Reklama

O tym, kto może stworzyć rodzinę zastępczą i jakie trzeba spełnić kryteria, decydują przepisy ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 9 czerwca 2011. r.

Reklama

Jest kilka rodzajów rodzin zastępczych: zawodowa, specjalistyczna, niespokrewniona. Bliscy także mogą stworzyć taką rodzinę zastępczą dla dziecka, np. babcia – może zostać rodziną zastępczą spokrewnioną.

Spis treści:

Rodzina zastępcza - na czym polega?

Rodzina zastępcza, nazywana także pieczą zastępczą, to forma pomocy dziecku, a także jego rodzinie, która znalazła się w trudnej sytuacji i nie radzi sobie z wychowywaniem dziecka. Rodzinę zastępczą tworzą osoby chcące opiekować się dzieckiem, którego nie są biologicznymi rodzicami.

Utworzenie rodziny zastępczej, w przeciwieństwie do adopcji, nie powoduje powstania więzi rodzinno-prawnej pomiędzy opiekunami a dzieckiem. Rodzice zastępczy tworzą dziecku dom na jakiś czas. To oznacza, że może ono wrócić do swojej prawdziwej rodziny, jeżeli uda jej się pokonać życiowy kryzys.

Ideą rodzin zastępczych jest to, aby nie rozdzielać rodzeństw i w ten sposób nie sprawiać dzieciom dodatkowego bólu. Stąd dążenie, aby rodzeństwa mieszkały razem – w jednej rodzinie zastępczej lub w jednym rodzinnym domu dziecka.

Kto może zostać rodziną zastępczą?

Rodziną zastępczą może zostać:

  • małżeństwo
  • para żyjąca w związku nieformalnym
  • osoba bez partnera życiowego.

Jak zostać rodziną zastępczą - krok po kroku

Osoby, które chciałyby utworzyć rodzinę zastępczą powinny zgłosić się do lokalnego organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. W zależności od miejsca zamieszkania może to być Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej lub Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Proces założenia rodziny zastępczej zajmuje około pół roku i jest wieloetapowy, w tym czasie trzeba:

  • złożyć wniosek o ustanowienie rodziny zastępczej
  • przedstawić zaświadczenia lekarskie
  • pracownicy ośrodka odwiedzą kandydatów, aby ocenić ich warunki mieszkaniowe
  • kandydaci na rodziców zostaną skierowani na badania psychologiczne
  • oraz skierowani na szkolenie kwalifikacyjne,
  • po uzyskaniu pozytywnej oceny kandydat na rodzica zastępczego dostanie zaświadczenie, które uprawnia go do przyjęcia dzieci.

Pierwszy etap

Pierwszy etap to m.in. przedstawienie dokumentów:

  • dowodu osobistego
  • zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia
  • zaświadczenia psychiatrycznego o braku leczenia w szpitalu specjalistycznym
  • zaświadczenia o braku uzależnień
  • zaświadczenia o zatrudnieniu i wysokość dochodu
  • zaświadczenia o braku wyroku za przestępstwo
  • odpisu skróconego aktu małżeństwa
  • jeżeli kandydat jest po rozwodzie – kopii wyroku rozwodowego
  • jeżeli mieszkanie kandydata jest wynajmowane – kopii umowy najmu lokalu
  • oświadczenia, że nie było pozbawienia lub ograniczenia władzy rodzicielskiej.

Jeżeli nie zostaną spełnione wyżej wymienione wymogi, kandydat nie zostanie zakwalifikowany do kolejnego etapu.

Drugi etap

Ocena warunków bytowych i mieszkaniowych kandydata:

  • sprawdzenie, czy warunki mieszkaniowe umożliwiają dziecku zaspokojenie jego indywidualnych potrzeb - do prawidłowego rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego, właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań, wypoczynku i organizacji czasu wolnego,
  • jeżeli pracownicy uznają, że warunki mieszkaniowe dla dziecka są na odpowiednim poziomie, zaczyna się kolejny etap.

Trzeci etap

Zbadanie:

  • predyspozycji i motywacji do sprawowania pieczy zastępczej - sporządzone przez psychologa oraz pedagoga na podstawie badań oraz rozmów z kandydatem,
  • po uzyskaniu pozytywnej opinii kandydat na rodzica zastępczego uzyskuje wstępną akceptację umożliwiającą odbycie szkolenia.

