Wielki geniusz w małej główce

Zdolne dziecko to marzenie każdego rodzica. Jak ocenić możliwości dziecka? Jak z nim postępować? Czego nie robić?

Zdolne dziecko - kiedy ujawniają się talenty?

Poszczególne zdolności ujawniają się w różnym wieku.

Uzdolnienia ogólne ujawniają się najwcześniej, bo już u dwu-, trzylatków. Takie maluchy szybciej się uczą, łatwo i dużo zapamiętują, potrafią długo skupić uwagę na czynności, która je interesuje.
Mają bogatą wyobraźnię, dokładnie obserwują otoczenie, dostrzegają podobieństwa i różnice.
Zanim pójdą do szkoły, recytują wierszyki, czytają, liczą do 100, dodają i odejmują. To przekracza możliwości przeciętnego przedszkolaka.

Zdolności artystyczne ujawniają się równie wcześnie. Już niemowlęta potrafią zaciekawić się muzyką, kiwają się lub podskakują w jej rytm, a nawet „po swojemu” coś nucą.
Dwulatki same sięgają po kredki i rysują, robiąc szybsze postępy niż ich rówieśnicy.

Talent literacki ujawnia się dopiero w wieku szkolnym, ponieważ poza umiejętnością czytania i pisania wymagają obycia z językiem. Wtedy powstają pierwsze wiersze i opowiadania z niezwykłymi przygodami bohaterów.

Jak postępowac ze zdolnym dzieckiem?

„Rodzicom czasem trudno obiektywnie ocenić możliwości dziecka Jedni nie doceniają talentów swojej pociechy, inni – przeciwnie, przeceniają je. W ocenie rzeczywistych możliwości malucha może pomóc doświadczony psycholog: zbada jego iloraz inteligencji oraz określi rodzaj zdolności. Ale i bez takiej wiedzy warto pogłębiać wrodzone talenty”.
Justyna Święcicka, psycholog z Centrum Informacyjno-Konsultacyjnego ds. Dzieci Zdolnych.

Co możesz zrobić?

Uważnie obserwuj dziecko. Dzięki temu będziesz wiedzieć, co je ciekawi, co mu najlepiej wychodzi, a z czym radzi sobie gorzej.

Nie ukierunkowuj za wcześnie zainteresowań dziecka. W pierwszych latach rozwój przebiega szybko, więc trudno przesądzić o talentach malucha. Uzdolniony muzycznie dwulatek może okazać się genialnym matematykiem albo tenisistą.

Nie staraj się, by dziecko realizowało Twoje własne, niespełnione marzenia. Pozwól mu iść własną drogą.

Spróbuj zrozumieć swoje dziecko. Zdolne dziecko ma naturalną i bardzo silną potrzebę rozwoju. Nie siedzi spokojnie w kąciku zajęte zabawą, choć potrafi oddawać się z pasją różnym zajęciom. Jest dociekliwe, zadaje mnóstwo pytań i nie zadowala się prostymi odpowiedziami. Docierają do niego tylko racjonalne argumenty. Unika rutynowych czynności, bo szybko się nudzi. Ciągle interesuje się czymś nowym, chce gdzieś pójść, coś zobaczyć, czegoś się dowiedzieć. Trudno je jednak zadowolić typową wiedzą. Dość szybko zarzuca dorosłym niekompetencję i niekonsekwencję.

Poszukaj dziecku Mistrza. Wychowywanie zdolnego i aktywnego dziecka jest bardzo wyczerpujące, więc rodzice często szukają dla niego dodatkowych zajęć. Nie zawsze też mogą dorównać umiejętnościom swojej pociechy.
Nie warto pozostawiać malucha samemu sobie, licząc, że skoro jest zdolny, to sobie poradzi i dalej będzie się świetnie rozwijał. On potrzebuje stałej zachęty do pokonywania kolejnych kroków, wyrabiania wewnętrznej dyscypliny. Bez tego geniusz nie rozkwitnie.

„Zdolny maluch powinien mieć mądrego nauczyciela, który doceni jego talent i będzie go rozwijał. A gdy nie będzie już mógł, znajdzie odpowiedniego następcę”
Justyna Święcicka.

Przeczytaj także: Co robić, gdy dziecko ma talent?

[CMS_PAGE_BREAK]

Pamietaj, że zdolne dziecko jest przede wszystkim ... dzieckiem!

Choć Twoje dziecko sprawia często wrażenie doroślejszego niż rówieśnicy, ma takie same potrzeby jak oni. Pamiętaj, że:

Zdolne dziecko nie chce ciężko pracować. Przez kilka pierwszych lat życia uczy się przypadkowo: przy okazji wizyty w muzeum, ciekawej rozmowy, lektury, słysząc, gdy ktoś wyjaśnia jakieś zjawisko czy wydarzenie. Poznaje świat przez ruch, działanie, manipulowanie przedmiotami. Pobudzaj jego ciekawość, proponując mu to, co sprawia mu przyjemność.

Zdolne dziecko chce się rozwijać wszechstronnie i w swoim tempie. Wczesne kształcenie dzieci to nic nowego. Zmieniają się i uatrakcyjniają tylko formy, w jakich można to robić. Są kursy angielskiego dla niemowlaków, zajęcia muzyczne dla dwulatków, przedszkola językowe. Niestety, często się zdarza, że taka nauka przekracza możliwości dziecka. Zajęci pracą rodzice oczekują od malucha szybkich rezultatów, które – ich zdaniem – mają zapewnić mu lepszą przyszłość. Nie zależy im na tym, aby się wszechstronnie rozwijało, lecz by ciągle osiągało sukcesy. Kiedy dziecko nie jest w stanie sprostać ich wymaganiom, pojawia się u niego stres i frustracja.

