Potówki u dziecka – jak wyglądają, czym je leczyć?

Potówki to częsty problem u dzieci w pierwszym roku życia dziecka. Rodzice zwykle mają trudność w dobraniu odpowiedniego ubrania dla niemowlęcia i temperatury w pomieszczeniu, bo boją się, że ich dziecko szybko się wychłodzi. Skutkiem tego jest przegrzanie dziecka i pojawienie się na jego skórze potówek. Te zmiany przybierają postać drobnych krostek. Nie są groźne i można leczyć je domowymi sposobami. Co ważne – potówkom u dziecka można zapobiegać, regularnie sprawdzając, czy niemowlę nie jest zbyt grubo ubrane i nadmiernie się nie poci.

Spis treści:

• Potówki u dzieci: przyczyny powstawania
• Jak wyglądają potówki u dziecka? [zdjęcia potówek]
• Gdzie występują potówki?
• Potówki u dzieci – leczenie
• Jak zapobiegać potówkom u dzieci i niemowląt?

Potówki u dzieci: przyczyny powstawania

Potówki (łac. miliaria crostallina) pojawiają się pod wpływem wysokiej temperatury ciała i otoczenia. Powstawaniu potówek u małego dziecka sprzyjają również niedojrzałe gruczoły potowe w skórze, które nie działają jeszcze na tyle sprawnie, by radzić sobie z przegrzaniem organizmu.

Najczęstszą przyczyną potówek jest zbyt ciepłe ubieranie dziecka. Małe dziecko powinno mieć na sobie tyle samo warstw odzieży, co opiekujący się nim rodzic, i dodatkowo jedną do przykrycia – ażurowy kocyk lub flanelową pieluszkę, z której podczas upału można zrezygnować.

Akademia Młodych Rodziców

Skóra maluszka wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Wiemy, jak robić to najlepiej! Czytaj więcej

Do powstania potówek przyczyniają się również błędy w pielęgnacji – stosowanie nieodpowiednich kosmetyków (np. za tłustych kremów, nadużywanie oliwki) lub zbyt rzadkie kąpiele.

Przyczyny potówek u dzieci:

• przegrzanie organizmu – ubieranie nieadekwatnie do pogody;
• ubrania z tworzyw sztucznych;
• nadmiernie pocenie się na skutek wysokich temperatur na zewnątrz lub gorączki;
• zbyt intensywny wysiłek fizyczny;
• otyłość;
• zaburzenia hormonalne;
• choroby nowotworowe.

Sprawdź też: Niemowlę się poci

Jak wyglądają potówki u dziecka?

Potówki to zmiany na skórze, które mają postać małych pęcherzyków wypełnionych surowiczym płynem lub występują w bardziej zaognionej formie. Nie wszystkie potówki wyglądają tak samo i dają te same objawy.

Na skórze dziecka mogą pojawić się:

• Potówki zwykłe– drobne pęcherzyki, które wypełnia przezroczysty płyn. Pojawiają się na głowie, szyi, plecach, wokół uszu.
• Potówki białe – podobne do zwykłych, ale płyn, który je wypełnia, jest mętny.
• Potówki czerwone – czerwone grudki o średnicy 2-4 mm z ropnym pęcherzykiem na szczycie i zapalną obwódką. Z czasem mogą przekształcić się w krostki. Występują w tych samych miejscach, co potówki zwykłe, oraz tam, gdzie skóra narażona jest na ucisk i ocieranie (kark, talia, pachwiny, pachy, zgięcia łokci i plecy). Dotknięte nimi miejsca swędzą i pieką.

Fot: Jak wyglądają potówki u noworodka

U niemowląt najczęściej obserwuje się:

• potówki zwykłe – występują w 6. lub 7. dobie życia, na głowie, szyi, tułowiu. Mają postać licznych, białych lub przezroczystych pęcherzyków wielkości 1-2 mm, które z czasem samoistnie pękają;
• potówki czerwone – pojawiają się u noworodków pomiędzy 11. a 15. dniem życia i najczęściej stanowią skutek stosowania oliwki natłuszczającej po kąpieli dziecka. Są to czerwone grudki wielkości 2-4 mm, z pęcherzykiem na szczycie, zlokalizowane na szyi, owłosionej skórze głowy, tułowiu, a także w miejscach narażonych na ocieranie (okolice talii, pachwin, pod łokciami i kolanami).

Fot: Jak wyglądają potówki u niemowlaka

Gdzie występują potówki u dziecka?

Potówki pojawiają się w miejscach, w których gruczoły potowe zatykają się, ponieważ nie może z nich swobodnie odpływać pot.

U dzieci najczęściej można zauważyć:

• potówki na plecach,
• potówki pod pachami,
• potówki w pachwinach,
• potówki w zgięciach łokci i kolan,
• potówki na brzuchu,
• potówki na udach,
• potówki za uszami,
• potówki z tyłu głowy.

Zdarza się też, że potówki pojawiają się na twarzy niemowlaka, choć nie jest to częste zjawisko.

Potówki u dziecka – leczenie

Potówki u niemowlaka można leczyć domowymi sposobami. Gdy jest gorąco, możesz rozbierać dziecko do naga, by skóra lepiej oddychała i dolegliwości były mniejsze. Nie jest to jednak konieczne, gdy maluch nosi bawełniane ubranka. W przypadku potówek najważniejsze jest dokładne oczyszczanie, a potem delikatne osuszanie skóry dziecka.

Czym przemywać potówki u dzieci i niemowląt i jak z nimi postępować:

• przemywaj potówki kilka razy dziennie wodą z dodatkiem emolientów;
• wypróbuj kąpiel w krochmalu (2 łyżki mąki ziemniaczanej rozpuść w szklance zimnej wody i wlej roztwór do ok. 3 litrów wody o temperaturze, w której zwykle kąpiesz dziecko);
• jeśli potówek u niemowlaka jest dużo ub pojawiła się na nich ropa albo długo się utrzymują, skonsultuj się z pediatrą;
• jeśli lekarz zaleci ci tę metodę, możesz wykąpać dziecko w wodzie z dodatkiem 2–3 kryształków nadmanganianu potasu (roztwór wodny powinien być leciutko różowy, nie fioletowy), obecnie nie zaleca się stosowania fioletowej kąpieli u dzieci w pierwszym roku życia na własną rękę.

Konkurs „Narodziny rodziny”

Jesteś rodzicem niemowlaka? Opisz swoją historię i wygraj wózek spacerowy! Czytaj więcej

Nie smaruj potówek u niemowlaka kremem! Może to spowodować pojawienie się stanu zapalnego. Niewskazane jest również przemywanie potówek preparatami z alkoholem (może m.in. mocno podrażnić skórę dziecka).

Sprawdź też, co na temat potówek mówi Dorota Lewandowska, doświadczona położna noworodkowa.

Jak zapobiegać potówkom u dzieci i niemowląt?

Zapobieganie potówkom jest łatwiejsze niż ich leczenie. Warto przestrzegać kilku zasad, dzięki którym nie dojdzie do przegrzewania dziecka i powstawania zmian na skórze.

Aby zapobiec pojawieniu się potówek:

• ubieraj niemowlę i starsze dziecko w ubranka z naturalnych włókien – najlepsza jest bawełna,
• kupuj pościel dla dziecka uszytą z bawełny, a nie ze sztucznych włókien,
• unikaj podkładów do łóżeczka i wózka, które uniemożliwiają cyrkulacje powietrza (gumowanych, ceratowych),
• nie zwlekaj ze zmianą pieluszki,
• regularnie kąp niemowlę i dobrze osuszaj skórę przed założeniem dziecku ubranek,
• ubieraj dziecko stosownie do panującej temperatury.

Aby przekonać się, czy dziecko jest odpowiednio ubrane, warto przykładać dłoń do jego karku. Jeśli jest chłodny, można dołożyć jedną warstwę ubranek lub dodatkowo okryć dziecko. Gdy kark jest ciepły, wszystko jest w porządku, nawet wtedy, gdy rączki i nóżki są chłodniejsze. W pokoju dziecka temperatura powietrza nie powinna przekraczać 22 stopni Celsjusza.

Zobacz też:

• Trądzik niemowlęcy i trądzik noworodkowy: jak rozpoznać i leczyć? [rady dermatologa]
• Atopowe zapalenie skóry - dieta. Czego dziecko nie może jeść?
• Wysypka u niemowlęcia: to nie musi być alergia

Konsultacja merytoryczna

dr Grażyna Nieżurawska

Doświadczona dermatolożka dziecięca, pediatra z dwudziestoletnim stażem pracy na Oddziale Dermatologii Dziecięcej Stołecznego Szpitala Dermatologicznego im. „Św. Łazarza”, członkini Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego i Sekcji Dermatologii Dziecięcej