Niewidzialny przyjaciel i krasnoludki w szafie, czyli o sile i znaczeniu dziecięcej wyobraźni

„Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, ponieważ wiedza jest ograniczona” – te słowa o niezwykłej sile fantazji wypowiedział sam Albert Einstein. Dla jej rozwoju szczególnie ważne jest dzieciństwo – to wtedy maluchy bawią się w kreowanie świata „na niby”. Wyobraźnia jest nieodłącznym elementem dorastania i trudno przecenić korzyści, jakie płyną z myślenia magicznego oraz fantazjowania zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłym życiu.

Niewidzialny przyjaciel i krasnoludki w szafie

Twoje dziecko ma niewidzialnego przyjaciela, z którym rozmawia, a w dodatku opowiada o nim tak, jakby istniał naprawdę? Twierdzi, że w szafie mieszkają krasnoludki, a zabawki w pokoju ożywają, kiedy nikt na nie patrzy? Opowiada niesamowite historie o przygodach jakie spotkały je w szkole? To zupełnie normalne i nie ma żadnych powodów do niepokoju! Dzieci, pomimo że zazwyczaj zdają sobie sprawę, iż to jedynie wytwór ich wyobraźni, czerpią radość z udawania, że jest inaczej. Takie zachowanie pomaga im rozwinąć kreatywne myślenie. W dodatku wyobraźnia jest nieocenioną bronią w walce ze stresem. Niewidzialny przyjaciel może pomóc rozładować napięcie powstałe w wyniku nowej, nieznanej maluchowi sytuacji i zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa. Siłą dzieci jest ich zdolność udawania i myślenia magicznego. To dzięki niej łatwiej im stawiać czoła nowym problemom i pokonywać lęki.

O rozwoju dziecka naukowym okiem

Jean Piaget, szwajcarski psycholog, ceniony na całym świecie twórca teorii rozwoju poznawczego, uznał myślenie magiczne za stały element rozwoju dzieci. Jest on typowy dla tzw. stadium przedoperacyjnego, czyli etapu w rozwoju poznawczym dzieci w wieku od 2 do 7 roku życia. To wtedy pociechy przypisują przedmiotom i zwierzętom ludzkie cechy. W tym wieku typowe jest także myślenie, że ludzie są odpowiedzialni za wszystkie zdarzenia, a wszelkie przedmioty oraz zjawiska przyrody są celowym wytworem człowieka.

Znaczenie wyobraźni dla rozwoju dziecka

Wyobraźnia przyczynia się do zrozumienia innych ludzi i ich emocji oraz wykształcenia umiejętności stawiania się w sytuacji drugiej osoby. Pomaga także pojąć wydarzenia, w których bezpośrednio nie uczestniczymy, na przykład historyczne lub takie, które dzieją się w innej części świata. Dzieciom natomiast pozwala także myśleć o przyszłości, np. marzyć o tym, kim będą, kiedy dorosną. Zdaniem psychologa Paula Harrisa dzieci z autyzmem mniej chętnie niż inne bawią się w „udawanie”. Jak twierdzi, może to dowodzić wpływu niewystępowania tego typu zabaw na powstawanie deficytów społecznych. Do ciekawych wniosków doszła także psycholog profesor Barbara Weigl, autorka badań na temat uprzedzeń etnicznych u dzieci i młodzieży. Okazało się, że dzieci, które wyobrażały sobie rozmowę lub wspólną zabawę z przedstawicielem obcej kultury lub grupy etnicznej, lepiej oceniały daną mniejszość, a także okazywały w stosunku do niej mniejszy dystans, niż pozostałe.

Rozwój empatii i redukcja uprzedzeń to nie jedyne zalety zabaw z wyobraźnią. To tutaj bierze swój początek rozwój kreatywności, pomysłowości i nauka nieszablonowego myślenia. Podczas tego typu zabaw dzieci uczą się wyrażania siebie (zarówno werbalnego, jak i niewerbalnego), planowania oraz interakcji z innymi. Próbują także różnorodnych ról społecznych. Ponadto fantazjowanie pozwala rozwijać krytyczne myślenie i sprzyja kreatywnemu rozwiązywaniu problemów. Wyobraźnia pomaga także w rozwoju społeczno-emocjonalnym oraz umacnia wiarę dziecka we własne siły.

Proste zabawy z wyobraźnią

Zazwyczaj dzieci same chętnie bawią się z użyciem wyobraźni i wymyślają fantazyjne światy. Ponadto, okazji do jej wykorzystania dostarczają zarówno zabawy lalkami, klockami, samochodzikami jak i wszelkie gry z elementami przyrody, pudełkami czy masą solną. Tak naprawdę impuls do fantazjowania można znaleźć wszędzie. Jedną z najprostszych zabaw jest wspólna obserwacja chmur i wyobrażanie sobie, co przedstawiają. Sposobem starym jak świat na pobudzanie wyobraźni jest także wspólne czytanie książek. Zamiast sięgać po historie, które już zostały wymyślone, możecie stworzyć swoje własne opowiadanie! Wybierzcie osobę, która zacznie opowieść, a następnie kontynuujcie ją na zmianę, dzieląc się małymi fragmentami. Kto wie, może efekt końcowy przerośnie Wasze oczekiwania i historia okaże się na tyle ciekawa, że będziecie chcieli ją spisać? Możecie także wykorzystać ulubionych bohaterów książek i bajek, ale obsadzić ich w nowych rolach. Pomyślcie, jak mógłby brzmieć dialog Misia Uszatka i Parauszka (z bajki „Parauszek i przyjaciele”), gdyby się spotkali?

Bajki rozwijające wyobraźnię

Bez wątpienia poznawanie baśniowych, fikcyjnych światów stworzonych przez autorów bajek, książek czy przedstawień teatralnych ma pozytywny wpływ na rozwój wyobraźni. Przykładem produkcji, która pokazuje dzieciom inspirujące sposoby na zabawy w krainie wyobraźni, jest bajka „Kit i Kate”. Tytułowi bohaterowie to kocie rodzeństwo, które ma nieskończoną ilość pomysłów na kreatywne spędzanie czasu. W poszukiwaniu inspiracji wskakują do ulubionego pudełka. Znajdują w nim różne przedmioty, które następnie wykorzystują podczas zabawy. Melonik i lupa świetnie sprawdzą się podczas zabawy
w detektywów, a fartuszek i czapka kucharska przydadzą się w pieczeniu wymyślonego urodzinowego ciasta. Bohaterowie pokazują także, że odkrywanie tajemnic otaczającego świata może być świetną zabawą. Ze wszystkich przygód mali widzowie wyniosą cenne lekcje, dowiedzą się m.in. jak postąpić, gdy podczas wycieczki zgubi się swoją grupę oraz że zawsze należy pytać o zgodę, jeśli chce się wziąć czyjąś własność. Ich losy uczą również, że każda porażka może przerodzić się w sukces, dlatego nigdy nie należy się poddawać. Przygody Kita i Kate w świecie wyobraźni można oglądać na kanale POLSAT JimJam w czerwcu oraz lipcu od poniedziałku do piątku o 7:50, 13:15 i 17:15.