Apostazja – co to jest i jakie ma konsekwencje?

Światowy odsetek ateistów i osób niewierzących wzrasta. Coraz więcej osób decyduje się nie tylko zaprzestać praktyk religijnych, lecz także dokonać aktu apostazji. Dowiedz się, na czym to polega i jak wygląda procedura dokonania apostazji?

Spis treści:

1. Apostazja – co to znaczy?
   • Apostazja – definicja słownikowa
2. Jak dokonać apostazji?
3. Ile kosztuje apostazja?
4. Apostazja – konsekwencje wystąpienia z kościoła katolickiego
   • Apostazja a ślub kościelny – czy można wziąć ślub w kościele po apostazji?
   • Czy apostazja wpływa na ważność przyjętych sakramentów?
   • Czy po apostazji można wrócić do kościoła katolickiego?
   • Sytuacja zagrożenia życia a apostazja
5. Apostazja w Polsce – statystyki

Apostazja – co to znaczy?

Słowo apostazja pochodzi z języka greckiego, w którym powstało poprzez złączenie dwóch wyrazów:

• ἀπό (apo), które oznacza „od”
• στάσις (statis), które oznacza „postawę” lub „pozycję”.

W dosłownym tłumaczeniu apostazja oznacza odstąpienie. W pierwotnym znaczeniu terminem apostazja określano zjawisko wystąpienia z kościoła katolickiego i wstąpienie do innej wspólnoty religijnej niechrześcijańskiej lub pozostanie ateistą.

Obecnie apostazja rozumiana jest nieco szerzej i używana jest także w innych kręgach wyznaniowych. Współcześnie jest to dobrowolne, świadome i publiczne wyrzeczenie się dotychczasowej wiary.

Apostazja – definicja słownikowa

Według słownikowej definicji SJP (Słownika Języka Polskiego) apostazja to:

„odstępstwo od wiary, od wyznawanych zasad lub przekonań.”

W Kodeksie Prawa Kanonicznego w kanonie 751. apostazja została opisana jako:

„całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej”.

Jak dokonać apostazji?

Wniosek o apostazję może wnieść każda osoba, która ukończyła minimum 18 lat i ma pełną zdolność do czynności prawnych. Aby dokonać apostazji, należy zwrócić się do proboszcza parafii właściwej dla miejsca zamieszkania. Od 2008 roku nie ma obowiązku stawiania się z dwoma świadkami. Formalne oświadczenie woli przesłane drogą mailową bądź pocztą jest nieważne! Dostarczenie aktu apostazji należy dokonać osobiście.

Po sprawdzeniu dokumentów od strony formalnej ksiądz ma obowiązek przeprowadzić rozmowę duszpasterską. Podczas rozmowy kapłan musi się upewnić, że dokonanie apostazji ma charakter dobrowolny. W jego obowiązku będzie tego próba zmiany decyzji przyszłego apostaty oraz powiadomienie o tym, jakie są konsekwencje apostazji.

Po rozmowie ksiądz ma podpisuje akt apostazji i przybija go specjalną pieczęcią parafii. Wniosek o apostazję i odpis aktu chrztu powinny zostać wysłane do kurii diecezjalnej. Po zatwierdzeniu dokumentów w kurii ksiądz może odnotować przyjęcie apostazji w księdze ochrzczonych (na marginesie aktu chrztu). Jeśli chrzest był przyjmowany w innej placówce, to kuria ma obowiązek wysłać dokumenty również do parafii chrztu.

Dokumenty, które powinien zawierać wniosek o apostazję

Niezbędny jest tak zwany wniosek o apostazję, w którym należy podać oświadczenie woli z wyjaśnieniem, dlaczego nie chce się dłużej należeć do Kościoła katolickiego.

Oświadczenie woli musi spełniać pewne wymogi formalne, w tym m.in.:

• dane osobowe przyszłego apostaty,
• zapewnienie o tym, że osoba dokonuje tego aktu dobrowolnie z pełną świadomością konsekwencji,
• czytelne i jasne wyrażenie chęci odejścia od Wspólnoty Kościoła Katolickiego,
• własnoręczny podpis osoby składającej akt apostazji.

Do wniosku należy dołączyć świadectwo chrztu. Proboszcz może także poprosić apostatę o przedstawienie dowodu osobistego do wglądu, by potwierdzić dane personalne na dokumentach.

Ile kosztuje apostazja?

Choć teoretycznie dokonaniu apostazji nie powinny towarzyszyć żadne opłaty, to może się zdarzyć, że proboszcz parafii zażąda „symbolicznej” opłaty.

Apostazja – konsekwencje wystąpienia z kościoła katolickiego

Publiczne wyrzeczenie się wiary w Kościele Katolickim niesie ze sobą poważne konsekwencje. Na apostatę zostaje nałożona ekskomunika, której skutkami są m.in.:

• niemożność sprawowania lub przyjmowania sakramentów,
• zakaz sprawowania sakramentaliów,
• zakaz ministerialnego udziału w obrzędach kultu – apostata nie może pełnić funkcji chrzestnego, świadka zawarcia małżeństwa czy świadka bierzmowania.
• zakaz przynależenia do jakichkolwiek publicznych stowarzyszeń katolickich i organizacji kościelnych,
• zakaz wykonywania urzędów i zadań w Kościele Katolickim,
• pozbawienie katolickiego pogrzebu kościelnego.

Jak widać, procedura wystąpienia z Kościoła niesie ze sobą poważne skutki, dlatego przed podjęciem decyzji należy dobrze zastanowić się nad jej konsekwencjami.

Dość sporym mitem jest to, że po dokonaniu aktu apostazji nie można zawrzeć ślubu kościelnego. Jak okazuje się – można.

Apostazja a ślub kościelny – czy można wziąć ślub w kościele po apostazji?

Po dokonaniu apostazji można wziąć ślub kościelny. Jest to wówczas tzw. ślub jednostronny. Jeśli jeden z narzeczonych jest wyznawcą Kościoła katolickiego. Takie zadanie jest możliwe, jednak dość trudne do wykonania.

W celu uzyskania ślubu jednostronnego w Kościele katolickim należy postarać się o dyspensę od biskupa. Apostata musi złożyć stosowny dokument, w którym zobowiąże się do niezakłócania praktyki wiary narzeczonego oraz pozwoli na wychowanie dzieci według religii chrześcijańskiej.

Czy apostazja wpływa na ważność przyjętych sakramentów?

Według prawa kanonicznego akt dokonania apostazji nie wpływa na ważność przyjętych sakramentów.

Dość często osoby pozostające w małżeństwie zastanawiają się, czy apostazja unieważnia ślub kościelny, jednak nie. W celu jego unieważnienia należy wystąpić o procedurę nieważności sakramentu. Podobnie sprawa wygląda w przypadku bierzmowania.

Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku chrztu. Zgodnie z art. 849 niezniszczalny charakter, jaki ma sakrament chrztu świętego, pozostaje niezłomny. Chrzest jest ważny zawsze – nawet po akcie dokonania apostazji.

Czy po apostazji można wrócić do kościoła katolickiego?

Apostata może w każdej chwili powrócić do Kościoła katolickiego i ponownie przyjąć wiarę chrześcijańską. Po powrocie do pełnej wspólnoty Kościoła katolickiego taka osoba znów może zostać świadkiem bierzmowania czy rodzicem chrzestnym.

Sytuacja zagrożenia życia a apostazja

Dość często osoby, które zdecydowały się na akt wystąpienia z kościoła katolickiego, w obliczu zagrożenia życia proszą kapłana o rozgrzeszenie. W takiej sytuacji zakaz przyjmowania sakramentów może zostać zawieszony, a apostata może otrzymać sakramentalne rozgrzeszenie i otrzymać namaszczenie chorych. W takim przypadku cofane jest także pozbawienie pogrzebu kościelnego. Osoba nawrócona po śmierci może zostać pożegnana zgodnie z wiarą chrześcijańską.

Apostazja w Polsce – statystyki

Oficjalne dane dot. apostazji w Polsce powinien przedstawiać Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego. Niestety od 2010 roku Instytut zaprzestał publikowania danych przedstawiających apostazje w Polsce.

Na głównej stronie serwisu można przeczytać, że:

„W związku ze stosunkowa niewielką skalą zjawiska, ISKK nie kontynuował prac badawczych aktów apostazji w Polsce.”

Polegając na ostatnio opublikowanych danych, można stwierdzić, że:

• W latach 2006-2009 w sprawie wystąpień z Kościoła katolickiego zgłosiło się 1057 osób (dane łączne z trzech lat).
• W 2010 roku liczba apostatów w Polsce wyniosła 459.