Teratozoospermia, czyli wadliwe plemniki, niezdolne do zapłodnienia

Naukowcy od wielu już lat biją na alarm, że jakość nasienia naszych mężczyzn cały czas się pogarsza. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat pogorszyła się niemal dwukrotnie. Skutkiem tego, za blisko połowę przypadków trudności z zajściem w ciążę stoją właśnie kiepskie plemniki naszych partnerów. Teratozoospermia jest jedną z przyczyn niepłodności u mężczyzn. Opisujemy, jak ją skutecznie leczyć.

Co to jest teratozoospermia

Teratozoospermia polega na zwiększonej ilości plemników o nieprawidłowej budowie. Według norm Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dochodzi do niej w sytuacji, gdy plemników o nieprawidłowej budowie jest 96 procent w porcji nasienia (czyli tylko 4 procent plemników ma odpowiednią budowę). Uszkodzenia mogą dotyczyć zarówno główki, jak i witki plemnika.

Nieprawidłowa budowa główki plemnika polega m.in.:

• kształcie okrągłym, gruszkowatym, trójkątnym (powinien być owalny);
• niewyraźnym konturze;
• za małej wielkości;
• za małym lub zbyt dużym akrosomie (szczytowy element główki);
• powierzchni wakuoli większej niż 20 proc. powierzchni główki;
• podwójnej lub potrójnej główce.

Nieprawidłowości witki to:

• nadmierna długość lub to, że jest zbyt krótka;
• ostre załamania;
• podwójna witka.

Także wstawka plemnika (część witki) może mieć wady, polegające m.in.na:

• złej grubości - jest zbyt gruba lub cienka;
• nieprawidłowej długości - jest za krótka lub za długa;
• wadliwym przyczepieniu do główki;
• złamaniu wstawki.

Prawidłowo zbudowany plemnik nie ma żadnego z wymienionych defektów budowy. Wystarczy jedna nieprawidłowość w budowie, aby uznać go za wadliwy. Bardzo często plemniki mają kilka defektów.

Jakie są przyczyny teratozoospermii

Do nieprawidłowości w budowie plemników dochodzi wskutek:

• nadużywania alkoholu;
• palenia papierosów;
• przyjmowanie narkotyków;
• przegrzewania jąder;
• przebytych stanów zapalnych jądra i najądrza;
• żylaków powrózka nasiennego;
• niedoboru witamin i mikroelementów;
• kontaktu z metalami ciężkimi, pestycydami;
• zaburzeń genetycznych;
• permanentnego stresu;
• otyłości;
• niedowagi;
• cukrzycy;
• wieku mężczyzny (po 45. roku życia zwiększa się ilość wadliwych plemników);
• przebytej terapii nowotworowej z zastosowaniem chemio- i radioterapii.

Jak bada się teratozoospermię?

Teratozoospermię diagnozuje się poprzez seminogram, czyli badanie spermy. Oddanie nasienia do analizy odbywa się w zamkniętym i intymnym pomieszczeniu kliniki leczenia niepłodności.

Aby wynik był wiarygodny, należy:

• zachować całkowitą abstynencję seksualną na 3–5 dni przed badaniem;
• zaprzestać spożywania alkoholu na 5 dni przed pobraniem nasienia.

Sposoby leczenia uszkodzonych plemników

Nie ma leku na to zaburzenie, więc terapia opiera się w dużej mierze na stosowaniu rozwiązań, które mają poprawić jakość nasienia. Mężczyzna musi zmienić styl życia:

• ograniczyć spożycie alkoholu;
• rzucić palenie;
• uzupełniać dietę o suplementy zawierające L-Karnitynę, antyoksydanty, selen i cynk;
• zwiększyć aktywność fizyczną;
• ograniczyć stres;
• zrezygnować z sauny, trzymania laptopa na kolanach, podgrzewania siedzenia w samochodzie.

Zmiany są widoczne już po 3 miesiącach terapii, co powinno mieć potwierdzenie w powtórnym badaniu nasienia.

Czy pomimo teratozoospermii można zajść w ciążę?

Jest szansa na zapłodnienie, ale trzeba je wspomóc. Wiele zależy w tym przypadku od wieku kobiety oraz stopnia zaawansowania teratozoospermii:

• jeżeli jest ona umiarkowana, a kobieta nie przekroczyła jeszcze 35. roku życia, przeprowadza się inseminację nasienia bezpośrednio do macicy;
• gdy kobieta jest powyżej 35. rok życia, trzeba zastosować zapłodnienie in vitro;
• jeżeli teratozoospermia jest zaawansowana, jedyną szansą na zapłodnienie jest wprowadzenie plemnika do wnętrza komórki jajowej za pomocą szklanej pipety.