Szczery do... bólu – jak reagować na gafy dzieci

Z jednej strony uczysz swojego dziecko, że zawsze powinno mówić prawdę. Ale z drugiej chciałabyś, by pewne rzeczy przemilczało. Czy te dwa pozornie sprzeczne pragnienia można jakoś pogodzić?

Szczere dziecko mówi to, co słyszy i widzi

Kiedy twój synek na rodzinnym spotkaniu głośno stwierdza, że ciocia to stara panna, chciałabyś zapaść się pod ziemię. Przypomnij sobie jednak, czy przypadkiem sama kilka dni temu w rozmowie z mężem sama tak się o cioci nie wyraziłaś, a dziecko usłyszało to, bo bawiło się obok?

Dziecięcy świat jest czarno-biały. Jeśli kilkulatek o czymś słyszy lub coś widzi, uważa, że ma prawo o tym mówić. Nawet, jeśli komuś z tego powodu zrobi się przykro. Dziecko bowiem nie rozumie, że prawdy oczywiste, takie jak np. fakt, że ktoś jest stary czy gruby, wypowiedziane głośno, mogą zaboleć. No bo niby dlaczego, skoro każdy o nich wie?

Czytaj też: Nauka dobrych manier

Małe dzieci nie potrafią dochować tajemnicy

Właśnie powiedziałaś dziecku, że nie lubisz, kiedy sąsiedzi przychodzą z wizytą, bo zawsze zbyt długo siedzą, a teraz prosisz, by nie zdradziło cię przed nimi? Na sto procent przy najbliższej okazji podzieli się swoją tajemnicą z sąsiadami.

Kilkulatkowi trudno trzymać język za zębami, a podkreślenie faktu, że nie powinien o czymś mówić, tym bardziej kusi do „zdrady". I nie ma w tym jego winy. Dziecko po prostu często mówi to, o czym właśnie myśli. A ponieważ na widok sąsiadów natychmiast przyjdzie mu do głowy powierzony przez mamę sekret, tajemnica szybko wyjdzie na jaw.

Czytaj też: Kotlet daje porządność, czyli wychowanie oczami dorosłych i dzieci

Jak nauczyć dziecko unikania gaf?

Czy skoro to naturalne, że dzieci mówią, co widzą, i wyjawiają sekrety, można im na taką nieograniczoną szczerość pozwalać? Nie! To właśnie rola rodziców, by wytłumaczyć dziecku, dlaczego niektórych słów lepiej nie wypowiadać i jak można uniknąć kłopotliwych sytuacji.

• Uważaj na to, co mówisz. Nawet jeśli wydaje ci się, że dziecko jest zajęte zabawą, nie rozmawiaj przy nim o rzeczach, o których nie powiedziałabyś przy innych osobach. Dziecko naprawdę nie zdaje sobie sprawy, o czym wolno mu opowiadać, a czego nie powinno zdradzać, np. na forum rodzinnym.
• Tłumacz, że słowa mogą sprawić przykrość. Jeśli dziecko głośno pyta cię, dlaczego pani siedząca obok w autobusie jest pomarszczona, krótko wyjaśnij, że pani ma już dużo lat. Ale gdy będziecie już sami, spróbuj wytłumaczyć mu, że nie powinno zwracać głośno uwagi na cechy innych ludzi, bo komuś może sprawić przykrość.
• Podaj sposoby na zaspokojenie ciekawości. Zaproponuj dziecku, żeby trudne pytania w miejscach publicznych zadawało ci na ucho. Jeśli w danym momencie nie możesz odpowiedzieć, powiedz, że wyjaśnisz mu problem później (np. w domu). Pamiętaj jednak, by nie zbywać dziecięcych pytań milczeniem.
• Naucz przepraszać. Jeśli dziecko powie babci, że jest strasznie gruba, przeproś ją za te słowa i wytłumacz dziecku, że także powinno przeprosić. W ten sposób uczysz je, że nawet jeśli czasami sprawi się komuś przykrość, można to naprawić.
• Zachowaj spokój. Gdy znajdziesz się w kłopotliwej sytuacji, bo twój przedszkolak na forum zdradzi tajemnicę albo zapyta cię o odmienność jakiejś osoby, przede wszystkim zachowaj zimną krew. Weź trzy głębokie oddechy (to pomoże ci ochłonąć i zebrać myśli) i spokojnie odpowiedz dziecku. Kilkulatek powinien wiedzieć, że zawsze może na ciebie liczyć. Nawet, jeśli zdarzy mu się mała gafa.

Czy zawsze wiesz: Co dziecko chce ci powiedzieć?

Jak nie wolno ci reagować na gafę dziecka?

Jeśli dziecko powie coś przykrego lub zdradzi jakiś sekret, musisz panować nad swoimi emocjami.

• Nie obrażaj się. Dziecko naprawdę nie chce nikogo urazić. Ono po prostu jeszcze nie wie, że pewnych rzeczy nie wypada mówić.
• Nie zabraniaj zadawać pytań. Nawet jeśli są niestosowne, może je zadać na ucho. Pytania to ważny sposób poznawania świata. Gdy dziecko nie usłyszy odpowiedzi, poszuka jej w innych źródłach i to niekoniecznie mądrzejszych (np. u kolegów z podwórka).
• Nie zawstydzaj dziecka. W końcu to nie powód do wstydu, jeśli jest się czegoś ciekawym. Gorzej, gdy tej ciekawości dziecko nie ma ochoty zaspokajać.
• Nie zastraszaj. Nie powierzaj sekretu dziecku pod groźbą, że gdy go wyda, to się np. na nie pogniewasz. Kilkulatek nie musi umieć dochowywać tajemnicy.

Czytaj też: Zachowanie dziecka może czasem dziwić

Konsultacja merytoryczna

Beata Chrzanowska-Pietraszak

Pedagożka specjalna, psycholożka, psychoterapeutka dzieci i rodzin, prowadzi szkolenia dla rodziców, psychologów i nauczycieli, zakamarkirodzicielstwa.pl