Szczepienie to było do tej pory płatne, a otrzymywało je już co czwarte dziecko w Polsce – wynika z badań przeprowadzonych przez instytut Kantar²³. Jako że finanse stanowią barierę w dostępie do szczepień dodatkowych, to zwolnienie rodziców z ponoszenia części tego kosztu oznacza większe możliwości realizacji u dzieci pozostałych szczepień zalecanych^{20, 24}, np. przeciwko groźnym meningokokom⁸.

Dotychczas szczepienia przeciwko rotawirusom były tzw. szczepieniami zalecanymi, a więc dostępnymi odpłatnie. Zmienia to rozporządzenie podpisane przez ministra zdrowia, zgodnie z którym wszystkie dzieci urodzone po 31 grudnia 2020 r. zostają objęte obowiązkowymi szczepieniami przeciw rotawirusom. Co ważne, szczepienia te powinny być podane w określonym okresie życia dziecka, tj. między 6 a 32 tygodniem¹. Szczepienia przeciwko rotawirusom są realizowane w poradniach POZ i oddziałach neonatologicznych, preparatem doustnym (w płynie), w schemacie 3-dawkowym⁴.

Zakażenie rotawirusowe co najmniej raz w życiu przechodzi niemal każde dziecko do 5. roku życia, a niektóre nawet kilkukrotnie³. Przebieg infekcji bywa różny, od bezobjawowego po ciężki, kiedy to z powodu odwodnienia konieczny jest pobyt w szpitalu^4,5. Zwykle jednak choroba trwa 3-6 dni i przy właściwym nawadnianiu objawy stopniowo ustępują. Natomiast szczepienia ochronne zapobiegają tym najcięższym przypadkom zakażeń, których do tej pory było rocznie 20-30 tys.⁶

Więcej profilaktyki

Rozszerzenie listy szczepień obowiązkowych (w praktyce bezpłatnych) o rotawirusy pomoże w zwiększeniu dostępności do innych szczepień zalecanych. Szczepienia zalecane są bowiem w Polsce odpłatne, co stanowi barierę w dostępie do nich dla części rodziców małych dzieci²⁰. W momencie gdy koszt realizacji jest refundowany, w domowym budżecie pozostaje więcej środków na ochronę przed innymi chorobami zakaźnymi. Już od ukończenia 2. miesiąca życia zaleca się profilaktykę przeciwko zakażeniom meningokokowym¹.

Nie jest to jednolita grupa bakterii. W Polsce najwięcej zakażeń wywołują meningokoki typu B, zarówno w całym społeczeństwie (66%), jak i wśród dzieci w 1. roku życia (75%). Dlatego eksperci zalecają, by niemowlę lub małe dziecko mieszkające w naszym kraju w pierwszej kolejności było szczepione przeciwko meningokokom typu B^7,8. Pozostałe, nieco rzadziej występujące serotypy meningokoków to A, C, W oraz Y⁹.

Dlaczego meningokoki?

Profilaktyka zakażeń meningokokowych wskazana jest w możliwie wczesnym wieku, ponieważ najczęściej chorują z tego powodu najmłodsze dzieci, w 1. roku życia⁸. A meningokoki są jednymi z najgroźniejszych bakterii, jakie mogą zaatakować człowieka⁹. Wywołują inwazyjną chorobę meningokokową (IChM), która przebiega najczęściej pod postacią sepsy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) lub obu tych stanów jednocześnie¹⁰.
Choroba rozwija się błyskawicznie i w ciągu zaledwie 24 godzin może doprowadzić do śmierci¹¹. Niestety, jej rozpoznanie jest utrudnione – pierwsze objawy mogą przypominać infekcje górnych dróg oddechowych, tj. przeziębienie, grypę¹². Natomiast konsekwencje zakażenia meningokokami mogą być bardzo poważne: co szósty chory umiera⁸, a trwałe następstwa (głuchota, amputacje, powikłania psychiczne¹³) dotykają co piątego¹¹.

W ciągu kilku ostatnich lat wydłużyła się lista państw europejskich, w których szczepienia przeciwko meningokokom typu B są realizowane w ramach powszechnych programów szczepień i finansowane ze środków publicznych. Jako pierwsza wprowadziła je Wielka Brytania, następnie Irlandia, Włochy¹⁴, Litwa¹⁵, Czechy¹⁶ i Portugalia¹⁷. Refundacje tych szczepień są również realizowane na poziomie regionalnym w – hiszpańskiej Kastylii i na Wyspach Kanaryjskich¹⁸.

W Polsce bezpłatny dostęp do szczepień zalecanych, w tym przeciwko meningokokom, oferują swoim mieszkańcom niektóre samorządy. Te programy szczepień cieszą się popularnością – korzysta z nich średnio 80 proc. grupy docelowej¹⁹. W 2019 roku refundację szczepień przeciwko meningokokom typu B rozpoczęło miasto Szczecin²⁰, w 2020 roku województwo mazowieckie (co najmniej jedną dawką szczepionki otrzymało w ubiegłym roku 1 919 dzieci)²¹, a w tym roku ma dołączyć do nich Małopolska, której Sejmik w budżecie województwa na 2021 uwzględnił ten wydatek.

