Skala Tannera – co to jest i jak się nią posługiwać? Skala Tannera dla dziewczynki i chłopca
Skala Tannera służy do oceny dojrzałości płciowej dzieci i młodzieży na podstawie zewnętrznych cech płciowych – narządów płciowych i piersi u dziewcząt. Ze skali Tannera korzystają pediatrzy, endokrynolodzy i kryminolodzy. Wyjaśniamy, jak posługiwać się skalą Tannera w przypadku dziewczynek i chłopców, i co oznaczają stosowane skróty.
Skala Tannera pomaga określić dojrzałość płciową dziecka. Ocena, na jakim etapie dojrzewania jest chłopiec czy dziewczynka, odbywa się na podstawie wyglądu piersi i okolic łonowych u dziewcząt oraz gęstości owłosienia, wielkości prącia i jąder u chłopców.
Spis treści:
- Co to jest skala Tannera?
- Dojrzewanie płciowe wg skali Tannera – jak wygląda badanie?
- Jak posługiwać się skalą Tannera?
Co to jest skala Tannera?
Skala Tannera umożliwia ocenę stopnia dojrzałości płciowej. Istnieją dwie jej wersje: dla dziewczynek i chłopców. W każdej z nich wyróżnia się 5 etapów rozwoju płciowego. Etap pierwszy oznacza okres przed rozpoczęciem dojrzewania, a etap piąty – pełną dojrzałość płciową.
Dojrzewanie płciowe wg skali Tannera jest oceniane przez endokrynologów dziecięcych oraz podczas badań bilansowych dzieci. Skala Tannera pozwala wtedy wykrywać nieprawidłowości w tempie dojrzewania płciowego (przedwczesne, opóźnione) i wdrożyć, w razie potrzeby, odpowiednie leczenie.
Skala Tannera używana jest też w sądownictwie w przypadkach dotyczących dziecięcej pornografii. Dzięki niej eksperci oceniają wiek i zaawansowanie rozwoju płciowego nieletnich znajdujących się na filmach czy zdjęciach.
Dojrzewanie płciowe wg skali Tannera – jak wygląda badanie?
Aby dziecko czuło się maksymalnie komfortowo podczas badania według skali Tannera, u chłopców oględziny powinien przeprowadzać lekarz mężczyzna, a u dziewczynek – lekarka. Dziecko musi się rozebrać, najczęściej tylko do bielizny. U chłopców lekarz zwykle dokonuje pomiaru objętości jąder, więc wtedy konieczne jest zsunięcie bielizny. Często też lekko obsuwa się bieliznę, aby stwierdzić (lub nie) obecność owłosienia łonowego. Do oceny piersi u dziewczynek nie zawsze trzeba je odsłaniać – oględziny przez cienką koszulkę mogą wystarczyć.
U starszych dzieci badanie według skali Tannera często zastępuje się rozmową i wywiadem, który pozwala uzyskać niezbędne informacje. Przebieg badania według skali Tannera w dużej mierze zależy od lekarza, jego doświadczenia i wrażliwości.
Czy badanie wg skali Tannera jest obowiązkowe? Tak, jednak na ogół nie jest przeprowadzane w sposób stresujący. Doświadczonemu lekarzowi wystarczy rzut oka na dziecko stojące w bieliźnie, aby ocenić jego rozwój płciowy na potrzeby badania bilansowego. Dokładniejsze badanie Tannera może być konieczne na potrzeby sądu, np. w sprawach o nadużycia seksualne wobec dzieci.
Jak posługiwać się skalą Tannera?
Poniżej opisaliśmy cechy charakterystyczne, jakie bierze pod uwagę lekarz, aby zaklasyfikować dziewczynkę lub chłopca do poszczególnych etapów/stopni dojrzałości płciowej wg skali Tannera.
Skala Tannera: dziewczynki
Aby ocenić dojrzałość płciową wg skali Tannera u dziewcząt, nie trzeba korzystać z żadnego sprzętu. Zwykle wystarczają oględziny newralgicznych stref na ciele.
- Stopień I: brak owłosienia w okolicy łonowej, brodawki piersiowe płaskie lub nieznacznie wypukłe.
- Stopień II: powiększona brodawka piersiowa, piersi są nieznacznie uwypuklone, na łonie są pierwsze włoski.
- Stopień III: wyraźnie powiększone piersi i brodawki piersiowe, wyraźnie widoczne owłosienie łonowe – włoski są obecne wokół warg sromowych i na wzgórku łonowym.
