Co potrafi noworodek

Układ nerwowy noworodka jest tak przygotowany do pracy poza łonem matki, że najpierw działa odruchowo, a z czasem pozwala, by to dziecko świadomie mogło decydować, co chce robić, a czego nie. Badanie neurologiczne jego reakcji odruchowych jest więc bardzo ważne. Pojawianie się i zanikanie określonych odruchów w odpowiednim czasie sygnalizuje, że twój szkrab rozwija się prawidłowo, a jego mózg pomału zaczyna mieć pełną kontrolę nad ciałem. Wkrótce każdy ruch, gest i uśmiech twojego dzidziusia będzie świadomym działaniem.

Noworodek kroczy po podłożu
Pozwala mu na to odruch chodu automatycznego. Gdy lekarz przytrzyma dziecko tak, by jego stópki dotykały twardego podłoża, podniesie ono najpierw jedną nóżkę i wysunie ją przed siebie, potem drugą. Jakby próbowało chodzić! A gdy maluszka się poprowadzi (podtrzymując pod pachami), zacznie „maszerować”. Sama nie przeprowadzaj takiego doświadczenia (możesz uszkodzić maluszkowi kręgosłup!). Odruch automatycznego chodzenia najczęściej pojawia się około czwartej doby życia i nie ma nic wspólnego z właściwym chodzeniem.
Zanika wcześnie, bo w czwartym, szóstym tygodniu życia, a najpóźniej w czwartym miesiącu.

Noworodek boi się
Jeśli klaśniesz, coś stuknie o podłogę, zadzwoni dzwonek do drzwi albo z zaskoczenia podniesiesz maluszka do góry, ten energicznie odrzuci i wyprostuje rączki, a po kilku sekundach skuli się, przywiedzie do tułowia rączki, jakby chciał się objąć. Taka reakcja jest całkowicie normalna – to odruch obejmowania. Po porodzie szkrab może reagować tak nawet na hałasy słyszane przez sen!
Zanika około szóstego miesiąca życia dziecka. Jeśli nie, może to świadczyć o pewnych problemach neurologicznych.

Noworodek ma odruch ssania
Dzięki niemu noworodek zaspokaja głód i uspokaja się. Ten odruch wykształca się już w życiu płodowym (ok. 34. tygodnia ciąży). Bądź przygotowana na to, że przez pierwsze trzy miesiące maluch będzie ssać wszystko, co trafi do jego buzi – nie tylko pierś mamy, ale także smoczek, brzeg kołderki czy palec. Zrobi tak nawet wtedy, gdy nie będzie głodny. Jeśli dziecko ssie bardzo słabo, nieefektywnie, jak najszybciej odwiedź pediatrę.
Zanika około 12. miesiąca, ale już od szóstego maluch ssie świadomie (tylko gdy jest głodny).

Noworodek szuka piersi
Kiedy delikatnie dotkniesz paluszkiem policzka maleństwa (tuż przy kąciku ust), odwróci głowę w stronę twej ręki, otworzy szeroko buzię i wysunie język. Ten odruch – szukania, ryjkowy – pomaga dziecku odszukać brodawkę piersiową podczas karmienia. Maluszek może słabiej zareagować na pocieranie policzka, gdy ma pełny brzuszek.
Zanika stopniowo w trzecim lub czwartym miesiącu życia.

Noworodek zadziera paluch
Na łaskotanie zewnętrznej krawędzi stóp noworodek reaguje zupełnie inaczej niż dorosły. Nie kuli ich, ale raczej rozczapierza paluszki, a paluchy odgina ku górze. Taką reakcję maleństwa nazywa się odruchem Babińskiego. Zwykle ten odruch jest obecny już u noworodków! Jeśli dostrzeżesz go u kilkulatka, koniecznie powiedz o tym lekarzowi. Tylko on może ocenić, czy szkrab rozwija się w dobrym tempie i czy obecność tej reakcji odruchowej powinna cię niepokoić.
Zanika stopniowo między szóstym a 24. miesiącem.
[CMS_PAGE_BREAK]
Noworodek odpycha nogami
Jeśli położysz dziecko na brzuszku i dotkniesz jego stópki tak, by poczuło, że ma oparcie, wyprostuje ją, a za chwilę ponownie zegnie. Gdy to samo zrobisz z drugą stópką, dziecko zacznie pełzać przed siebie! Odruch pełzania jest oznaką zdrowia dziecka. Może też być przydatny, gdy weźmiesz malca na basen. Smyk będzie prawie pływał.
Zanika około trzeciego miesiąca życia.

Noworodek jest silny
Oto odruch chwytny. Kiedy przyciśnie się palec do wewnętrznej strony dłoni dziecka, ono natychmiast ją zaciska. Chwyt bywa tak silny, że można nawet malca unieść. Nie rób tego nigdy bez asekuracji, bo gdy coś odwróci uwagę dziecka, może puścić twój palec. Z czasem ten odruch zanika po to, by malec nauczył się świadomie chwytać wybrane zabawki, otwierać i zamykać dłoń.
Zanika w dłoniach ustępuje około trzeciego miesiąca życia dziecka.

Noworodek skręca tułów
Bez trudu rozpoznasz tę reakcję. Połóż dziecko na brzuszku. Palcem narysuj linię wzdłuż jego kręgosłupa, np. z prawej strony. Maleństwo od razu lekko skręci ciało w prawo. Jeśli ten odruch utrzymuje się u niego zbyt długo, może to świadczyć o tym, że dziecko jest zbyt wiotkie, czyli ma dość słabe napięcie mięśniowe. Z kolei jeżeli napięcie mięśniowe u szkraba jest zbyt duże, ten odruch może w ogóle nie występować.
Zanika około szóstego miesiąca.

Noworodek asymetrycznie się układa
Odwróć ostrożnie główkę leżącego na pleckach noworodka na bok. Noga i rączka z tej strony, w którą patrzy dziecko, rozprostują się jak za pociągnięciem niewidzialnej nitki, zaś druga nóżka i rączka zegną się w stawach. Z góry może to wyglądać trochę jak postawa do fechtunku, dlatego obiegowo nazywa się tę reakcję odruchem szermierza. Fachowo natomiast mówi się o odruchu toniczno-szyjnym. Może on być widoczny już od dnia urodzin dziecka. Zaniepokojeni rodzice często mylnie biorą ten odruch za oznakę asymetrii ciała maleństwa.
Zanika od trzeciego do szóstego miesiąca życia dziecka.

Daj noworodkowi czas
Jeśli twoje dziecko nie zareaguje w opisywany tu sposób, nie niepokój się. Czasem przeszkodą może być to, że maluch jest akurat głodny, zmęczony albo po prostu pora dnia jest dla niego nieodpowiednia na taki sprawdzian. Przełóż go więc na kiedy indziej, a najlepiej poczekaj, aż test odruchów zrobi lekarz pediatra lub neurolog. To wcale nie jest dobre dla maluszka, gdy zbyt często testuje się jego odruchy, bo to niepotrzebnie pobudza jego układ nerwowy. Warto też wiedzieć, że częste ich wywoływanie wcale nie przyspiesza rozwoju dziecka.

Konsultacja: dr Katarzyna Nowicka, pediatra neonatolog.