Co to są pneumokoki i dlaczego są groźne dla małych dzieci?

Głównym rezerwuarem pneumokoka jest człowiek, a do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z zarażoną osobą.

Badania wykazały, że aż 60% dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola jest nosicielem pneumokoka. Co to oznacza? To znaczy, że pneumokok przebywa na błonach śluzowych nosa i gardła dziecka nie wywołując żadnych objawów. Takie dziecko nie wymaga leczenia, ale jeżeli dojdzie do osłabienia odporności np. w trakcie infekcji, pneumokok może przemieścić się z błon śluzowych nosogardła do okolicznych struktur anatomicznych i wywołać zapalenie ucha środkowego, zatok, czy płuc. Wtedy konieczne będzie podanie antybiotyku, a w razie ciężkiego przebiegu infekcji leczenie będzie musiało odbyć się w szpitalu.

Sytuacja stanie się znacznie groźniejsza, kiedy pneumokok z nosogardła przedostanie się do krwi i doprowadzi do rozwoju bardzo ciężkiej postaci zakażenia pneumokokowego tzw, inwazyjnej choroby pneumokokowej. Pod tym pojęciem kryje się wiele groźnych stanów takich jak:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• zapalenie płuc z przedostaniem się bakterii do krwi
• posocznica potocznie zwaną sepsą
• zapalenie wsierdzia
• zapalenie otrzewnej.

Inwazyjna choroba pneumokokowa zawsze leczona jest w szpitalu, często na oddziale intensywnej terapii, i niestety może zakończyć się zgonem.

Liczba wszystkich rodzajów zakażeń pneumokokowych w Polsce nie jest dokładnie oszacowana, ale mamy dane na temat tych najcięższych przypadków. Rocznie notuje się ponad 1000 przypadków Inwazyjnej Choroby Pneumokokowej w Polsce.

Zakażenie pneumokokiem może wystąpić u każdego z nas, ale jest szczególnie groźne u dzieci poniżej 2. r.ż. z uwagi na ich niedojrzały układ immunologiczny. Dzieci, będące często nosicielami pneumokoka, mogą być ponadto źródłem zakażenia dla ich dorosłych opiekunów, zwłaszcza dla osób powyżej 65. roku życia.

Pneumokoki niestety coraz bardziej uodporniają się na antybiotyki. To zdecydowanie utrudnia leczenie zakażeń pneumokokowych. Dlatego tak ważnym narzędziem do walki z pneumokokami są szczepienia, które stymulują układ immunologiczny organizmu do wytworzenia przeciwciał przeciwko pneumokokom. Dzięki temu w razie wniknięcia pneumokoka do organizmu możliwa jest szybka i skuteczna obrona. Dodatkowo udowodniono, że szczepienia przeciwko pneumokokom redukują nosicielstwo w nosogardle i tym samym obniżają ryzyko zachorowania na zakażenia pneumokokowe. Dlatego szczepienia przeciwko pneumokokom zajmują ważne miejsce w polskim Programie Szczepień Ochronnych. Znajdują się zarówno w grupie szczepień obowiązkowych (bezpłatnych) m.in. dla zdrowych dzieci, które urodziły się po 31.12.2016 roku czy wcześniaków, jak i w grupie szczepień zalecanych (płatnych). Czy wiesz, które szczepienia przeciw pneumokokom wybrać? Znając różnice chronisz swoje dzieci świadomie.

Jeżeli masz pytania lub wątpliwości – zapytaj lekarza lub pielęgniarkę.

Autor: dr n. med. Justyna Tymińska
specjalista medycyny rodzinnej

ZAPAMIĘTAJ!

Zakażenie pneumokokowe może wystąpić u każdego z nas, ale jest szczególnie groźne u dzieci poniżej 2. r.ż.

Aż 60% dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola jest nosicielem pneumokoka.

Inwazyjna choroba pneumokokowa może zakończyć się zgonem.

Ważnym narzędziem do walki z pneumokokami są szczepienia.

Jeżeli masz pytania lub wątpliwości – zapytaj lekarza lub pielęgniarkę o szczepienie przeciwko pneumokokom.

Materiały źródłowe:

1. Sulikowska A, Grzesiowski P i wsp. Characteristics of Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae and Moraxella catarrhalis isolated from the nasopharynges of asymptomatic children and molecular analysis of S. pneumoniae and H influenzae strain replacement in the nasopharynx. J Clin Microbiol. 2004;42:3942-9
2. Klugman KP, Black S i wsp. Pneumococcal conjugate vaccine and pneumococcal common protein vaccines. W: Vaccines. Plotkin SA, Orenstein WA, Offit PA (red.). Sandauers 2013
3. Skoczyńska A, Kadłubowski M, Waśko I i wsp.: Resistance patterns of selected respiratory tract pathogens in Poland . Clin Microbiol Infect 2007;13:338-383
4. Pokorska-Śpiewak M. Neuroinfekcje. W: Pediatria. Tom 2. Kawalec W, Grenda R, Ziółkowska H (red.). PZWL, Warszawa 2013
5. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z 16 października 2019 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2020. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia http:/dziennikmz.mz.gov.pl/api/DUM_MZ/2019/87/journal/5727 (dostęp: 20.04.2020)
6. Dagan R, Melamed R, Muallem M i wsp.: Reduction of nasopharyngeal carriage of pneumococci during the second year of life by a heptavalent conjugate pneumococcal vaccine. J Infect Dis. 1996;174:1271-78

   PP-PRE-POL-0204

   Materiał powstał przy współpracy z firmą Pfizer Polska