Można być inteligentnym, ale nie odznaczać się mądrością. Można mieć ogromną wiedzę, ale być mało inteligentnym. Inteligencja nie gwarantuje sukcesu w życiu, choć naukowcy twierdzą, że była podstawową cechą, która zdecydowała o sukcesie naszego gatunku. Czym zatem jest inteligencja i czy jesteśmy jedynym inteligentnym gatunkiem na Ziemi?

Reklama

Spis treści:

Czym jest inteligencja?

Jak dotąd powstało wiele definicji inteligencji. Na pewnym etapie nauki inteligencją określano zdolność do postrzegania, analizowania, uczenia się na własnych błędach i przystosowywania do zmian w otoczeniu. Niewątpliwie ludzie odznaczają się tymi cechami, ale tak pojmowanej inteligencji nie sposób odmówić też przynajmniej części zwierząt. A to z pewnością nie podobało się wielu ludziom, którzy inteligencję chcieli widzieć jako cechę tylko ludzką.

Dzisiaj już wiadomo, że zwierzęta w pewnym stopniu też odznaczają się inteligencją, a do najinteligentniejszych z nich zalicza się np. małpy człekoształtne, delfiny, ptaki krukowate, a nawet ośmiornice.

Mimo tego, że jesteśmy gatunkiem inteligentnym, niektórym ludziom odmawia się inteligencji, a o innych mówi się, że są wyjątkowo inteligentni. Co zatem odróżnia jednych od drugich?

Zobacz także

Definicja inteligencji w wymiarze ludzkim

Inteligencja to zdolność do myślenia, rozwiązywania problemów i angażowania do tego adekwatnych procesów poznawczych takich jak uczenie się, zapamiętywanie, szybkość przetwarzania danych (np. kojarzenie), uwaga. Osoba inteligentna nie popełnia dwa razy tych samych błędów i dąży do celu w zorganizowany sposób. Inteligencja pomaga wykryć problem, odkryć, na czym on polega oraz znaleźć jego rozwiązanie (o ile takowe istnieje), a na dodatek pozwala tworzyć i realizować plany.

Od czego zależy inteligencja?

Aby stać się osobą inteligentną, trzeba nie tylko urodzić się z predyspozycjami w tym kierunku. Dzisiaj już wiadomo, że u podstaw inteligencji leżą również zdobyte doświadczenia, np. wychowanie, ale też wiedza, wpływy społeczne i kulturowe, a nawet prawidłowe żywienie. Każdy człowiek rodzi się z mniejszym lub większym potencjałem inteligencji, ale to od środowiska zależy, czy ten potencjał w pełni się rozwinie czy nie.

Rodzaje inteligencji według Gardnera

Koncepcja różnych rodzajów inteligencji to owoc pracy amerykańskiego psychologa – Howarda Gardnera. W latach 80. XX wieku przedstawił on teorię inteligencji wielorakiej, która do dzisiaj ma wielu zwolenników. Zgodnie z nią, ocena inteligencji wyłącznie na podstawie testu IQ (o nim piszemy dalej), jest niedokładna, gdyż każdy człowiek ma inne predyspozycje psychiczne i w jednym obszarze będzie radził sobie lepiej, a w innym gorzej.

Według Gardnera inteligencja jest wielopłaszczyznowa, a na dodatek można ją w poszczególnych obszarach ćwiczyć i rozwijać. To oznacza, że nie tylko ludzi sprawnie posługujących się słowem czy sprawnie liczących można nazwać inteligentnymi.

8 rodzajów inteligencji wg Gardnera:

  • inteligencja językowa – pozwala sprawnie posługiwać się słowem mówionym i pisanym, uczyć się języków obcych, żartować
  • inteligencja logiczno-matematyczna – daje możliwość posługiwania się logiką, liczbami i schematami
  • inteligencja wizualno-przestrzenna – pozwala myśleć obrazowo, używać wyobraźni, korzystać z map i wykresów
  • inteligencja ruchowa – zapewnia sprawność fizyczną, posługiwanie się gestami i mimiką
  • inteligencja muzyczna – zapewnia uzdolnienia muzyczne – doskonały słuch, poczucie rytmu
  • inteligencja interpersonalna – pozwala odczytywać intencje i emocje innych oraz współpracować w grupie
  • inteligencja intrapersonalna – pozwala analizować własne przeżycia i problemy
  • inteligencja przyrodnicza – zapewnia dobre samopoczucie w otoczeniu przyrody, pozwala docenić wagę ekologii.

Aby zorientować się, jaki typ inteligencji dominuje u twojego dziecka, zobacz: Który typ inteligencji ma twoje dziecko? Test.

Miara inteligencji – test IQ

Najbardziej popularnym miernikiem inteligencji są testy IQ (tzw. iloraz inteligencji). Należą one do testów badających inteligencję językową, logiczno-matematyczną i wizualno-przestrzenną, ale pomijają inne wyodrębnione przez Gardnera obszary inteligencji. Testy IQ składają się z zadań o rosnącym stopniu trudności. Do każdego z nich podane są zwykle 4 odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Każde zadanie jest punktowane.

Wynik testu IQ podaje się w liczbach, które interpretuje się następująco (zgodnie z krzywą Gausssa):

  • wynik IQ poniżej 70 – poziom inteligencji niezmiernie niski, wskazuje na problemy z pracą umysłową
  • wynik IQ 71-80 – poziom bardzo niski
  • wynik IQ 81-90 – poziom niski
  • wynik IQ 91-100 – poziom średni
  • wynik IQ 101-110 – poziom wysoki średni
  • wynik IQ 111-120 – inteligencja ponadprzeciętna
  • wynik IQ 121-130 – poziom wysoko ponadprzeciętny
  • wynik IQ 131-140 – poziom wyjątkowo wysoki
  • wynik IQ powyżej 140 – poziom ekstremalnie wysoki, takie IQ ma tylko 0,2 proc. ludzi.

Do badania inteligencji w różnych obszarach służą inne testy. W ocenianiu inteligencji dzieci w wieku szkolnym często nadal stosowane są testy IQ, ale nie są badane uzdolnienia w pozostałych obszarach. To może być krzywdzące dla wielu z nich i może utrudniać wybór kierunku dalszego kształcenia i ścieżki kariery zawodowej.

Inteligencja a mądrość

Te dwa pojęcia nie są synonimami. Choć są ze sobą związane, każde z nich oznacza coś innego. Można być inteligentnym, ale nie być mądrym, z kolei mądry człowiek z reguły jest inteligentny. Nie można nie być inteligentnym, ale być mądrym. Czym więc jest mądrość?

Mądrość to inteligencja połączona z wiedzą i doświadczeniem oraz zdolnością do panowania nad własnymi emocjami i popędami. Za mądrość uważa się umiejętność podejmowania trafnych decyzji w trudnych warunkach i z uwzględnieniem wielu czynników oraz umiejętność przewidywania ich skutków. Nie ma więc mądrości bez inteligencji i wiedzy, choć wiedza i inteligencja mogą istnieć bez mądrości.

Zobacz też:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama