Choroba meningokokowa – zapobieganie za pomocą szczepień

Nawet przy wczesnym rozpoczęciu właściwego leczenia antybiotykiem, choroba meningokokowa zabija do kilkunastu procent chorych, a spośród tych, którzy przeżyją, znaczny odsetek okalecza przez trwałe następstwa, takie jak utrata słuchu, uszkodzenie mózgu, uszkodzenie nerek, utrata kończyn czy szpecące blizny.

Meningokoki występują w kilkunastu odmianach zwanych grupami serologicznymi. Spośród nich 5 grup: A, B, C, W oraz Y odpowiada na zdecydowaną większość, ponad 90% zachorowań. Epidemiologia meningokoków jest zmienna i nieprzewidywalna. W Polsce obecnie grupa B wywołuje około 66% zachorowań na chorobą meningokokową, grupa C około 20%, jednak dawniej rzadka grupa W, wywołuje już około 10% zachorowań i odsetek ten zwiększa się. Jest to ważne, bo zakażenia wywołane przez meningokoki W często przebiegają nietypowo z objawami ze strony przewodu pokarmowego, co może opóźniać rozpoznanie. Grupa W związana jest z największą śmiertelnością. Dostępne są szczepionki przeciwko wszystkim wymienionym grupom serologicznym bakterii, zarówno chroniące przed pojedynczą grupą B lub C, jak też szczepionki chroniące przed 4 grupami serologicznymi meningokoków - szczepionki ACWY.

Kto powinien być szczepiony przeciwko chorobie meningokokowej?

Szczepić powinno się przede wszystkim niemowlęta, które chorują zdecydowanie najczęściej, ponadto nastolatków oraz ludzi niezależnie od wieku, którzy cierpią na choroby upośledzające odporność lub podróżują do krajów, gdzie choroba meningokokowa występuje endemicznie.

Ze względu na zmienny udział poszczególnych grup meningokoków, ochrona powinna być możliwie szeroka – najlepiej zaszczepić dziecko przy użyciu dwóch szczepionek: przeciwko meningokokom B oraz szczepionką zawierającą cztery grupy ACWY.

Czy szczepienie przeciwko meningokokom jest bezpieczne?

Tak. Szczepionka podobnie jak każdy lek może wywołać działania niepożądane, jednak niepożądane odczyny poszczepienne zazwyczaj są łagodne i przejściowe - ustępują w ciągu kilku dni. Ciężkie działania niepożądane należą do rzadkości. O szczegółach szczepienia porozmawiaj ze swoim lekarzem.
Szczepienia przeciwko meningokokom należą w Polsce do szczepień zalecanych, co oznacza, że zainteresowany ponosi koszt szczepionki. Liczba dawek i odstępy między nimi zależą od wieku osoby szczepionej oraz rodzaju zastosowanej szczepionki przeciwko meningokokom. Szczepienia można rozpocząć od 2 miesiąca życia.

Szczepienie ochronne niemowląt przy pomocy dwóch szczepionek meningokokowych – przeciwko grupie B oraz szczepionki ACWY jest najlepszym sposobem zapobiegania chorobie meningokokowej.

Autor: Dr hab. med. Ernest Kuchar

Materiały źródłowe:
1. ECDC Meningococcal disease
2. ECDC Prevention and control measures for meningococcal disease factsheet

PP-NIM-POL-0060
Artykuł powstał przy współpracy z firmą Pfizer Polska