Czym jest „okno możliwości” i jak je wykorzystać?

Wpływ żywienia kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących piersią oraz żywienia niemowląt i małych dzieci na przyszłe zdrowie najmłodszych, od dawna jest przedmiotem licznych badań naukowych. Z doniesień tych wiadomo, że nie tylko czynniki genetyczne, ale również odpowiedni tryb życia – w tym dobrze zbilansowana dieta, zwłaszcza w najwcześniejszym okresie życia dziecka – znacząco wpływa na rozwój organizmu i późniejsze ryzyko występowania chorób cywilizacyjnych.

Długofalowy wpływ żywienia na zdrowie

W hipotezach tzw. krytycznego okresu czy „okna możliwości” wykazano możliwość korzystnego wpływania na przyszły metabolizm organizmu poprzez odpowiednie żywienie. Zatem bardzo istotne wydaje się położenie odpowiedniego nacisku na edukację przyszłych oraz obecnych rodziców małych dzieci w tym zakresie. Ich świadomość zdrowotna i kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u najmłodszych, poprzez właściwe wybory produktów podawanych maluchom, odgrywają ogromną rolę.

Żywienie w 1000 pierwszych dni życia dziecka

Według hipotezy programowania żywieniowego w okresie 1000 pierwszych dni życia (ciąża i pierwsze lata życia dziecka) dochodzi do zaprogramowania metabolicznego organizmu oraz tworzenia prawidłowych nawyków żywieniowych. Istnieje zatem możliwość wpłynięcia na przyszłe zdrowie dziecka i ograniczenie ryzyka zachorowania na powszechne choroby cywilizacyjne osób dorosłych (m.in. otyłość, cukrzycę). Różnorodność diety kobiety ciężarnej, karmiącej piersią i małego dziecka, prawidłowa realizacja zapotrzebowania na białko i inne składniki pokarmowe, pozwalają na prewencję tych schorzeń w wieku dorosłym. Należy pamiętać, że tak kluczowe i dynamiczne zmiany metabolizmu organizmu mają miejsce w „krytycznym” okresie 1000 pierwszych dni życia dziecka. Znaczenie ma zarówno nadmiar, jak i niedobór składników odżywczych. Już w okresie niemowlęcym należy więc dążyć do budowania prawidłowych preferencji żywieniowych^,, .

Rozszerzanie diety

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zalecane jest wyłączne karmienie piersią dzieci zdrowych przez pierwszych 6 miesięcy życia. W Europie, według Komitetu Żywieniowego Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) oraz według zaleceń ekspertów Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiZD), rekomenduje się wprowadzenie żywności uzupełniającej nie wcześniej niż po ukończeniu 17. tygodnia i nie później niż w 26. tygodniu życia niemowlęcia^,. Szczególną rolę w kształtowaniu preferencji mają wczesne doświadczenia. Najbardziej otwarte na nowe smaki są niemowlęta w wieku 4-7 miesięcy – w tym czasie nowe produkty są szybciej akceptowane przez dzieci. Posiłki stałe, inne niż mleko (matki czy modyfikowane), powinny być starannie wybrane, różnorodne oraz pochodzić z pewnych źródeł. Jest to niezmiernie ważne, gdyż układ pokarmowy czy odpornościowy niemowlęcia wciąż dojrzewają.

Różnorodność: troska o zdrowie dziecka w przyszłości

Mama dba o swoje dziecko już od momentu poczęcia, m.in. stosując właściwą dietę. Po przyjściu dziecka na świat jej mleko staje się dla niego najbardziej odpowiednim pokarmem. Wybierając odpowiednie posiłki, można kontynuować ochronę także podczas rozszerzania diety dziecka. 1000 pierwszych dni życia to kluczowy czas dla rozwoju maluszka.

Ważne informacje: Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci ESPGHAN zaleca kontynuację karmienia piersią podczas wprowadzenia pokarmów uzupełniających. Karmienie piersią powinno trwać tak długo, jak jest to pożądane przez matkę i dziecko. Karmienie piersią jest najlepsze dla dziecka.

Materiał powstał dzięki marce Nutricia.

Przypisy:
¹Dietary recommendations for children and adolescents. A guide for practitioners. Consensus statement from the American Heart Association. Circulation, 2005; 112: 2061–2075.
²Barker D.J., Bagby S.P., Hanson M.A.: Mechanisms of disease: in utero programming in the pathogenesis of hypertension. Nat. Clin. Pract. Nephrol., 2006; 2 (12): 700-707.
³Gruszfeld D., Socha P., Niemirska A. Litwin M.: "Programowanie żywieniowe"; Standardy Medyczne, 2011, T.8, 885-888.
⁴Koletzko B, von Kries R, Closa R i wsp. "Lower protein infant formula is associated with lower weight up to age 2y: a randomized clinical trial" Am J Clin Nutr 2009, 89, 1836-1845.
⁵Escribano J., Luque V., Closa R., Ferre N., Zaragoza M., Grote V., Koletzko B., Gruszfeld D., Socha P., Dain E., Van Hees J.N.,Verduci E. for the CHOP Study Group.: The e ects of increased protein intake on kidney size and function in healthy infants: a randomized clinical trial. Kidney Int., 2011, 79, 783790.
⁶http://www.who.int/nutrition/topics/complementary_feeding/en/