Do specjalisty warto pójść zawsze, gdy w mowie dziecka pojawi się coś niepokojącego, nie tylko wtedy, gdy się jąka. Im wcześniej zacznie się terapię, tym lepiej. Wielu rodziców przyjmuje postawę: „samo minie’’, ale ocenę, czy dziecku potrzebna jest pomoc, lepiej zostawić logopedzie. To on oceni, czy jąkanie u dziecka trzeba leczyć, czy jest szansa, że samo ustąpi.
Spis treści:
Jąkanie pojawia się najczęściej między 2. a 3. rokiem życia. W tym czasie rozwój intelektualny dziecka przewyższa możliwości aparatu mowy – umiejętność wypowiadania myśli rozwija się dużo później niż umiejętność samodzielnego myślenia. Choć dziecko zna wiele słów, jego aparat mowy nie jest jeszcze dostatecznie sprawny. A wtedy może się jąkać, szczególnie jeśli jego wypowiedzi towarzyszą spore emocje.
Dziecko zacina się, bo ma coś ważnego do powiedzenia lub obawia się, że dorośli nie słuchają go z uwagą. Czasem dlatego, że jest:
W takiej sytuacji zacina się na początkowej części wypowiedzi – powtarza sylaby, a nawet całe wyrazy. Bardzo często zacina się na spójnikach i przyimkach.
Oto najczęstsze przyczyny jąkania się u dzieci:
Nasilenie jąkania zależy od pory dnia, samopoczucia, także od tego, czy wypowiedź jest o sprawach znajomych, minionych czy przyszłych. Jąkanie zanika, gdy osoba zacinająca się mówi wolniej, szeptem, w hałasie albo gdy... śpiewa.
Jąkanie często dotyka dzieci nadwrażliwe, które niepłynną mową mogą reagować nie tylko na bardzo stresujące sytuacje. Czynnikami wyzwalającymi jąkanie u dziecka mogą być:
Większość dzieci wyrasta z tej niepłynności mowy nawet bez terapii. Nie ma jednak gwarancji, że rozwojowe jąkanie minie samoistnie. Im dziecko jest starsze, tym mniejsze są szanse na to, że samo przestanie się jąkać.
Objawy, które powinny cię zaniepokoić to:
Bądź również czujna, jeśli dziecko coraz częściej się zacina. Niepokoić powinno także to, że dziecko, starając się poprawnie wysłowić, napina mięśnie twarzy i ma kłopoty z oddychaniem. Dopóki jest małe, nie zdaje sobie z sprawy, że jąkanie to jakiś problem. Ta świadomość przychodzi około piątego, szóstego roku życia. Wtedy może do tego pojawić się strach przed mówieniem, dziecko zacznie unikać pewnych słów, dźwięków. Niestety, silne emocje, które temu towarzyszą, sprawiają, że jąkanie się nasila. W takiej sytuacji terapia logopedyczna jest niezbędna, przyda się też pomoc psychologa.
Są dwie równoległe drogi leczenia jąkania:
Jąkanie u dzieci w wieku szkolnym jest dla nich samych dużym problemem. O ile w przedszkolu rówieśnicy są na ogół bardziej tolerancyjni, to w szkole jąkające się dziecko może spotkać się z wyszydzaniem i prześladowaniem. Dlatego wadę warto leczyć wcześniej, zanim dziecko pójdzie do szkoły. Jeżeli jąkanie pojawi się dopiero w szkole, może to być znak, że dziecko zmaga się z napięciem emocjonalnym, które wywołuje niepłynną mowę. W takiej sytuacji trzeba skonsultować się ze specjalistą, ustalić przyczyny problemu i podjąć adekwatną do nich terapię.
W terapii jąkania stosuje się bardzo różne ćwiczenia, których celem jest kontrola nad oddechem i napięciem mięśniowym. Logopedzi często wykorzystują następujące ćwiczenia na jąkanie:
Tak, choć nie ma gwarancji, czy nie wróci (np. w chwili wielkich emocji). Ważne jest, aby dziecko jak najszybciej się z tym problemem uporało. Wprawdzie dzieci, które się jąkają, intelektualnie rozwijają się tak jak inne, ale zdarza się, że są źle traktowane przez rówieśników (maluchy są odrzucane przez grupę, wyśmiewane, nawet uważane za opóźnione w rozwoju, a jąkającym się dorosłym trudniej znaleźć pracę). Ciężko wtedy realizować swoje życiowe plany.
Zobacz też:
Wiedząc, jak przebiega rozwój mowy dziecka, pomożesz mu ładnie mówić i nie przeoczysz niepokojących sygnałów, świadczących o kłopotach. Tajniki rozwoju mowy czterolatka wyjaśnia logopeda Małgorzata Stanoch. Jak mówi i co rozumie czterolatek? Twój maluch stał się czterolatkiem – to ważny etap w jego rozwoju. Na pewno zauważyłaś, że właśnie teraz wykazuje dużą aktywność ruchową. Aktywność ta przełoży się na wszystkie sfery jego życia. Twoje dziecko rozumie już i wykonuje trudniejsze polecenia , takie, które zawierają przyimki, np.: chodź do mamy, postaw auto na półce, połóż buty za szafką. Rozpoznaje także kolory, a jego wypowiedzi wybiegają poza sytuację, w której akurat się znajduje. Potrafi powiedzieć o tym, co było i o tym, co dopiero będzie, np. wczoraj byłam u cioci, jutro idę do babci. Zrób test, co powinien umieć 3-4-latek i sprawdź, czy rozwija się prawidłowo Czy zniekształcanie słów przez czterolatka jest prawidłowe? Tak, jest naturalne. Ogromna chęć nazywania wszystkiego, co widzi, powoduje tworzenie przez dziecko jego własnych słów (neologizmów), np. dziadek to naprawiacz (bo naprawia sprzęty). Słowa te mogą wywołać uśmiech na twojej twarzy, pamiętaj jednak o tym, aby zawsze podać dziecku właściwą nazwę, a nie ośmieszać. Głoski: s, z, c, dz wymawiane są już twardo (bez zmiękczania) i z zamkniętymi zębami (nie widać języka). Głoska l może brzmieć tak jak głoska r np.: kotrecik zamiast kotlecik. Głoska r może być wymawiana jako l, np. tolba zamiast torba lub brzmieć poprawnie jak r. Obie formy są normą. Głoski: sz, ż, cz, dż mogą się już pojawić albo brzmieć jak: s, z, c, dz- obie formy na tym etapie są poprawne. Poza tym właśnie teraz twój czterolatek będzie zamęczał cię ogromną ilością pytań np.: dlaczego?, po co? I będzie bardzo wnikliwy, ciekawski i...