„Jeśli nauka odbywa się poprzez zabawę dostosowaną do wieku malucha, w miłej atmosferze i nie trwa zbyt wiele godzin dziennie, można zacząć ją wcześnie”
– mówi Justyna Święcicka.

Zdolne dziecko nie chce czuć presji. Rozwijanie pewnych zdolności wymaga wielu lat pracy, np. gra na instrumencie. Dotyczy to też oswajania się z obcym językiem. Z wiekiem dziecko traci naturalne zdolności słuchowe, dzięki którym łatwo zapamiętuje akcent i intonację zdań. Trudniej mu też wymawiać obco brzmiące wyrazy. Naukę angielskiego można rozpocząć nawet w trzecim roku życia, pod warunkiem że maluch potrafi posługiwać się ojczystą mową i często jej słucha. Obcy język będzie wtedy traktować jako coś dodatkowego, ale naturalnego.

Przeczytaj także: Grzechy zbyt ambitnych rodziców

Trudne, bo zdolne

Zdolnym dzieciom wcale nie żyje się łatwo. Mają problemy w kontaktach z rówieśnikami. Z trudem się zaprzyjaźniają, więc są osamotnione. Zniechęcają też kolegów do siebie, bo nie potrafią wyczuwać ich nastrojów, dzielić ich zainteresowań, znaleźć z nimi wspólnego języka. Kłócą się, obrażają, narzucają swoją wolę, nie licząc się z innymi. W parze z wybitną inteligencją nie zawsze idą umiejętności społeczne, czyli inteligencja emocjonalna. A to głównie ona decyduje o powodzeniu życiowym, a nie wysokie IQ.

Przeczytaj dlaczego tak ważna jest inteligencja emocjonalna.

Zdolne dziecko już w wieku przedszkolnym potrzebuje pomocy psychologicznej, by mogło pozbyć się etykiety „trudnego” i zaczęło lepiej sobie radzić. Jak wygląda taka pomoc?

Np. na zajęciach dla uzdolnionych pięcio- i sześciolatków na Uniwersytecie dla Rodziców dzieci nie muszą wykazywać się wiedzą ani odkrywać swoich talentów. Budują z materaców przestrzenne domy, piramidy i labirynty. Szukają nowych zastosowań dla codziennych przedmiotów, wymyślają, co by było, gdyby nie istniało przyciąganie ziemskie. W ten sposób rozwijają twórcze myślenie, które ułatwia im podejmowanie niekonwencjonalnych działań, stają się bardziej pomysłowe.
Uczą się też współpracy z innymi dziećmi i dorosłymi, elastyczności w kontakcie z nimi, porozumiewania. Uświadamiają sobie, że trzeba wyjaśniać innym własne stanowisko, zamiast z góry uznawać, że jest jedyne i niepodważalne.

Taka odmiana zaskakuje maluchy przyzwyczajone do tego, że najważniejszy jest ich rozwój intelektualny. Dotychczas były chwalone jedynie za sprawność myślenia i zapamiętywania, za szybkie, błyskotliwe odpowiedzi, za osiągnięcia okupione mozolną pracą. Teraz uczą się rozwijać swoją wrażliwość, serdeczność, umiejętność słuchania i pomagania innym. Wiedzą, że jeden problem ma wiele rozwiązań.

[CMS_PAGE_BREAK]

Zdolne dziecko - wybitny dorosły?

Nie ma określonej cechy, która decyduje o rozwoju wybitnych zdolności. Niektóre dzieci mają lepszą pamięć, inne są bardziej dociekliwe, a jeszcze inne mają niezwykłą zdolność do przetwarzania rzeczywistości i wymyślania czegoś nowego.
Każde z nich ma niepowtarzalne możliwości i szanse na odkrycie własnych pasji, z których także jego rodzice mogą być dumni. Jednak aby zdolne dziecko wyrosło na wybitnego dorosłego, potrzebuje dużo akceptacji, wsparcia oraz umiejętnej pomocy. Dlatego:

Traktuj dziecko poważnie, nie podsuwaj mu gotowych odpowiedzi, zadawaj trudniejsze pytania, zachęcaj do wypowiadania poglądów, a także jak najwięcej mu czytaj. Stale dopinguj je do rozwoju, stawiając przed nim coraz bardziej skomplikowane zadania. Czytaj maluchowi poważniejsze książki, włączaj ambitniejszą muzykę, planuj z nim na mapie trasy wycieczek, wyjaśniaj prawa fizyki i przyrody. Pomagaj dziecku wytrwać w postanowieniach i zainteresowaniach, ucz je, jak stawiać sobie wymagania. Zwróć też uwagę, za co nagradzasz malca uśmiechem i pochwałą, czego od niego oczekujesz. W ten sposób kształtujesz jego umiejętności.

Pamiętaj, że poczucie humoru, optymizm, otwartość na zmiany i elastyczność myślenia to bardzo przydatne w życiu cechy. Mogą przesądzić o przyszłych sukcesach Twojej pociechy, o jej zadowoleniu. Na szczęście można je rozwijać w każdej chwili, niezależnie od wieku.

Przeczytaj także: Wyścig szczurów od kołyski.

Konsultacja: Justyna Święcicka, psycholog