Meningokoki – w czasie pandemii szczególnie niebezpieczne

COVID-19 może mieć bardzo ciężki przebieg, a jego początkowe objawy mogą być podobne do przeziębienia². Podobne objawy ma początkowo także inwazyjna choroba meningokokowa. Choroba ta, wywoływana przez bakterie meningokokowe, jest w stanie doprowadzić do poważnych powikłań, a nawet do zgonu – i to zaledwie w ciągu 24 godzin³. Pierwsze symptomy zakażenia meningokokami - gorączka, nudności, wymioty, rozdrażnienie czy złe samopoczucie – są niespecyficzne⁴. Można łatwo pomylić je także z grypą lub właśnie z COVID-19².

Groźne bakterie – łatwe do zlekceważenia

Meningokoki uchodzą za jedne z najgroźniejszych bakterii, jakie mogą zaatakować człowieka⁵. Wywołują inwazyjną chorobę meningokokową, która może przebiegać pod postacią sepsy lub/i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR)⁶. Meningokoki mogą zaatakować osobę w każdym wieku, jednak zdecydowanie najczęściej chorują najmłodsi, m.in. z uwagi na nie do końca jeszcze rozwinięty system odpornościowy⁷. Największa zapadalność występuje wśród dzieci do 1. roku życia⁸. Istnieją różne typy (serogrupy) meningokoków: A, B, C, W, Y^1,4. Epidemiologia inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) różni się w zależności od regionu świata, jednak w Polsce zdecydowanie najwięcej jest przypadków zakażenia meningokokami typu B. Wśród dzieci do 1 roku życia jest to nawet ponad 75% wszystkich zakażeń^8,9.
Pandemia COVID-19 powodowała, że pierwszą możliwością konsultacji z lekarzem była teleporada, która niestety mogła wpływać na opóźnienie diagnozy IChM, której początek jest niespecyficzny, a przebieg może być piorunujący, prowadzący do zgonu nawet w 24h³. Dlatego, każde opóźnienie diagnozy, w przypadku meningokoków może mieć bardzo poważne skutki: 1/6 wszystkich zakażeń kończy się zgonem⁸. Z kolei 1/5 chorych jest trwale okaleczona – powikłania to m.in. ubytki skóry, amputacje, głuchota, padaczka, zaburzenia koncentracji czy opóźniony rozwój intelektualny³. A warto pamiętać, że te konsekwencje zwykle dotyczą przecież małych dzieci: to one chorują najczęściej⁸.

Ochrona przed meningokokami

Na szczęście, w kwestii teleporad wprowadzona została ważna zmiana – dla dzieci do 6. roku życia (a więc dla tych, które najczęściej są atakowane przez meningokoki) teleporada nie jest już standardem, a wizyta stacjonarna jest obowiązkowa¹⁰. To dobre wieści dla wszystkich rodziców. Pamiętajmy jednak, że nawet szybka diagnostyka nie ochroni dziecka przed zakażeniem meningokokami. Taką możliwość daje profilaktyka – szczepienia ochronne⁵.
Szczepienia przeciw meningokokom należą do szczepień zalecanych (trzeba za nie zapłacić¹¹) co nie oznacza jednak, że nie są istotne. Jest wręcz przeciwnie. Zdaniem ekspertów, jeżeli chodzi o profilaktykę zakażeń meningokokowych, niemowlę lub małe dziecko mieszkające w naszym kraju powinno być w pierwszej kolejności szczepione przeciwko meningokokom typu B9. Zalecenie wynika wprost z epidemiologii zachorowań na IChM w Polsce. Serogrupa B tych bakterii występuje w naszym kraju zdecydowanie najczęściej, najczęściej także atakuje małe dzieci⁸.
Szczepienia przeciwko meningokokom typu B można rozpocząć już od ukończenia 2. miesiąca życia. Są realizowane w schemacie 2+1 (2 dawki szczepienia w odstępie co najmniej 2 miesięcy oraz
1 dawka uzupełniająca po minimum 6 miesiącach od drugiej dawki) lub 3+1 (3 dawki w odstępach nie krótszych niż miesiąc oraz 1 dawka uzupełniająca po minimum 6 miesiącach od trzeciej dawki)¹².
Meningokoki mogą być niezwykle groźne. Na szczęście, w walce przeciwko nim dysponujemy sprawdzoną profilaktyką. Warto z niej skorzystać¹³.

Artykuł powstał w ramach kampanii "Wyprzedź meningokoki"

NP-PL-MNX-PRSR-210002, maj 2021

GSK Commercial Sp. z o.o.,
ul. Rzymowskiego 53, 02-697 Warszawa, tel.: 22 576 9000,
fax: 22576 9001, pl.gsk.com

Szczepienie, podobnie jak podanie leku, może wiązać się z wystąpieniem działań niepożądanych. Wszystkie działania niepożądane produktów leczniczych należy zgłaszać do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel. (22) 492-13-01, fax (22) 492-13-09, zgodnie z zasadami monitorowani bezpieczeństwa produktów leczniczych. Formularz zgłoszenia niepożądanego działania produktu leczniczego dostępny jest na stronie Urzędu www.urpl.gov.pl lub Podmiotu Odpowiedzialnego za produkt, którego zgłoszenie dotyczy. Treści zamieszczone w materiale mają wyłącznie charakter informacyjny, nie mogą być traktowane jako forma konsultacji medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji lekarza, do którego należy ostateczna decyzja o sposobie i zakresie stosowanego leczenia.

Referencje:
¹ Siewert B., Wysocki J., Szczepienia przeciwko meningokokom grupy B w dobie pandemii COVID-19 w: Pediatria po Dyplomie, Medical Tribune Polska, wrzesień 2020
² https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jakie-sa-objawy-przeziebienia-grypy-i-covid-19/; (dostęp: marzec 2021)
³ WHO, „Health topics: Meningitis, http://www.who.int/topics/meningitis/en/; (dostęp: marzec 2021)
⁴ https://podyplomie.pl/search?q=szczepienia+przeciwko+meningokokom+w+dobie+pandemii+COVID; (dostęp: marzec 2021)
⁵ Konior R., Szczepienia przeciwko meningokokom [w:] Inwazyjna Choroba Meningokokowa, PZWL, Warszawa 2016
⁶ Siewert B., Stryczyńska-Kazubska J., Wysocki J., Inwazyjna choroba meningokokowa w: Pediatria po Dyplomie, Medical Tribune Polska, czerwiec 2017
⁷ Konior R. Brońmy się przed meningokokami https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/wywiady/83101,bronmy-sie-przed-meningokokiem (dostęp: marzec 2020)
⁸ http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2020/06/Inwazyjna-choroba-meningokokowa-IChM-w-Polsce-w-2019-roku.pdf (dostęp: marzec 2021)
⁹ Inwazyjna Choroba Meningokokowa w pytaniach i odpowiedziach (wywiad z prof. J. Wysockim), Praktyka Lekarska, Zeszyty Specjalistyczne nr.143
¹⁰ https://dziennikustaw.gov.pl/D2021000042701.pdf (dostęp: kwiecień 2021)
¹¹ https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2021/ (dostęp: marzec 2021)
¹² https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/ile-dawek-szczepionki-przeciw-meningokokom-grupy-b-nalezy-podac-i-komu/ (dostęp: kwiecień 2021)
¹³ Konior R., Szczepienia przeciwko meningokokom [w:] Inwazyjna Choroba Meningokokowa, PZWL, Warszawa 2016 (dostęp: kwiecień 2021)