponieważ oko z zatkanym kanalikiem nie jest oczyszczane, u malucha mogą często występować infekcje albo zapalenia spojówek. Ciemne podkówki Czasem zdarza się, że maluch ma cienie pod oczami, bo po prostu taka jest jego uroda. Czasem jednak może to być sygnał, że dziecko jest chore. - Objawy. Nawet po przespanej nocy smyk wygląda na zmęczony i niewyspany. Cienie pod oczami mają równe kolory: od żółtawozielonego po fioletowe albo bordowe. - Mało snu. Cienie pod oczami czasem są oznaką niewyspania. Niemowlę potrzebuje około 17–20 godzin snu na dobę. - Kiedy do lekarza? Skontaktuj się z pediatrą, jeśli cieniom towarzyszy brak apetytu, osłabienie, apatia. Te objawy mogą świadczyć np. o anemii. - Uwaga! Podkrążone oczy mogą być oznaką np. zakażenia dróg...
