Katar i kaszel u dziecka, ale bez gorączki? Czy i kiedy trzeba iść do lekarza?

Wśród objawów większości chorób wieku niemowlęcego i dziecięcego – gorączka jest wymieniana w pierwszym rzędzie z katarem, kaszlem, wymiotami, biegunką, zmianami na skórze, itd. A co jeśli gorączki nie ma, a dziecko kicha i kaszle?

Badania przeprowadzane wśród polskich mam wskazują, że często mają one kłopot z rozpoznaniem gorączki. Wiele matek cierpi również na tzw. „fobię gorączkową”? Podwyższona temperatura dziecka budzi u nich lęk o zdrowie malucha. Mamy często są zdezorientowane, kiedy pediatra słysząc, że dziecko nie gorączkuje (np. podczas zapalenia ucha) – mówi, że to wcale nie jest dobra wiadomość. I że oznacza to, że organizm nie podjął walki z infekcją. Dobra wiadomość jest taka, że układ odpornościowy dzieci dopiero się rozwija.

Kiedy mówimy o gorączce u dziecka?

Gorączka definiowana jest przez lekarzy jako:

• podwyższenie ciepłoty ciała w wyniku reakcji organizmu na działanie czynników wytwarzających substancje pirogenne lub podrażnienia ośrodka termoregulacji w mózgu,
• objaw choroby,
• najczęstszy powód zgłaszania się do lekarza.

Gorączka to jednocześnie jeden z najważniejszych mechanizmów obronnych organizmu zaatakowanego stanem zapalnym. Można określić ją jako wsparcie, na które organizm może liczyć w walce z takimi patogenami jak: wirusy, bakterie, grzyby, itp.

Przyjmuje się, że:

• 36,6–37 stopni oznacza prawidłową ciepłotę ciała,
• 37–38 stopni to stan podgorączkowy,
• 38–40 stopni to gorączka,
• 40 stopni i więcej oznacza niebezpieczną hipertermię.

Gorączka lub stan podgorączkowy to znak, że organizm dziecka walczy z infekcją. Gdy dziecko kicha, kaszle i ma gorączkę, nikt nie ma wątpliwości, że naprawdę złapało infekcję. Rodzice niemowląt z reguły wolą, by chore dziecko obejrzał pediatra. Rodzice starszych dzieci – najpierw starają się opanować sytuację, podając syropy, kropelki i wzmacniające, lekkostrawne potrawy. Do lekarza idą dopiero, gdy objawy nasilają się lub nie ustępują w ciągu kilku dni.

Katar i kaszel u dziecka bez gorączki – przyczyny

Przyczyny kaszlu i/lub kataru bez gorączki mogą być różne. Możliwe, że maluch lekko się przeziębił lub złapał inną infekcję. Możliwe też, że jego układ odpornościowy dopiero się kształtuje i dlatego objawom nie towarzyszy gorączka. Niewykluczone też, że katar i/kaszel to oznaki alergii na pyłki, kurz lub środki chemiczne.

Objawy przeziębienia bez gorączki – co robić?

Co robić, jeśli u dziecka pojawi się katar lub kaszel bez gorączki? Dużo zależy od wieku dziecka. W przypadku niemowlaków z reguły warto zasięgnąć opinii pediatry, który postara się ustalić przyczynę wystąpienia niepokojących objawów. U noworodków wizyta u lekarza jest w takiej sytuacji koniecznością (choroby u noworodka objawiają się inaczej)

W przypadku starszych dzieci – katar lub kaszel bez można próbować leczyć domowymi sposobami, mając na uwadze, że objawy te mogą być symptomem zarówno:

• lekkiej infekcji przeziębieniowej,
• infekcji, która dopiero się rozwija,
• poważnej infekcji (zwłaszcza gdy objawy kaszlu i kataru są silne i nie ustępują mimo domowej kuracji).

Jeśli obserwacja dziecka wskazuje na postępującą lub poważną infekcję – należy iść do lekarza. Katar i kaszel u dziecka (zwłaszcza suchy) – nawet bez gorączki – może wymagać podania leków na receptę.

Katar i kaszel bez gorączki – jak pomóc dziecku?

Małemu dziecku można pomóc, stosując aspiratory kataru (elektryczne lub klasyczne). Warto też zadbać, by w mieszkaniu panowało niezbyt suche ani zbyt wilgotne powietrze (najlepsze jest wilgotność około 50 proc.). Pamiętajmy, że zniecierpliwione katarem i zmęczone kasłaniem dziecko potrzebuje naszej cierpliwości i spokoju.

Starszym dzieciom – o ile katar i kaszel nie nasila się i nie trwa zbyt długo – można spróbować pomóc domowymi sposobami i/lub lekami bez recepty. Pytając w aptece o syrop lub kropelki (spray) do nosa, warto powiedzieć, ile lat ma nasz mały pacjent.

Warto zadbać też o dietę dziecka: maluch powinien dużo pić (wodę, soki owocowe, ciepłe mleko z miodem) i jeść bogate w witaminy potrawy (np. zupy, które nie tylko wzmocnią, ale i nawodnią organizm).

Jeśli katar i kaszel nie są zbyt silne i występują bez gorączki – nie trzeba rezygnować z krótkiego spaceru lub zabawy na świeżym powietrzu. Zdecydowanie lepiej jednak nie puszczać wówczas dziecka do żłobka, przedszkola lub szkoły.

Podsumowując: katarowi i kaszlowi u dziecka nie zawsze musi towarzyszyć gorączka. Leczenie niemowlęcia, które ma kaszel i katar, najlepiej skonsultować z pediatrą.

Bibliografia:
T. Jackowska, A. Sapała-Smoczyńska: Wiedza rodziców o gorączce i o zasadach postępowania w przypadku jej wystąpienia u dzieci do 12 roku życia. „Postępy Nauk Medycznych” 2014, nr 9,
­­­­­­­­­­D. Kochman, J. Jagieła: Analiza wybranych czynników mających wpływ na postępowanie rodziców do 5 roku życia w przypadku wystąpienia gorączki, „Innowacje w Pielęgniarstwie i Nauce o Zdrowiu, 2020, nr 1, 2020,

1. Szypowska, A. Taczanowska, K. Piechowiak: Gorączka, Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, 2020.

Zobacz także:

• Grypa u dzieci – objawy, przebieg, leczenie. Ile trwa grypa u dzieci? Kiedy do lekarza?
• Gorączka u dziecka: kiedy jechać do szpitala?
• Zanim do dziecka przyjedzie pogotowie