ABC witamin

Do Centrum Zdrowia Dziecka trafiają dzieci, które są wręcz zatrute witaminą D – alarmuje doc. Anna Dobrzańska, krajowy konsultant ds. pediatrii. Albo lekarze zalecają za duże jej dawki, albo rodzice zamiast jednej kropelki podają dziecku dwie, trzy (bo: „Kropelka to nic, może dziecko całej nie połknęło”). Tymczasem witamina D jest jedną z tych, których malec nie może dostać ani za mało, ani za dużo. Jeśli dostanie za mało, organizm nie przyswoi wapnia, co grozi słabą mineralizacją kości. Jeśli za dużo – pojawią się objawy uboczne: dziecko może ciągle odczuwać pragnienie, częściej siusiać, a nawet mieć problemy z wątrobą i nerkami. Doktor Dobrzańska twierdzi, że często niemowlę dostaje aż dziesięć razy więcej tej witaminy, niż powinno!

Jakie witaminy są więc potrzebne? Których maluchowi wystarczy – bo świetnie przyswajają się z jedzenia – a jakie musisz podawać? Zobacz sama!

Wit. A na wzrok
Wiesz, że ta witamina jest niezbędna, by dziecko dobrze widziało. Ale potrzebują jej nie tylko oczy, również cały
organizm, gdyż współdziała ona z hormonem wzrostu. Wpływa na wygląd skóry, włosów, paznokci, pomaga w zwalczaniu infekcji. Potrzebuje jej też układ nerwowy. Jej niedobór powoduje zahamowanie wzrostu, utratę apetytu, suchość i swędzenie skóry.
Gdzie jej szukać? Witamina A występuje w dwóch formach: retinolu i beta-karotenu. Retinol to „gotowa” witamina A. Jest jej sporo w żółtkach jaj, mleku i je-go przetworach, mięsie, tłustych morskich rybach, tranie – czyli produktach zwierzęcych. Beta-karoten to prowitamina A, która dopiero w organizmie zmienia się w retinol. Znajdziesz ją w kolorowych warzywach i owocach (zielonych, żółtych, czerwonych), np. w marchwi, pomidorach, rzodkiewkach, brokułach, morelach. Beta-karotenu dziecko nie może zjeść za dużo; retinolu– niestety, tak. Można go przedawkować, co szkodzi wątrobie!
Czy dodatkowo ją podawać? Wyłącznie na zlecenie lekarza! Z reguły nie jest to potrzebne.

Wit. B1 na optymizm
Dzięki niej lepiej pracuje mózg. Poprawia koncentrację, wpływa na serce, mięśnie, system nerwowy.
Gdzie jej szukać? Jest w mięsie (wołowina, cielęcina, wieprzowina), kaszach, pełnoziarnistym pieczywie, mleku, jajkach. Witamina ta ginie przy długim przechowywaniu produktów, długim gotowaniu w dużej ilości wody. Jej wchłanianie pogarsza picie herbaty (zielonej i czarnej), a także niedobory różnych składników mineralnych, np. magnezu, kwasu foliowego. Przedawkować jej nie można.
Czy dodatkowo ją podawać? Tylko na zlecenie lekarza, zwykle wraz z kompleksem witaminowym. Rzadko jest to konieczne.

Wit. B2 na zajady
Niezbędna do pracy układu nerwowego. Poza tym wzmacnia odporność, chroni przed infekcjami. Jeśli maluszkowi łuszczy się skóra, a w kącikach ust pojawiają się zajady, to znak, że ma za mało witaminy B2. Malec może też mieć anemię.
Gdzie jej szukać? Jest w mleku, serach, jogurtach, kefirach, mięsie, rybach. Niedobory mogą mieć dzieci na diecie wegetariańskiej, jeśli prócz mięsa nie jedzą nabiału, a zamiast grahamek dostają białe bułeczki.
Czy dodatkowo ją podawać? Na zlecenie lekarza. Może on ją zalecić, gdy podejrzewa anemię. Witamina B2 występuje też
w większości preparatów multiwitaminowych.

Wit. B5 dla skóry
Dzięki niej skóra i włosy wyglądają zdrowo. Jest też niezbędna do pracy układu odpornościowego. Ale niszczy ją gotowanie, mrożenie, konserwowanie.
Gdzie jej szukać? W surowych warzywach, kaszach, razowym pieczywie, na przykład grahamkach, w płatkach.
Czy dodatkowo ją podawać? Nie jest to konieczne, dzieci nie mają jej niedoborów.

Wit. B6 na anemię
Dzięki niej tworzą się czerwone krwinki, także przeciwciała odpornościowe. Wspomaga pracę serca i mózgu.
Gdzie jej szukać? W mięsie, wątrobie, rybach, fasoli, pełnoziarnistym pieczywie, mleku, jajkach, orzechach, nasionach słonecznika. Wytwarzają ją też „dobre bakterie” znajdujące się w naszych jelitach.
Czy dodatkowo ją podawać? Tylko na zlecenie lekarza. Zwykle zaleca on podawanie witaminy B6, gdy podejrzewa anemię Bardzo często zawierają ją preparaty multiwitaminowe.

Wit. B11 dla mózgu
To dobrze ci znany kwas foliowy. Bardzo ważna witamina! Zapobiega anemii, bo bierze udział w tworzeniu czerwonych krwinek. Wspomaga pracę układu nerwowego, jest potrzebna mózgowi.
Gdzie jej szukać? Jest w zielonych warzywach (sałata, kapusta, brokuły), żółtych, pomarańczowych owocach i warzywach (morele, dynia), serach.
Czy dodatkowo ją podawać? Tylko jeśli zaleci lekarz.

Wit. B12 na anemię
To „czerwona witamina” potrzebna krwinkom. Zapobiega anemii, poprawia apetyt, podnosi odporność. Niedobory powodują anemię, osłabienie, bóle głowy i brak apetytu.
Gdzie jej szukać? Witamina B12 jest w mięsie, jajkach, mleku, śledziach, czyli produktach „zwierzęcych”. Niedobory mogą mieć dzieci na diecie wegetariańskiej, ponieważ nie ma jej w zbożach, owocach i warzywach. Niewielkie ilości B12 produkują też „dobre bakterie” jelitowe, czyli probiotyki.
Czy dodatkowo ją podawać? Na zlecenie lekarza. Często muszą ją brać mali wegetarianie, jeśli nie jedzą nie tylko mięsa, ale też nabiału (taka dieta nie jest zalecana!). Lekarz zwykle zaleca również podawanie tej witaminy, gdy dziecko ma anemię.

Wit. C przeciw przeziębieniu
Witamina C leczy przeziębienia, ale przede wszystkim przedłuża życie, bo chroni przed wolnymi rodnikami i nowotworami. Ułatwia też wchłanianie żelaza, a więc – zapobiega anemii.
Gdzie jej szukać? Jest w porzeczkach, truskawkach, cytrusach, owocach dzikiej róży, natce pietruszki, ziemniakach. Organizm nie potrafi jej magazynować, dlatego maluszek nie może się najeść owoców czy warzyw na zapas. Zachęcaj go do nich kilka razy dziennie. Jeśli dziecko je zjada, nie będzie miało niedoborów witaminy C.
Czy dodatkowo ją podawać? Możesz, ale tylko wtedy, gdy dziecko jest osłabione, w sezonie przeziębieniowym, na wiosnę. Lekarz zaleca jej dłuższe podawanie, jeśli malec ma anemię.
[CMS_PAGE_BREAK]
Wit. D3 dla kości
Tak naprawdę to 90 proc. potrzebnej ilości tej witaminy samo wytwarza się w skórze (pod wpływem promieni słonecznych). Nie opalaj jednak malca, gdyż łatwo możesz poparzyć mu skórę. Ze względu na niebezpieczne promieniowanie UV dzieci powinny bawić się w cieniu lub półcieniu, dodatkowo chronione kremami z filtrem. Szczególnie uważaj, by nie opalać niemowlęcia.
Gdzie jej szukać? W mleku modyfikowanym, rybach, tranie, wątróbce, żółtkach jajek oraz w produktach wzbogacanych witaminą D3.
Czy dodatkowo ją podawać? To konieczne tylko wtedy, jeśli dziecko jest karmione piersią (witaminy D jest niewiele w kobiecym pokarmie). Maluszek powinien dostać każdego dnia 400 jednostek witaminy D3.
Uwaga: niemowlęciu, które pije mleko modyfikowane, nie trzeba dodatkowo podawać witaminy D3 (groziłoby to jej przedawkowaniem!). Dla starszego dziecka wybieraj produkty wzbogacone w witaminę D3 (to np. Danonki, wiele śniadaniowych płatków zbożowych). Możesz też podawać mu tran lub nadal witaminę D w kropelkach. Pamiętaj, że potrzebujemy przez całe życie codziennie 400 jednostek tej witaminy. Niestety, jak wynika z badań, mamy jej za mało. Dzieci powyżej trzech lat mają jej ogromne niedobory. Powoduje to, że ich kości są słabsze.

Wit. E - witamina młodości
Często tak jest nazywana. Opóźnia bowiem procesy starzenia się, a przy tym jest jednym z najważniejszych antyoksydantów (chroni organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i powstawaniem nowotworów). Może w takim razie jest potrzebna tylko dorosłym? Ależ skąd! Zwłaszcza że witamina D stymuluje układ odpornościowy, wpływa na wygląd skóry, przyspiesza gojenie ran. Jej niedobory mogą powodować pojawienie się wyprysków, osłabienie, apatię, anemię, a także problemy z koncentracją.
Gdzie jej szukać? Jest głównie w olejach (wszystkich) i orzechach. A oprócz tego w warzywach liściastych (sałata, natka pietruszki), mleku, maśle, jajkach i wątróbce.
Czy dodatkowo ją podawać? Nie jest to potrzebne, chyba że zaleci ją dziecku lekarz.

Wit K na krew
To bardzo ważna witamina. Jest niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi. Organizm dziecko potrzebuje jej wtedy, gdy np. maluch się skaleczy. Jeśli witaminy jest dużo, ranka szybciej się zagoi. Zapobiega ona również poważnym krwotokom wewnętrznym.
Gdzie jej szukać? W witaminę K są bogate zielone warzywa (awokado, brokuły), owoce, zboża, mięso i mleko. Produkują ją też „dobre bakterie” jelitowe (probiotyki). Przedawkowanie witaminy K (ale jest to możliwe tylko wtedy, gdy dziecko dostaje gotowe jej preparaty) może powodować niedokrwistość, alergiczne zmiany na skórze, wzmożone krwawienia, żółtaczkę.
Czy dodatkowo ją podawać? To konieczne w przypadku noworodków! Maluszek tuż po urodzeniu dostaje witaminę K w zastrzyku, by zapobiec tzw. chorobie krwotocznej. Konieczne jest również jej podawanie do końca trzeciego miesiąca życia dzieciom karmionym piersią.

Wit. PP na skórę
Ta witamina ma wpływ na cały układ pokarmowy, a więc na przyswajanie wszystkich innych witamin oraz składników mineralnych. Potrzebuje jej też układ nerwowy i skóra. A jej niedobory powodują pojawianie się zajadów, brak apetytu, zmęczenie. Ale jej nadmiar może być również przyczyną zmian skórnych, pojawienia się pieczenia, a także bólów głowy, nudności, wymiotów i biegunki.
Gdzie jej szukać? Jest w produktach zbożowych (zwłaszcza pełnoziarnistych), mięsie drobiowym, cielęcinie, wołowinie, rybach, mleku, jajkach, warzywach, owocach, nasionach słonecznika, orzechach.
Czy dodatkowo ją podawać? Tylko jeśli tak zaleci lekarz. Znajduje się ona w większości preparatów multiwitaminowych.

Zestaw dla niemowląt
Najmłodsze dzieci najszybciej rosną. W tym okresie musisz zadbać, by dziecko nie miało żadnych niedoborów witamin!
Karmione piersią. Pamiętaj: w twoim pokarmie są wszystkie witaminy, i to bardzo dobrze przyswajalne. Za mało jest jedynie witamin D i K, dlatego musisz je dodatkowo podawać:
- witamina D3 - codziennie, przez cały rok, także latem,
- witamina K - codziennie, przez pierwsze trzy miesiące.

Karmione sztucznie. Do mleka modyfikowanego i wszystkich mieszanek mlekozastępczych są dodawane witaminy. Jeśli dziecko wypija ich tyle, ile jest to zalecane (lub niewiele mniej), nie musisz mu już dodatkowo podawać żadnych witamin, również D3 oraz K. Dodatkowe podawanie grozi przedawkowaniem!

Dokładnie czytaj etykiety!
Preparaty multiwitaminowe mogą się bardzo różnić zawartością poszczególnych witamin. Zanim podasz je dziecku, sprawdź, co jest w środku! Zwróć uwagę na:
- substancje dodatkowe. Sprawdź, czy w witaminkach nie ma składników zapachowych i smakowych. Takich preparatów nie mogą dostawać alergicy!
- dawkowanie. Nie przekraczaj zalecanej dziennej dawki. Ale i nie podawaj tylko jej połowy, bo nie zauważysz żadnych pozytywnych skutków dla zdrowia dziecka!
- witamina D. Jeśli dziecko pije mleko modyfikowane, nie podawaj mu innych preparatów zawierających witaminę D! Pamiętaj, że zalecana dawka dzienna wynosi 400 j.m. Nie przekraczaj jej!
- witamina A. Pamiętaj, że dawki tej witaminy nie wolno przekroczyć! Nie podawaj więc dziecku żadnych innych preparatów zawierających witaminę A.
- wiek malca. Zwróć uwagę, czy preparat jest przeznaczony dla niemowląt, czy dla starszych dzieci. Te starsze potrzebują nieco innych witaminek (i w innej ilości) niż młodsze!

Konsultacja: dr Aleksanda Cichocka, dietetyk, IŻŻ.