Gry i zabawy matematyczne dla dzieci – 7 propozycji dla przedszkolaków (i nie tylko)
Gry i zabawy matematyczne są dla dzieci atrakcyjną formą nauki. Dzięki zabawom matematycznym najmłodsi łatwo przyswajają nowe informacje i doskonalą już opanowane umiejętności w kilku obszarach, m.in. dokonywania pomiarów, porównywania i wykonywania prostych działań arytmetycznych.
Gry i zabawy matematyczne nie powodują u dzieci znudzenia, a wręcz przeciwnie – zachęcają do zdobywania nowych umiejętności i rozwiązywania problemów. Tworzą też atmosferę nauki, której towarzyszą dobre emocje. Jest to bardzo istotne, bo dzięki temu podejmowanie wyzwań intelektualnych kojarzy się dziecku z przyjemnością i nawet dzieci wycofane i bardziej nieśmiałe chętniej biorą w nich udział.
Spis treści:
- Gry i zabawy matematyczne – przykłady
- Gry matematyczne dla przedszkolaków – zalety
- Jak sprawić, żeby dziecko polubiło gry i zabawy matematyczne
- Co zyskuje dziecko dzięki grom matematycznym
Gry i zabawy matematyczne – przykłady
Gry i zabawy matematyczne warto wprowadzać jak najwcześniej. Aby wesprzeć zdolności matematyczne dzieci, można wykorzystać metodę Domana. Zajrzyj do linku, gdyż opisaliśmy ją zarówno od strony nauki czytania, jak i nauki matematyki. Dzięki niej nawet niemowlęta mogą nauczyć się liczyć w zakresie 100!
1. Zabawa matematyczna – Liczenie schodków
Zacznij już z kilkumiesięcznym dzieckiem. Gdy wchodzisz po schodach, powtarzaj: raz, dwa, raz, dwa... Dzięki temu dziecko uczy się, co to jest rytm. Gdy dziecko jest starsze, licz schodki i zachęcaj je, by robiło to razem z tobą.
Co daje taka zabawa?
To świetna wprawka! Pokazuje dziecku, że matematyka jest wszędzie i można się nią dobrze bawić.
2. Gra matematyczna – Smaczna matematyka
Ukryj w pokoju pięć winogron i poproś maluszka, aby je odnalazł. Po zjedzeniu każdego gronka, pytaj ile jeszcze zostało. Gdy maluch odnajdzie wszystkie, zacznijcie od nowa! A może maluch ukryje kilka smakołyków i będzie głośno liczył, ile jeszcze zostało do znalezienia?
Co daje taka zabawa?
Dziecko poznaje zasady odejmowania i dodawania, a także uczy się zastosowania matematyki w praktyce.
3. Zabawa matematyczna – Ważymy!
Pokaż dziecku, jak działa waga. Sprawdźcie, co jest cięższe: ziemniak, czy pomarańcza; masło, czy płatki kukurydziane? Najprostszą wagę możecie skonstruować sami z ułożonej na stabilnym pudełku cienkiej deseczki.
Co daje taka zabawa?
Zabawa uczy maluszka podstawowych pojęć: wagi i wielkości. Dzięki niej dziecko poznaje nowe metody obserwacji świata.
4. Zabawa matematyczna – Mały kucharz
Przygotuj dwa dzbanki lub filiżanki. Wsyp do jednego z naczyń surowy ryż albo kaszkę mannę i pokaż brzdącowi, w jaki sposób może przesypywać zawartość do drugiego naczynia. Zabawa w kucharza nigdy się nie nudzi.
Co daje taka zabawa?
Uczy pojęcia objętości, rozumienia relacji: mniej, więcej, tyle samo. Przesypywanie ćwiczy sprawność dziecięcych paluszków, czyli znakomicie przygotowuje do nauki pisania.
5. Zabawa matematyczna – Woda i naczynia
Przygotuj przezroczyste naczynia różnego kształtu i objętości. Wodę, którą napełnisz naczynia, można zabarwić farbką plakatową. Dobrym pomysłem jest też napełnienie naczyń różnymi napojami – sokami i herbatkami o różnych kolorach i smakach oraz np. cukrem, kaszą, makaronem. Im więcej naczyń, tym lepiej. Dziecko może przelewać wodę godzinami. Jeśli bawi się „jadalnymi” cieczami, może smakować, zmieniać kolory cieczy. Daj dziecku strzykawkę, kubeczki, do których mogłoby przelewać ciecze i robić „eksperymenty” – raz wody jest pełno, raz malutko.
Co daje taka zabawa?
Podobnie jak poprzednia zabawa, i ta uczy podstawowych pojęć (objętość). Uczy także rozumienia relacji: mniej, więcej, tyle samo. Poza tym dziecko poznaje konsystencję, kolory, zapachy i smaki cieczy. Eksperymentuje, rozwija wyobraźnię.
6. Gra matematyczna – Zabieram!
Podziel talię kart na dwie części i zachęć malca do wspólnego wykładania kart na stolik. Gdy zdarzy się, że na stole pojawią się w tym samym czasie dwie takie same figury, Ty lub dziecko zawołajcie: „Zabieram!’’ – kto pierwszy zawoła, ten zabiera wszystkie wyłożone karty. Wygrywa ten, kto zgromadzi całą talię.
Co daje taka zabawa?
Gra w karty uczy dziecko rozróżniać cyfry, znajdujące się na kartach. Maluch uczy się także świadomej zabawy i refleksu.
7. Matematyczna gra w kości i inne
Czterolatek może już zacząć grać w gry planszowe. Świetne będą chińczyk, grzybobranie i wszystkie inne gry, w których pionek przesuwa się o tyle pól, ile pokazują oczka na kostkach.