- Stopień IV: brodawka sutkowa tworzy dodatkowy wzgórek na piersi, włosy łonowe są gęste, ale owłosienie nie obejmuje ud.
- Stopień V: piersi wyglądają jak u dojrzałych kobiet – są zaokrąglone, a brodawka piersiowa tworzy wzgórek. Owłosienie łonowe jest gęste i może schodzić na uda.
rys. Wikipedia
Skala Tannera: chłopcy
Do oceny dojrzałości płciowej chłopców niezbędny jest orchidometr. To przyrząd, którego używa się do oceny wielkości i objętości jąder. Zbudowany jest z 12 lub więcej owali, które odpowiadają objętości od 1 do 25 ml.
- Stopień I: brak owłosienia w okolicy łonowej, jądra i prącie mają rozmiary charakterystyczne dla wczesnego dzieciństwa (jądra – ok. 2,5 cm).
- Stopień II: nieznaczne powiększone jądra (3 cm), prącie jest nieco dłuższe i grubsze niż u małego dziecka. Blisko grzbietu prącia, na okolicy łonowej, pojawiają się pierwsze włoski.
- Stopień III: wyraźnie powiększone jądra (3,6 cm), prącie jest wyraźnie dłuższe i grubsze, a włosy łonowe stają się gęstsze i kręcone.
- Stopień IV: jądra mają wielkość 4,1-4,5 cm, prącie ma długość podobną do długości moszny i jest grubsze, moszna ma ciemniejszy kolor. Owłosienie łonowe staje się gęstsze, ale nie schodzi na uda.
- Stopień V: jądra mają wielkość ok. 4,5 cm, prącie i moszna mają wygląd jak u dorosłego mężczyzny. Włosy łonowe pojawiają się też na udach.
rys. Wikipedia
Skala Tannera: skróty
W skali Tannera ocenia się też rozwój poszczególnych części ciała, stosując skróty: PH (pubic hair – włosy łonowe), G (genital – genitalia), B (breast – piersi).
Ocena wzrostu włosów łonowych u dziewczynek wg skali Tannera (skrót PH)
- Etap I – nie ma włosów łonowych.
- Etap II – pojawiają się rzadkie, puszyste włosy, które są proste lub tylko lekko skręcone. Te włosy są widoczne głównie wzdłuż warg sromowych.
- Etap III – pojawiają się znacznie ciemniejsze, grubsze i bardziej kręcone włosy łonowe.
- Etap IV – włosy łonowe pojawiają się w miejscach typowych dla dorosłych, ale w mniejszej ilości.
- Etap V – włosy są gęste, tworzą kształt odwrotnego trójkąta.
Ocena wzrostu włosów łonowych u chłopców wg skali Tannera (skrót PH)
- Etap I – nie ma włosów łonowych.
- Etap II – występują nieliczne, puszyste włosy, lekko skręcone lub proste. Włosy widoczne są głównie u podstawy penisa.
- Etap III – włosy łonowe są znacznie ciemniejsze, grubsze i bardziej kręcone.
- Etap IV – włosów jest więcej, ale nie rosną na przyśrodkowej części ud.
- Etap V – rozmieszczenie włosów jest typowe dla dorosłych, włosy łonowe tworzą odwrotny trójkąt.
Ocena rozwoju piersi u dziewczynek wg skali Tannera (skrót B)
- Etap I – tylko brodawka jest uniesiona powyżej poziomu klatki piersiowej.
- Etap II – lekkie uniesienie piersi i brodawek.
- Etap III – piersi i otoczki nadal się powiększają.
- Etap IV – otoczki i brodawki unoszą się ponad poziom piersi.
- Etap V – rozwinęły się dojrzałe kobiece piersi, brodawki mogą wystawać nieco ponad kontur piersi.
Ocena rozwoju genitaliów u chłopców wg skali Tannera (skrót G)
- Etap I – jądra, worek mosznowy i penis mają rozmiary i proporcje zbliżone do tych obserwowanych we wczesnym dzieciństwie.
- Etap II – następuje powiększenie moszny i jąder, skóra moszny może być zaczerwieniona.
- Etap III – następuje dalszy wzrost penisa, jąder i moszny.
- Etap IV – penis jest znacznie powiększony pod względem długości i obwodu, skóra moszny wyraźnie ciemnieje.
- Etap V – narządy płciowe są typowe dla dorosłego mężczyzny pod względem wielkości i kształtu.
Źródło: Feingold David, Pediatric Endocrinology, WB Saunders, 1992
Zobacz też:
