Choroba Perthesa – objawy, przebieg, leczenie
Choroba Perthesa jest jałową martwicą główki kości udowej. Do jej rozwoju przyczynia się niedostateczne ukrwienie, które może być wynikiem np. urazu.
Choroba Perthesa występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Bardzo ważne jest wczesne jej wykrycie, które pozwala uniknąć trwałych zmian w obrębie stawu biodrowego.
Zespół Perthesa:
Choroba Perthesa – objawy
Początkowo dziecko może skarżyć się na ból, później zaczyna utykać. Jednak wiele dzieci nie zgłasza żadnych dolegliwości bólowych! Dlatego tak ważna jest obserwacja dziecka i sposobu, w jaki cię porusza.
Ból może być zlokalizowany w pachwinie, w kolanie lub tu i tu. Bardzo często boli tylko kolano, co potrafi zdezorientować lekarza i szukać źródła bólu w samym kol;anie, a tymczasem proces chorobowy rozwija się w biodrze.
Kolejnym objawem jest ograniczenie ruchomości w stawie biodrowym (ograniczenie zakresu wyprostu, odwodzenia i rotacji wewnętrznej uda). Często także pośladek po stronie chorej traci objętość wskutek osłabienia mięśni. W skrajnych przypadkach może dojść do wypadnięcia główki kości udowej z panewki i skrócenie się nogi.
Przyczyny i przebieg choroby Perthesa u dzieci
Choroba Perthesa należy do chorób nazywanych jałowymi martwicami kości. Dochodzi do nich w wyniku ograniczenia dopływu krwi do kości – w przypadku choroby Perthesa chodzi o główkę kości udowej. Najczęściej przyczyną jej niedokrwienia jest osobnicze słabe ukrwienie w wieku 4-8 lat, uraz lub powtarzające się mikrourazy (np. częste zeskakiwanie na twarde podłoże).
Zobacz także: Jałowa martwica kręgosłupa (choroba Scheuermanna)
Przebieg zespołu Perthesa
W fazie początkowej, która trwa kilka tygodni, dochodzi do obrzęku tkanek miękkich otaczających staw. Czasami widoczne jest (w Rtg) oddalenie od siebie powierzchni stawowych i nieregularny kształt główki kości udowej.
W fazie martwicy obserwuje się zagęszczenie tkanki kostnej i zmniejszanie się główki kości udowej. Faza ta trwa od sześciu do 12 miesięcy.
Przedostatnia faza nosi miano fragmentacji nasady. Na zdjęciu Rtg widać miejsca o obniżonej i zwiększonej gęstości kości, a martwa tkanka zostaje wchłonięta. Poszerza się nasada i przynasada kości udowej. Faza trwa do 2 lat.
Ostatnia faza polega na odbudowie głowy kości udowej, ale często następuje to z jej przerostem.
Leczenie i rehabilitacja w zespole Perthesa u dzieci
Leczenie ma na celu wytworzenie jak najbardziej okrągłej i gładkiej głowy kości udowej i przywrócenie normalnego zakresu ruchu. Osiąga się to, w zależności od zaawansowania i skutków choroby, poprzez leczenie zachowawcze i rehabilitację lub przez leczenie operacyjne.
Przez większość czasu trwania choroby dziecko powinno całkowicie unikać chodzenia lub chodzić z odciążeniem chorej kończyny. Często stosuje się tzw. wyciągu kamaszkowe i odwodzące, fizykoterapię oraz rehabilitację.
Zobacz: Dysplazja stawu biodrowego – leczenie
Im młodsze dziecko i im wcześniej zdiagnozowana choroba Perthesa, tym lepsze są rokowania. Często dzieci wracają do pełnej sprawności i mogą nawet uprawiać sport. Leczenie trwa 2-4 lata.
U dzieci starszych, zwłaszcza u dziewczynek, i u tych z zaawansowanymi zmianami rokowania są gorsze, a leczenie, nawet operacyjne, często daje niezadowalające rezultaty.
Uwaga! Rodzice dziecka z chorobą Perthesa mogą ubiegać się o zasiłek pielęgnacyjny, wózek inwalidzki, skierowanie do sanatorium.
Ćwiczenia w chorobie Perthesa
Najważniejsze są ćwiczenia utrzymujące lub poprawiające zakresy ruchu w stawie. Do ćwiczeń używa się piłek, taśm, wałków. Ważne jest, aby podczas rehabilitacji staw nie był obciążony, dlatego bardzo istotny jest dobór odpowiedniej pozycji do ćwiczeń.
Bardzo korzystne są ćwiczenia w wodzie, która z jednej strony odciążą staw, a z drugiej stawia opór mięśniom, przyczyniając się do ich wzmocnienia.
Zobacz także:
- Jak zapobiegać wadom postawy u dzieci
- Na czym polega gimnastyka korekcyjna