W trosce o zdrowie i planetę – co należy wiedzieć o wodzie? Jaką wybrać? Czy tę zamkniętą w plastikowej butelce nadal najlepiej wybierać dla malucha?

Jakie korzyści niesie picie wody?

Woda jest niezwykle ważna w diecie dzieci – optymalnie nawadnia organizm, jest bezkaloryczna, a jej picie pomaga zapobiegać próchnicy, nadwadze i otyłości oraz ich konsekwencjom zdrowotnym. Woda nie zaburza apetytu ani procesu kształtowania upodobań smakowych u dzieci, w szczególności nie wspiera utrzymania preferencji smaku słodkiego. To ważne, gdyż w dłuższej perspektywie przekłada się na kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych i zdrowie w wieku dorosłym.
Rodzice często zastanawiają się, jak wprowadzać nowe produkty, w tym wodę, do diety malca. Wiadomo, że do 6. miesiąca życia optymalnym i zalecanym sposobem żywienia i nawadniania maluszka jest karmienie piersią - pokarm matki (lub mleko modyfikowane, gdy karmienie piersią nie jest możliwe). Z reguły dostarcza ono wystarczającą ilość płynu. Starsze niemowlęta, którym zaczynamy rozszerzać dietę, powinny otrzymywać do picia także wodę. To właśnie woda powinna być pierwszym po mleku płynem wprowadzanym do diety niemowlęcia.
Zgodnie z zaleceniami żywienia niemowląt opublikowanymi przez grupę ekspertów Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci w styczniu 2021 r. (opartych na wytycznych międzynarodowych organizacji takich jak ESPGHAN, AAP, WHO czy EFSA) wprowadzanie produktów uzupełniających należy rozpocząć po ukończeniu przez dziecko 17. tygodnia życia (początek 5. miesiąca życia.) i nie później niż̇ w 26. tygodniu życia (początek 7 miesiąca życia.)¹. Jako produkty uzupełniające specjaliści traktują wszystkie pokarmy stałe i płyny, inne niż mleko kobiece czy mleko modyfikowane. Tak więc gdy zaczynamy wprowadzać do diety malucha inne produkty, jest to też odpowiedni czas na poznanie przez dziecko naturalnego neutralnego smaku wody. Odpowiednia woda, spełniająca określone wymagania co do bezpieczeństwa produktu, powinna też stanowić bazę do przygotowania posiłków: mleka i kaszek dla malucha. Zanim małe dziecko zaakceptuje nowy smak, potrzebne są wielokrotne próby podania (niekiedy 10–15 razy!²) danego produktu czy posiłku. To samo może dotyczyć wody – dziecko musi zaznajomić się z jej naturalnym smakiem. Na preferencje żywieniowe dziecka wpływa proces uczenia się i doświadczenie związane ze spożywaniem żywności. Dlatego podawanie dziecku wody do picia często, małymi porcjami jest warunkiem jej akceptacji.

Ile wody potrzebuje niemowlę?

Niemowlę potrzebuje 4-krotnie więcej wody niż dorosły w przeliczeniu na 1 kg masy ciała, natomiast pokarm mamy (lub mieszanka mleczna) dostarczają jej odpowiednią ilość zdrowym niemowlętom do czasu ukończenia 6 miesiąca życia. Karmione w ten sposób dzieci z reguły nie wymagają więc dodatkowo podawania wody. Po pierwszych sześciu miesiącach życia, dziecko potrzebuje ok 800-1000ml wody w ciągu doby – obejmuje to zarówno wodę z płynów (mleko, woda) jak i wodę obecną w pokarmach uzupełniających. Wciąż znaczną część płynów będzie dostarczać mleko, ale gdy dieta jest stopniowo urozmaicana, to zazwyczaj jeden z mlecznych posiłków będzie zastępowany innymi - wówczas także podawanie osobno wody do picia będzie nabierać coraz większego znaczenia. Pod koniec 1. roku życia maluchy karmione mlekiem modyfikowanym powinny spożywać w ciągu dnia 4-5 posiłków oraz 1-2 „zdrowe” przekąski i jedynie 2 lub maksymalnie 3 z nich powinny stanowić posiłki mleczne³ (dziecko nadal karmione piersią może jeść mniejsze porcje, co może skutkować nieco większą liczbą karmień). Jeśli chodzi o nawodnienie, to właśnie naturalna woda powinna już królować w diecie malucha. Warto wiedzieć, że zgodnie z najnowszymi wytycznymi ekspertów, dzieciom w pierwszym roku życia w ogóle nie zaleca się podawania soków (rozumianych jako 100% soku owocowego)⁴. Przyzwyczajanie dziecka w 1. roku życia do picia wody jest niezwykle ważne dla zapobiegania otyłości.
Maluchy w wieku 1–3 lat potrzebują już 1,25 litra wody dziennie, starszaki w przedziale 4-6 lat około 1,6 l, a dzieci w wieku 7-9 lat 1,75 l⁵. Ponieważ w to wlicza się również woda zawarta w pokarmach, to sprowadza się to do wypicia 4-6 szklanek wody dziennie. Pamiętajmy jednak, że gdy zwiększa się temperatura otoczenia, czy jesteśmy bardziej aktywni fizycznie, to zapotrzebowanie na wodę rośnie – u dzieci również!