Co daje taka zabawa?
Maluch poprzez zabawę uczy się dodawania. Współzawodnictwo w grach dodaje mu pewności siebie i rozwija umiejętność zabawy.
Inne, nietypowe gry i zabawy matematyczne
Powyżej zaproponowaliśmy proste gry i zabawy dla najmłodszych, które nie budzą żadnych wątpliwości, że mają związek z matematyką. Poniżej jeszcze kilka propozycji, które w mniej oczywisty sposób mają z nią związek.
1. Kalambury
Pokazywanie haseł za pomocą gestów i ruchów ciała, wbrew pozorom, także jest zabawą matematyczną. Kształtuje wyobraźnię i orientację przestrzenną. Zabawa może polegać np. na tym, że dziecko poprzez ruch pokazuje, jakim jest zwierzęciem.
2. Ciągi figur
Wytnij z papieru po 10 figur: koła, trójkąty, kwadraty, prostokąty. Zacznij od ułożenia z dzieckiem kilku ciągów geometrycznych, w których 2 różne figury występują na przemian, np. koło, kwadrat, koło, kwadrat itd. Następnie poproś dziecko, aby samodzielnie ułożyło kilka ciągów geometrycznych – mogą składać się z 2, 3 lub 4 różnych figur, w których ich kolejność powinna się powtarzać. Zabawa kształtuje poczucie rytmu, dostrzeganie powtarzalności wzoru i uczy nazw figur geometrycznych.
3. Pasuje, nie pasuje
Przygotuj kartki z wydrukami lub rysunkami przedmiotów, które można pogrupować według logicznego związku między nimi. Mogą to być np.: różne kwiaty, narzędzia ogrodnicze, zwierzęta, meble itp. Każdy obrazek trzeba wyciąć, a wszystkie umieścić pomieszane na stole lub dywanie przed dzieckiem. Zadaniem dziecka jest pogrupowanie ich zgodnie z logiką – np. zwierzęta to jedna grupa, kwiatu – druga, a narzędzia ogrodnicze – trzecia. Zabawa uczy klasyfikowania przedmiotów i kształtuje pojęcie zbioru.
4. Co jest dalej?
Na spacerze stań z dzieckiem w dowolnym bezpiecznym miejscu, np. w parku. Zadaj dziecku pytanie: co jest dalej od ciebie – to drzewo czy tamta ławka? Niech dziecko oszacuje i porówna odległości, a następnie zmierzcie je z pomocą kroków. Zabawa uczy dokonywania pomiarów bez użycia narzędzi i szacowania odległości.
Gry matematyczne dla przedszkolaków – zalety
Dzieci od wczesnego dzieciństwa uczą się poprzez zabawę. Właśnie dlatego taka forma nauki jest dla nich najbardziej atrakcyjna i przyjazna. Gry i zabawy matematyczne pomagają dziecku:
- kształtować pamięć, spostrzegawczość, wyobraźnię, uwagę, logiczne myślenie,
- intuicyjnie zrozumieć abstrakcyjne pojęcia matematyczne,
- wyrabiać cierpliwość, dokładność oraz zdolności do pokonywania trudności,
- kształtować śmiałość, pracowitość i spryt,
- nauczyć się poszanowania prawideł,
- zdobywać umiejętność klasyfikowania, porównywania, porządkowania i systematyzowania wiedzy oraz twórczego myślenia,
- integrować wiedzę z różnych dziedzin.
Specjaliści podkreślają, że gry i zabawy matematyczne pełnią wiele funkcji:
- kształtują zdolności matematyczne i rozwijają matematyczne zainteresowania,
- rozwijają aktywność twórczą,
- stymulują mózg do rozwoju zdolności poznawczych,
- wpływają pozytywnie na rozwój motywacji,
- pełnią rolę terapeutyczną,
- a także społeczno-wychowawczą.
Jak sprawić, żeby dziecko polubiło gry i zabawy matematyczne
Nie każda zabawa zainteresuje dziecko i będzie dla niego przyjemnością. Niewłaściwy dobór gier i zabaw matematycznych, a także wadliwe ich przeprowadzenie, może wręcz zniechęcić przedszkolaka do podejmowania tego typu aktywności. Żeby tak się nie stało, trzeba:
- odpowiednio dobierać gry i zabawy matematyczne do wieku i możliwości dziecka,
- jasno i precyzyjnie przedstawiać dziecku zasady gry czy zabawy i ich przestrzegać,
- przyzwyczajać dziecko do kontrolowania napięcia związanego z poszukiwaniem rozwiązań,
- tak organizować czas, aby można było przeprowadzić grę czy zabawę do końca,
- koniecznie omówić zakończoną grę lub zabawę,
- dać dziecku szansę rewanżu, jeśli przegra grę.
Co tak naprawdę zyskuje dziecko poprzez gry i zabawy matematyczne
Matematyka to bardzo pojemna dziedzina nauki, a nie tylko dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie. Właściwy dobór gier i zabaw matematycznych pozwala dziecku nauczyć się wielu przydatnych umiejętności, które niezbędne są nie tylko na lekcjach matematyki w szkole, ale i w codziennym życiu.
Przez gry i zabawy matematyczne dziecko uczy się orientacji przestrzennej, dokonywania pomiarów, np. długości i objętości, a także ważenia, zdobywa intuicję geometryczną oraz umiejętność zapisywania czynności matematycznych, a także tworzenia reguł i prawideł.
Źródło: Jacek Stańko, Monika Spławska „Gry i zabawy matematyczne dla najmłodszych’’, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2017
Przeczytaj także:
- Zabawy matematyczne dla dwulatka i przedszkolaka
- Zagadki matematyczne dla dzieci
- 5 pomysłów na naukowe zabawy z dzieckiem