Co robić, gdy podejrzewasz u dziecka złamanie?

Zwykle nie jesteś w stanie stwierdzić jednoznacznie, czy dany uraz to złamanie, pęknięcie czy po prostu tylko silne stłuczenie. Dlatego w takich przypadkach mówi się jedynie o podejrzeniu urazu. Twoje przypuszczenia może potwierdzić dopiero lekarz po wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego. Dlatego, aby właściwie przeprowadzić postępowanie, musisz wziąć pod uwagę dwa czynniki: sytuację, w której doszło do urazu, oraz same objawy.
Do sytuacji sprzyjających powstawaniu złamań należą przede wszystkim upadki, wypadki komunikacyjne, pobicia lub inne sytuacje, w których na dziecko mogły działać duże siły. Do objawów, jakie towarzyszą złamaniom i urazom stawów, zaliczyć należy:

• Ból. W większości przypadków dziecko z podejrzeniem złamania odczuwa silny ból w okolicy urazu, ale zdarzają się sytuacje, w których dziecko nie czuje takiego bólu (ten stan przeważnie jednak nie trwa zbyt długo i ból wkrótce się pojawia)
• Obrzęk, czyli opuchnięcie miejsca, w którym doszło do urazu. Opuchlizna w miarę upływania czasu powiększa się, naturalnie usztywniając miejsce złamania.
• Zasinienie. Oprócz obrzęku w miejscu urazu szybko pojawia się zasinienie.
• Utrudniona ruchomość. Dziecko niechętnie rusza poszkodowaną kończyną, bo to sprawia mu duży ból. Dość często również dziecko ze złamaną ręką lub nogą instynktownie stara się asekurować uszkodzoną kończynę.
• Nienaturalne ułożenie ciała. W skrajnych przypadkach może dojść do sytuacji, w której kończyna zgięta jest tam, gdzie normalnie nie ma możliwości zginania się.

Czytaj: Kiedy dziecko coś boli

W przypadku złamań rozróżnia się dwa główne typy:

• złamanie zamknięte,
• złamanie otwarte.

Udzielenie pierwszej pomocy w przypadku podejrzenia złamania zamkniętego lub urazu stawu polega na unieruchomieniu kończyny. Uwaga! Bardzo ważne jest unieruchomienie dwóch sąsiadujących z urazem stawów, np. gdy złamaniu ulegnie przedramię, unieruchomienie musi stabilizować również nadgarstek i łokieć, tak żeby dziecko nie poruszało przedramieniem.

Co robić, gdy podejrzewasz złamanie ręki?
Jedną z metod jest unieruchomienie przez założenie temblaka z chusty trójkątnej:
1. Podłóż chustę
Stań za dzieckiem i podłóż chustę trójkątną, kierując jej kąt prosty w stronę łokcia uszkodzonej ręki.

2. Zrób oparcie dla ręki
Dwa pozostałe końce zawiąż na szyi dziecka tak, aby uszkodzona ręka znalazła oparcie w temblaku. Jeśli podejrzewasz uraz w obrębie kości, ustabilizuj 2 sąsiednie stawy. Jeśli podejrzewasz uraz w obrębie stawu, ustabilizuj 2 najbliższe kości.

3. Zawiąż chustę
Następnie zwiąż chustę lub załóż agrafkę na koniec chusty znajdujący się przy łokciu uszkodzonej ręki tak, aby temblak w całości opiął rękę.

4. Ustabilizuj
W celu lepszej stabilizacji zawiąż drugą zrolowaną chustę (bandaż lub pasek materiału), owijając nią dziecko wokół tułowia, ale tak, aby nie znalazła się bezpośrednio na miejscu urazu.

W przypadku, gdy urazowi uległa noga
Należy zminimalizować niepotrzebny ruch dziecka i unieruchomić nogę w zastanej pozycji, np. przez obłożenie:

• Do obłożenia złamanej nogi możesz użyć różnych materiałów, np. zrolowanego czasopisma, bandaża, bluzy, koca. Pamiętaj, że unieruchomienia nie należy zbyt mocno obwiązywać, bo to może spowodować nasilenie bólu.
• Zawieź dziecko na SOR (Szpitalny Oddział Ratunkowy) lub rozważ wezwanie pogotowia.

Czy wiesz: Jak wzywać pogotowie do dziecka?

Złamanie otwarte
O złamaniu otwartym mówimy, gdy złamana kość lub jej odłamki przebiją skórę dziecka, wskutek czego mamy do czynienia jednocześnie ze złamaniem i raną z ciałem obcym. Wtedy:

• Wezwij pogotowie (112).
• Zminimalizuj ruch dziecka (nie przenoś go, gdy nie ma potrzeby).
• Jeśli występuje krwotok, opanuj go (tu dowiesz się, jak zatamować krwotok u dziecka) i osłoń złamanie.
• Pod żadnym pozorem nie wciskaj wystających elementów do rany.
• Ustabilizuj wystające elementy kości, obkładając je np. gazą, rolkami bandaża, tak by zminimalizować możliwość przemieszczenia wystających elementów z rany.

Pamiętaj!
W przypadku opatrywania złamań szczególnie ważne jest niepowodowanie dodatkowego bólu dziecku. Jeśli, mając to na uwadze, nie możesz unieruchomić kończyny w sposób prawidłowy, natychmiast wezwij pogotowie oraz postępuj zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy.

konsultacja: Małgorzata Bochniak i Marcin Podstawka,
Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy