Dieta bezglutenowa

Lekarze zalecają taką dietę przede wszystkim wtedy, gdy dziecko cierpi na celiakię. To choroba wrodzona, która polega na nietolerancji glutenu, czyli białka występującego w ziarnach pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa. Działa ono szkodliwie na błonę śluzową jelit, dlatego trawienie i wchłanianie pokarmów ulega zaburzeniu. Organizmowi rosnącego dziecka zaczyna wtedy brakować budulca, energii i witamin.

Jak rozpoznać nietolerancję glutenu?
U młodszych dzieci pierwsze objawy pojawiają się po kilku tygodniach od wprowadzenia do diety potraw zawierających gluten (kaszy manny, bułeczek itp.). Maluch traci apetyt, staje się osowiały, płaczliwy. Robi obfite i brzydko pachnące kupki. Czasem wymiotuje. Przestaje przybierać na wadze i wolniej rośnie. Z czasem jego mięśnie wiotczeją, skóra zaczyna wisieć, brzuszek jest wzdęty. Objawy celiakii występują dopiero po dłuższym czasie od wprowadzenia „zakazanego” białka. Jeśli dobrze rosnące i przybierające na wadze dziecko dostało gluten, a potem przestaje rosnąć i przybierać na wadze, można przypuszczać, że cierpi na tę chorobę. Na szczęście u niemowląt pełnoobjawowa celiakia zdarza się bardzo rzadko. Objawem choroby może być też niedająca się wyleczyć niedokrwistość, gdyż na skutek uszkodzenia jelit występują zaburzenia we wchłanianiu żelaza, kwasu foliowego, witaminy B6.

Jak ułożyć odpowiednią dietę?
Podstawowa zasada to całkowite wykluczenie z jadłospisu produktów zbożowych z pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, a zastąpienie ich produktami naturalnie bezglutenowymi – z kukurydzy, ryżu, kaszy, gryki, prosa, mąki ziemniaczanej czy mąki sojowej. Dziecko na diecie nie może jeść zwykłego pieczywa i makaronu, kaszy manny i jęczmiennej, płatków owsianych, ciasta i słodyczy zawierających mąkę pszenną. Przeznaczone są dla niego produkty oznaczone symbolem przekreślonego kłosa lub opisane jako bezglutenowe („bezglutenowy”, „gluten-free”, „glutenfrei”, „sans gluten”). W Polsce produkowane jest specjalne pieczywo bezglutenowe w kilku gatunkach, makarony o wyglądzie i smaku zbliżonym do tradycyjnych, a nawet ciasta i ciasteczka. Używając mąki bezglutenowej, można zrobić naleśniki, kluski, upiec ciasto.
[CMS_PAGE_BREAK]
Rodzice dziecka na diecie powinni bardzo uważnie czytać skład produktów. Nie zawsze informacje są jednoznaczne. Jeżeli na przykład na etykiecie jest napisane, że produkt zawiera białko roślinne, może to być białko sojowe, ale też mąka pszenna. Czasem zastosowanie glutenu pomija się. Dlatego lepiej, by dziecko na diecie nie jadło wędlin gorszej jakości, parówek, pasztetów, konserw czy gotowych sosów (np. keczupu). Gluten może być też wykorzystywany przy produkcji żółtych serów i niektórych leków (np. ibuprofenu).

Czy jednorazowe spożycie glutenu jest niebezpieczne?
Nie. Problem pojawia się wtedy, gdy pacjent często podjada zabronione produkty. Przyjmowana regularnie nawet mała dawka glutenu jest bardziej szkodliwa niż jednorazowe zjedzenie większej porcji. Niestety wielu rodziców przyznaje, że ich dzieciom zdarza się sięgnąć po zabroniony produkt. Przede wszystkim dlatego, że maluchy nieraz boją się przyznać, że są na diecie. Rodzice powinni starać się, by choroba nie ograniczała kontaktów ich syna czy córki z kolegami. Przecież jeśli dziecko idzie z wizytą, może wziąć ze sobą „swoje” ciastka.

Co oznacza przejściowa nietolerancja glutenu?
Przejściowe zaburzenia wchłaniania mogą pojawiać się u dzieci na skutek ciężkiej biegunki czy długotrwałego leczenia niektórymi antybiotykami. Najczęściej schorzenie to występuje u niemowląt żywionych sztucznie, które przeszły biegunkę infekcyjną. Przy przejściowej nietolerancji na gluten również konieczne jest całkowite wyeliminowanie z diety potraw zawierających to białko.

Czy dla chorego trzeba gotować osobne potrawy?
Niekoniecznie. Jadłospis może być ten sam dla całej rodziny, z drobnymi tylko różnicami. Gotując krupnik, zamiast kaszy jęczmiennej można dodać ryż. Jeśli na drugie danie ma być gulasz z makaronem, chory zje kluski bezglutenowe. Zapiekanka z ryżu to danie dla wszystkich. Przyrządzając zupę lub sos, do zagęszczenia można użyć mąki bezglutenowej.

Czy u dzieci na diecie mogą występować niedobory witamin?
Jeśli codzienny jadłospis zawiera produkty ze wszystkich grup (przetwory mleczne, jajka, mięso, warzywa i owoce, tłuszcze roślinne i zwierzęce), nie powstaną niedobory. Poza tym produkty zbożowe naturalnie bezglutenowe są bogate w witaminy i mikroelementy.

Problem może wystąpić u dziecka, u którego niedawno zdiagnozowano celiakię. Na skutek spożywania potraw z glutenem dochodzi do zmniejszenia powierzchni jelita biorącej udział w trawieniu i wchłanianiu pokarmów, co może być przyczyną niedoborów witamin oraz mikro- i makroelementów. Wtedy trzeba je uzupełnić. Jeżeli potem dieta bezglutenowa jest przestrzegana, wszystko wraca do normy.