Dlaczego woda jest tak ważna w diecie dzieci?

Woda mogłaby pokrywać całe zapotrzebowanie na płyny, także to zwiększające się ze względu na rosnącą temperaturę, czy wzmożoną aktywność fizyczną. Maluchy to wulkany energii – czasem mogłoby się wydawać, że mają wręcz niespożyte moce. Jednocześnie zaaferowane zabawą mogą zapominać o nawodnieniu, a potem łapczywie rzucają się na coś do picia lub też padają, jakby ktoś odciął im dopływ prądu. Najlepiej unikać takich sytuacji i dbać, aby dziecko miało zawsze wodę w zasięgu rąk i mogło po nią w każdej chwili sięgać. Odpowiednie, efektywne nawodnienie wspomaga wytrzymałość fizyczną organizmu, zapewnia odpowiednią regenerację i działanie funkcji poznawczych, w tym procesu zapamiętywania i koncentracji. Woda jest też głównym, a więc niezbędnym składnikiem tkanki mięśniowej. Również mózg jest bardzo uwodnionym organem – aż w 75% składa się on z wody. Oznacza to, że nawet niewielki niedobór wody może obniżać koncentrację dziecka, wydłużać reakcję powodować zmęczenie czy złe samopoczucie. Odwodnienie może też powodować bóle głowy. Dlatego warto dbać o prawidłowe, zdrowe nawodnienie czyli regularne picie wody, małymi łykami przez cały dzień.

Woda butelkowana to dobry wybór!

Wg polskich wytycznych żywienia niemowląt najlepsze dla dzieci są wody źródlane i mineralne niskozmineralizowane (do 500 mg/l składników mineralnych)⁶, o zrównoważonym składzie (a więc bez większych ilości składników takich jak wapń, magnez, fluorki, sód, siarczany oraz azotany i azotyny).
Szczegółowe wymagania dla wody odpowiedniej w żywieniu niemowląt są opisane w Rozporządzeniu Ministra zdrowia w sprawie wód mineralnych, źródlanych i stołowych. Obejmują one:

• chlorki albo sód
• azotany
• azotyny
• fluorki

Dodatkowe wymogi są wskazywane w zaleceniach specjalistów ds. żywienia dzieci:

• siarczany
• ogólna mineralizacja

A co z wodą kranową? Czy spełnia powyższe wymagania? Woda wodociągowa nie ma ustalonych specjalnych wymagań w kontekście żywienia szczególnie wrażliwych grup, jak niemowlęta. Te same parametry, które są ściśle regulowane w wodzie butelkowanej dla niemowląt, w przypadku kranówki mają dopuszczalne nawet kilka razy wyższe limity:

• chlorki albo sód do 200 mg/l,
• azotany do 50 mg/l,
• azotyny do 0,1 mg/l,
• fluorki do 1,5 mg/l,
• siarczany do 250 mg/l,
• ogólna mineralizacja – nielimitowana.

