Odra: szczepienie (kiedy i dlaczego warto zaszczepić dziecko)

Pierwsze szczepienie przeciw odrze wykonuje się w 13-15. miesiącu życia dziecka, a następnie - zgodnie z kalendarzem szczepień - w 6. roku życia dziecko otrzymuje dawkę przypominającą. Szczepienie na odrę jest obowiązkowe i podawane w szczepionce skojarzonej MMR, która chroni jednocześnie przed odrą, świnką i różyczką.

Spis treści:

• Odra: szczepienie – kiedy podaje się szczepionkę
• Odra – szczepionki dostępne w Polsce
• Odra szczepienie – odczyny poszczepienne
• Dlaczego warto szczepić dziecko przeciwko odrze
• Jak rozpoznać odrę u dziecka (objawy)

Odra: szczepienie – kiedy podaje się szczepionkę

Szczepienie przeciw odrze jest bezpłatne i ujęte w obowiązkowym kalendarzu szczepień. Na odrę szczepi się dzieci w 13-15. miesiącu życia oraz dawką przypominającą w 6. roku życia.

Na odrę nie powinny być szczepione dzieci silnie uczulone na białko jaja kurzego lub żelatynę, uczulone na neomycynę, które zareagowały nadwrażliwością po wcześniejszym szczepieniu. Przeciwwskazaniem są też choroby hematologiczne (białaczki, chłoniaki), niedobory odporności.

Odra – szczepionki dostępne w Polsce

W Polsce nie ma szczepionki, która chroni tylko przed odrą. Są dostępne szczepionki skojarzone (chroniące przed więcej niż 1 chorobą), zawierające żywe, atenuowane (niezdolne do wywołania choroby) wirusy odry, świnki i różyczki (MMR) lub odry, świnki, różyczki i ospy wietrznej (MMR-V). Skuteczność obu szczepionek jest bardzo duża: ponad 95 proc. zaszczepionych dzieci jest chronionych przed zachorowaniem na odrę.

Odra szczepienie – odczyny poszczepienne

Po szczepionce przeciw odrze, śwince i różyczce mogą wystąpić miejscowe niepożądane odczyny poszczepienne, takie jak zaczerwienienie, ból, obrzęk, uczucie palenie lub kłucia w miejscu podania szczepionki.

Mogą też pojawić się odczyny ogólne: stan podgorączkowy lub niewysoka gorączka (pojawia się zazwyczaj w 6-12 dniu po szczepieniu), nietypowy płacz, wysypka na skórze (zwykle w 6-12 dniu po szczepieniu i utrzymuje około 2 dni), łagodne powiększenie węzłów chłonnych, obrzęk ślinianki przyusznej.

Bardzo rzadko mogą wystąpić też: reakcje alergiczne, drgawki (zwykle po podaniu pierwszej dawki), wybroczyny na skórze (do 2 miesięcy po szczepieniu, zwykle po 2-3 tygodniach ustępują bez śladu), łagodne zapalenie mózgu.

Dlaczego warto szczepić dziecko przeciwko odrze

Odra jest bardzo zaraźliwą chorobą zakaźną, wywołaną przez wirusy. Zakażenie szerzy się głównie drogą kropelkową. Wirusy odry dostają się do organizmu przez usta lub nos oraz przez spojówki. Namnażają się w śluzówkach, a potem przedostają do innych organów, tj.: skóry, nerek, żołądka, jelit, wątroby. 1 osoba na tysiąc umiera w przebiegu odry, co 4 wymaga leczenia szpitalnego.

Przebieg odry jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci do 5. roku życia, dorosłych powyżej 20. roku życia oraz osób z zaburzeniami odporności. Powikłania po odrze występują u ok. 30 proc. chorych. Częste powikłania odry to:

• zapalenie ucha środkowego (u 1 na 15 osób) - prowadzi do utraty słuchu
• zapalenie płuc (u 1 na 30 osób)
• biegunka.

W wyniku zachorowania na odrę mogą pojawić się także:

• ostre zapalenie mózgu, które prowadzi do obrzęku mózgu
• małopłytkowość
• zaburzenia wzroku, prowadzące do ślepoty
• zapalenie krtani
• zapalenie tchawicy
• zapalenie wątroby
• zapalenie wyrostka robaczkowego
• zapalenie jelita grubego
• zapalenie mięśnia sercowego
• podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE) - pojawia się kilka lat po zachorowaniu na odrę.

Jak rozpoznać odrę u dziecka (objawy)

W pierwszym okresie choroby występują objawy ogólne, podobne do tych, które obserwuje się przy typowej infekcji. Jest to: złe samopoczucie, gorączka, katar, kaszel, zapalenie spojówek. Gorączka może dochodzić nawet do 41°C.

Po 2-4 dniach pojawia się grudkowo-plamista wysypka, najpierw na twarzy i za uszami. Potem rozprzestrzenia się na plecy, brzuch, ręce, nogi. Trwa 3-5 dni.

Jeśli odra przebiega bez powikłań, po 2-3 dniach we krwi pojawiają się przeciwciała, które usuwają wirusy z krwi i tkanek. Dziecko powoli zdrowieje.

Czytaj też:

• Szczepionka MMR jest bezpieczna – kolejne dowody
• Odra – objawy i fazy choroby
• Szczepionka poliwalentna, skojarzona, żywa, zabita – zobacz, co to znaczy

Konsultacja merytoryczna

dr Paweł Grzesiowski

Pediatra, immunolog, prezes Fundacji „Instytut Profilaktyki Zakażeń”, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. COVID-19, autor wielu publikacji na temat profilaktyki, immunologii i szczepień