Warto porozmawiać z lekarzem na temat profilaktyki szczepiennej.

C3Gzan-117030-7adcb88 — Redakcja/mat. pras.

Artykuł powstał w ramach kampanii "Wyprzedź meningokoki"

NP-PL-MNX-PRSR-210001, kwiecień 2021

Referencje:
1 Program Szczepień Ochronnych na 2021, https://szczepienia.pzh.gov.pl/program-szczepien-ochronnych-na-2021/?wersja=dla-pacjentow (dostęp: marzec 2021)
2 Kalendarz szczepień na 2020 rok, https://gov.pl/attachment/a836a4ed-3a05-4cd9-bd06-124658d8551b (dostęp: marzec 2021)
3 Szczepionka przeciw rotawirusom, https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rotawirusy/; (dostęp: marzec 2021)
4 Jackowska T.et al. Zakażenie rotawirusowe – aktualne zalecenia I propozycje dotyczące zapobiegania; Pediatria Polska, tom 89, Nr 3, Maj-Czerwiec 2014.
5 Pierwsze 2 lata życia dziecka. Przewodnik dla rodziców. Praca Zbiorowa. Medycyna Praktyczna 2012; s.229-230.
6 Pociecha W., Bałanda A., Marszalec M., Powikłania choroby rotawirusowej u dzieci – obserwacje własne, opisy przypadków, w: Forum Zakażeń 2013; 4(1):21-27
7 Inwazyjna Choroba Meningokokowa w pytaniach i odpowiedziach (wywiad z prof. J. Wysockim), Praktyka Lekarska, Zeszyty Specjalistyczne nr.143
8 Raport KOROUN. Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) w Polsce w 2019 roku. http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2020/06/Inwazyjna-choroba-meningokokowa-IChM-w-Polsce-w-2019-roku.pdf (dostęp: marzec 2021)
9 Konior R., Szczepienia przeciwko meningokokom [w:] Inwazyjna Choroba Meningokokowa, PZWL, Warszawa 2016
10 Siewert B., Stryczyńska-Kazubska J., Wysocki J., Inwazyjna choroba meningokokowa w: Pediatria po Dyplomie, Medical Tribune Polska, czerwiec 2017
11 WHO, „Health topics: Meningitis, http://www.who.int/topics/meningitis/en/(dostęp: marzec 2021)
12 Jackowska T, Wagiel E. Inwazyjna choroba meningokokowa – praktyczne wskazówki dla lekarzy. Postępy Nauk Medycznych 2014; XXVII:44–50
13 Siewert B., Stryczyńska-Kazubska J., Wysocki J., Inwazyjna choroba meningokokowa w: Pediatria po Dyplomie, Medical Tribune Polska, czerwiec 2017
14 Programy powszechnych szczepień przeciwko meningokokom w Europie, https://www.mp.pl/szczepienia/specjalne/186450,programy-powszechnych-szczepien-przeciwko-meningokokom-w-europie (dostęp: kwiecień 2020)
15 Ministerstwo Zdrowia Republiki Litewskiej, 2018. Zarządzenie V-757. https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/f4a925d0f50f11e79a1bc86190c2f01a?positionInSearchResults=0&searchModelUUID=1561434a-b283-4be2-87f5-4f556ad37c32 (dostęp: kwiecień 2020)
16 Czechy: Česká vakcinologická společnost ČLS JEP, 2020. News: Payment for vaccination of children against meningococci from 1.5.2020. https://www.vakcinace.eu/ (dostęp: kwiecień 2021)
17 Portugalia: PNV 2019. https://dre.pt/application/conteudo/127608823 (dostęp: kwiecień 2021)
18 Asociación Española de Pediatría de Atención Primaria (AEPap), 2020. Kalendarze hiszpańskie. https://www.aepap.org/vacunas/calendarios-espanoles (dostęp: kwiecień 2021)
19 https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/oopz/2018/OP-0029-2018.pdf (dostęp: luty 2020)
20 https://www.termedia.pl/poz/Szczepienia-przeciwko-meningokokom-dzieki-samorzadom,39370.html (dostęp: marzec 2021)
21 https://www.mazovia.pl/zdrowie/riorytetowedziaaniawojewdztwamazowieckiegowobszarzezdro/program-polityki-zdrowotnej/szczepienia-przeciwko-meningokokom/ (dostęp: kwiecień 2021)
22 https://malopolska.in/aktualnosci/przyjeto-budzet-wojewodztwa-malopolskiego/52253 (dostęp: marzec 2021)
23 Szczepienia dziecięce. Postawy i stosowanie przez kobiety w ciąży i młode matki. Raport z badania 2019, https://pl.gsk.com/media/877045/mb_tracking_matek_040719.pdf (dostęp: maj 2021)
24 http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2016/06/pnm_2016_380-385.pdf (dostęp: maj 2021)