Ze względu na ryzyko zanieczyszczenia azotanami i azotynami szczególnie niebezpieczne może być używanie w przypadku niemowląt wody studziennej.
A co z filtrami? Efekty filtrowania zależą od wielu parametrów filtra, ale przede wszystkim od parametrów wody podlegającej filtrowaniu, a także praktyk jego użytkowania. Wg. raportu opracowanego przez francuskich ekspertów⁷ liczba publikacji naukowych oceniających efektywność i bezpieczeństwo działania filtrów dzbankowych jest bardzo ograniczona. Na podstawie dostępnych danych wiadomo, że mogą one powodować obniżenie pH, wydzielanie srebra, sodu, potasu i / lub amonu oraz pogorszenie jakości mikrobiologicznej wody przez cały okres użytkowania wkładu lub przez jego część.
Sięgając po wodę butelkowaną wybieramy bardzo korzystnie, ponieważ mamy gwarancję pewności co do konkretnego składu wody. Woda trafia do butelki w postaci, w jakiej stworzyła ją natura: jest pierwotnie czysta, a przed butelkowaniem nie podlega uzdatnianiu. Dzięki temu nie zawiera substancji, które nie są obojętne dla zdrowia, a są skutkiem tych procesów.To właśnie z tego względu woda butelkowana – mineralna i źródlana jest nie tylko bezpiecznej jakości, ale też bardziej korzystnej dla zdrowia niż woda, którą trzeba poddać np. chlorowaniu⁸. Sama butelka ma za zadanie zapewnić maksymalną higienę i chronić płyn, który jest w środku. Plastik jest najbardziej popularny, najwygodniejszy, ponieważ jest lekki i bezpieczny. Ale zanim więcej o samych opakowaniach…

Dlaczego tak ważne jest właściwe nawodnienie dziecka?
Woda pełni różne funkcje i jest niezbędna w szczególności do:
- budowy i ochrony (jest w każdej komórce i tkance, chroni np. płód, oko czy stawy)
- transportowania składników odżywczych i niezbędnych pierwiastków do komórek,
- wydalania zbędnych produktów przemiany materii)
- utrzymywania stałej temperatury ciała
- reakcji chemicznych zachodzących w organizmie (np. trawienie).

Bezpieczeństwo i drugie życie plastikowych opakowań

Woda w butelce jest pierwotnie czysta, a korzystanie z niej wygodne, ale samo zagospodarowanie butelek, to wyzwanie – na które odpowiedzią może być recykling. To ważne również dlatego, że liczby mówią same za siebie. Plastikowe opakowania, jak choćby kubeczki po jogurtach, czy właśnie butelki po wodzie i napojach, stanowią 61 procent odpadów z tworzyw sztucznych w Unii Europejskiej⁹.
Jednym z najczęściej stosowanych tworzyw jest PET. Wykonuje się z niego między innymi wspomniane wcześniej butelki. Dlaczego?

1. Są lekkie, co powoduje że są wygodne. Dodatkowo, jeśli butelka powstała z surowca, pochodzącego z recyklingu, to do jej produkcji zużyto mniej zasobów naturalnych i energii niż gdyby powstała z pierwotnego plastiku.
2. Oznacza to jednak nie tylko wygodę, ale również fakt, że do ich produkcji zużyto mniej surowca i energii, a co za tym idzie, wyemitowano mniej zanieczyszczeń do atmosfery.
3. Są formowalne. W prosty sposób w procesie produkcji można nadać im dowolny kształt. Estetyczny oraz komfortowy do chwytania przez najmniejsze nawet rączki.
4. Są nietłukące. Nie ma więc ryzyka, że dziecko, pijąc wodę, może zrobić sobie krzywdę.
5. Cechuje je trwałość i wytrzymałość – doskonale chronią naturalną jakość wody od momentu rozlewu, aż do chwili konsumpcji.

Jednak co często zastanawia rodziców, to przede wszystkim bezpieczeństwo wody butelkowanej w kontekście jej wpływu na zdrowie maluchów. Warto powiedzieć to więc wyraźnie: opakowania plastikowe PET nie są szkodliwe dla zdrowia. Powinny być prawidłowo użytkowane - nie należy przechowywać w nich gorących płynów, ani narażać na bezpośrednie działanie słońca, wtedy doskonale spełniają swoją funkcję, są bezpieczne dla zdrowia i zachowują walory przechowywanej w nich wody. Co ważne, do produkcji tworzywa PET (z kodem 1) nie wykorzystuje się bisfenolu A. Listę tworzyw sztucznych, których korzystniej jest unikać w przypadku najmłodszych dzieci przygotowała Amerykańska Akademia Pediatrii i opublikowała w swoich zaleceniach¹⁰.Są to opakowania z kodami recyklingu o numerze „3”, „6” i „7”,, które wskazują odpowiednio na potencjalną obecność ftalanów, styrenu i bisfenoli, więc warto unikać używania pojemników i opakowań, które mają właśnie te numery w symbolu recyklingu.
Opakowania są jednak wyzwaniem dla planety - ze względu na ich funkcjonalność, są bowiem masowo wykorzystywane do różnych celów (nie tylko przechowywania żywności, ale też produkcji zabawek czy ubrań), dlatego tak ważne, aby trafiały do właściwego kosza. Butelka PET, w której najczęściej są dostępne woda i napoje jest cennym surowcem, który w 100% nadaje się do recyklingu.

rPET – co to takiego?