Jeżeli dziecko ma trudności z mówieniem (np. nie wymawia niektórych głosek, inne zniekształca, jąka się, sepleni, „połyka” sylaby) z pewnością trzeba udać się z nim do logopedy. Specjalista fachowym okiem oceni problemy malucha i postara się znaleźć ich przyczynę. Przygotuje również ćwiczenia, które powinniśmy wykonywać z dzieckiem w domu. Warto też pamiętać, że równie ważna, jak wizyta u logopedy , jest także cierpliwość oraz wyrozumiałość rodziny. Przyjazna i ciepła atmosfera w domu pozwoli maluchowi łatwiej i szybciej pokonać problemy z mówieniem . Zobacz też: Nauka mówienia - prawdy i mity Jak pomóc dziecku, które ma problemy z mówieniem? Oto kilka rad, jak w domu możesz pomóc dziecku, które ma problemy z mówieniem: zawsze uważnie słuchaj swojego dziecka, nie przerywaj mu i nie zniechęcaj do mówienia ; staraj się mówić wyraźnie , w normalnym tempie i nie za głośno; buduj zrozumiałe zdania i używaj wyrazów , które dziecko zna; wymyślaj zabawy polegające na naśladowaniu różnych dźwięków i odgłosów ; ćwicz oddech dziecka : zabawy, w których dziecko dmucha (baloniki, świeczki, słomki) świetnie się do tego nadają; wykorzystuj w ćwiczeniach smaczne słodkości, które zachęcą dziecko do gimnastykowania narządów mowy – języka, warg: wciąganie ustami żelków np. w kształcie dżdżownic. Oczywiście bez pomocy rączek! Zobacz też: Jak mówi dwulatek? Sprawdź, czy twoje dziecko powinno pójść do logopedy Czego nie robić z dzieckiem? nie nakłaniaj dziecka do powtarzania słowa , które wymawia nieprawidłowo, bo utrwali niewłaściwe dźwięki; nie zawstydzaj dziecka, powtarzając, że nieprawidłowo mówi - nie pozwalaj również, aby inni się z niego śmiali i je przedrzeźniali; nie zmuszaj dziecka, aby...
Gdy dziecko ma problemy z poprawnym mówieniem, najważniejsze to zgłosić się do logopedy. O logopedę zapytaj w przedszkolu, u pediatry albo w najbliższej przychodni psychologiczno-pedagogicznej. Gdy już rozpoczniecie ćwiczenia, włącz się terapii dziecka. Oto co możesz zrobić: 1. Regularnie ćwicz z dzieckiem Wykonuj w domy ćwiczenia mowy zalecone przez logopedę podczas zajęć. 2. Zwróć uwagę na własną wymowę Dziecko rozwija się, naśladując innych. Dlatego mów wolno i spokojnie. Dostosuj książki i filmy do rozwoju dziecka, aby mogło zrozumieć wypowiedzi i ich treść. Zobacz też: Śmieszne zabawy logopedyczne dla trzylatka 3. Nie przerywaj ani nie ponaglaj dziecka Nie podpowiadaj wyrazów, pozwól, aby skończył wypowiedź. Nie zadawaj jednocześnie wielu pytań. Dziecko musi mieć czas na przygotowanie odpowiedzi. 4. Nie okazuj dziecku, że drażni cię jego sposób mówienia Na przykład, gdy dziecko się jąka. Maluch powinien czuć, że może porozmawiać z dorosłym o swoich problemach. 5. Nie denerwuj się, gdy dziecko źle mówi Jeśli tobie puszczą nerwy, to tym bardziej dziecku, a wtedy jąkanie lub inne kłopoty z mówieniem może się pogłębić. Zobacz też: 7 pytań o jąkanie u dziecka 6. Doceniaj każdy sukces dziecka Zachęcaj do działania, pomagaj mu w wyrabianiu poczucia własnej wartości. 7. Wyjaśnij, że niektórzy ludzie też mają podobne trudności Pokaż i uświadom dziecku, że zaburzenie mowy nie ma wpływu na jego zdolności. Zobacz też: Gry logopedyczne dla dzieci online 8. Porozmawiaj z przedszkolanką Powiedz, by nie zwalniała dziecka ze śpiewania, recytowania, wymagała tyle samo, co od innych przedszkolaków. A także nie wytykała mu jąkania, nie przerywała wypowiedzi, nie okazywała zniecierpliwienia. Zobacz rady logopedy, jak wspierać rozwój mowy przedszkolaka