To nic innego właśnie, jak plastik powstały z plastiku zebranego w ramach selektywnej zbiórki i oddanego do recyklingu. Butelka oznaczona symbolem rPET powstaje w wyniku przetworzenia innych, plastikowych butelek. Coraz więcej marek decyduje się na ponowne wykorzystywanie tworzyw, krok po kroku wprowadzając zmiany i stopniowo wypuszczając na rynek opakowania w 20, 30, czy 50 procentach składające się z plastiku typu rPET. Co ważne – jest to tendencja rosnąca!
ZDJECIE
Jakie korzyści niesie ze sobą rPET?

• Zmniejszenie ilości odpadów składowanych na wysypiskach.
• Obniżenie emisji dwutlenku węgla podczas produkcji opakowań nawet o 75% w porównaniu z produkcją tradycyjną.
• Możliwość wykorzystania surowca nawet do 8 razy!

Należy podkreślić, że aby dopuścić rPET do obiegu, musi on spełnić te same normy bezpieczeństwa, co „zwykły”, pierwotny PET. To oznacza, że rPET jest całkowicie bezpiecznym tworzywem opakowaniowym, z którego można produkować opakowania na produkty spożywcze nawet dla dzieci i niemowląt.
rPET jest zatem nie tylko bezpieczny, ale przede wszystkim stanowi przyszłość opakowań. Dzięki takim rozwiązaniom technologicznym, gospodarka o charakterze liniowym, zastąpiona zostanie obiegiem zamkniętym. W ten sposób w 2030 roku co trzecia butelka będzie pochodziła z recyklingu. Segregacja odpadów i ich ponowne wykorzystanie to przejaw troski o dobro naszej planety.

Jaką wodę dla dziecka wybrać?

Sięgając po wodę dla dziecka ze sklepowej półki należy wybrać świadomie, mając na względzie wszystkie trzy aspekty opakowania w jakim się znajduje, a więc:

• Pochodzenie i parametry wody,
• Jakość opakowania,
• recykling,
• zamknięcie obiegu.

Wodą, która spełnia wszystkie powyższe warunki jest Żywiec Zdrój. Marka dba nie tylko o jakość wody, ale również ogranicza wpływ opakowań na środowisko, zbierając taką samą ilość plastiku, jaką wprowadza na rynek i oferując m.in. butelki w 100% wykonane z surowca pochodzącego z recyklingu. Dlatego można bez obaw o środowisko sięgać po nią podczas wizyty w sklepie. Z pewnością maluchom picie ułatwi kształt butelki dostosowany do ich małych rączek, a dodatkowo spodobają się etykiety z minionkami. Dzięki temu chętniej nie zapomną o regularnym piciu wody!

^1,2,3,4,6 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Hanna Szajewska i wsp., Standardy Medyczne/Pediatria, 2021, t. 18, 805-822.
² Szajewska H. i wsp. Poradnik żywienia Niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin. Instytut Matki i Dziecka, 2020.
⁵ Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, pod red. M. Jarosza, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewskiej, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020.
⁷ OPINION of the French Agency for Food, Environmental and Occupational Health & Safety on the assessment of the safety and effectiveness of water filter jugs, Maisons-Alfort, 19 October 2016
⁸ Stanowisko NIZP-PZH w sprawie oceny jakości wody udostępnianej systemem wodociągów oraz wody butelkowanej, Informacja prasowa z dnia 21 listopada 2013 r.
⁹ Odpady z tworzyw sztucznych i recykling w UE: fakty i liczby. Dostęp >>> tutaj.
¹⁰ Food Additives and Child Health, POLICY STATEMENT, American Academy of Pediatrics, PEDIATRICS Volume 142, number 2, August 2018:e20181408

Artykuł powstał z udziałem marki Żywiec Zdrój