Czwarty etap

Cykl szkoleń trwa ok. trzy miesiące, opiekun zastępczy uczy się:

  • jak odczytywać potrzeby dzieci i właściwie na nie odpowiadać
  • jak nawiązywać więź z dzieckiem, które ma problemy w relacjach z innymi
  • metod wychowawczych właściwych do stosowania wobec dzieci ze szczególnymi potrzebami i stosowanie ich w praktyce
  • jak wspierać dzieci, które mają opóźnienia rozwojowe i jak pomóc im wrócić na właściwą ścieżkę rozwoju
  • możliwości wsparcia dla siebie, przyjętych dzieci i własnej rodziny
  • umiejętności pracy zespołowej z osobami, instytucjami i organizacjami pozarządowymi pracującymi na rzecz dziecka i rodziny.

Piąty etap

Kandydat otrzymuje zaświadczenie kwalifikacyjne potwierdzające ukończenie szkolenia oraz spełnianie warunków ustawowych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka.

Po złożeniu przez kandydata wniosku o wydanie zaświadczenia kwalifikacyjnego, zwoływany jest Zespół Kwalifikacyjny, który dokonuje kwalifikacji kandydata. Zawiera ono informacje, do pełnienia jakiej formy pieczy zastępczej kandydat został zakwalifikowany, a także o liczbie i wieku dzieci, jakie mogą mu zostać powierzone pod opiekę.

Kto ustanawia rodzinę zastępczą?

O ustanowieniu rodziny zastępczej, po rozpatrzeniu sytuacji opiekuńczej dziecka, decyduje sąd. Wydaje on postanowienie o ustanowieniu rodziny zastępczej w osobach wnioskodawców, a co za tym idzie - umieszczeniu w niej dziecka.

Wniosek o ustanowienie rodziny zastępczej trzeba złożyć w sądzie opiekuńczym (Sąd Rejonowy, Wydział Rodzinny i Nieletnich) właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Należy dołączyć także:

  • odpis aktu małżeństwa (w przypadku małżonków),
  • odpis aktu urodzenia dziecka obejmowanego pieczą zastępczą,
  • zaświadczenie o wysokości uzyskiwanego dochodu,
  • zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,
  • poświadczenie zameldowania,
  • świadectwo ukończenia szkolenia dla rodzin zastępczych.

    Rodzina zastępcza – warunki, które trzeba spełnić

    Jak zostać rodziną zastępczą, np. dla wnuka? Trzeba spełnić określone warunki. Dotyczy to zarówno osób spokrewnionych, jak i tych niespokrewnionych.

    • stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej
    • odpowiednie warunki mieszkaniowe
    • stałe źródło utrzymania
    • brak chorób, które uniemożliwiłyby opiekę nad dzieckiem (misi być to potwierdzone zaświadczeniem lekarskim)
    • uzyskanie pozytywnej opinii Ośrodka Pomocy Społecznej.

    Osoby, chcące zostać rodziną zastępczą nie mogą być także pozbawione władzy rodzicielskiej. Nie może być ona też ograniczona lub zawieszona. Muszą również wywiązywać się z obowiązku łożenia na utrzymanie osób najbliższych, jeżeli sąd nałożył na nich taki obowiązek lub wynika on z mocy prawa.

    Rodzaje rodzin zastępczych

    Kandydaci na rodziców zastępczych muszą zdecydować, jaką rodzinę chcą założyć. Zgodnie z prawem może zostać utworzona:

    • rodzina zastępcza spokrewniona - zakładają ją najbliżsi krewni: dziadkowie, dorosłe rodzeństwo dziecka, zwykle po śmierci rodziców lub odebraniu im praw rodzicielskich,
    • rodzina zastępcza niezawodowa - tworzą ją krewni, np. ciocia i wujek lub niespokrewnione osoby dla maksimum trójki dzieci; nowi rodzice nie rezygnują ze swojej pracy i nie pobierają wynagrodzenia za bycie rodziną zastępczą,
    • rodzina zastępcza zawodowa - jeden z rodziców rezygnuje z pracy i poświęca się wychowywaniu dzieci, staje się to jego „zawodem" i otrzymuje za to pieniądze; maksymalnie można przyjąć do czworga dzieci, jeżeli jest to rodzeństwo,
    • rodzina zastępcza specjalistyczna - jeden z rodziców rezygnuje z pracy, aby wychowywać dzieci z niepełnosprawnościami fizycznymi i intelektualnymi; rodzina otrzymuje wynagrodzenie i wsparcie, może przyjąć jedno lub dwoje dzieci.

    „Specjalistyczna rodzina zastępcza opiekuje się dziećmi, które mają specjalne potrzeby i wbrew pozorom to nie żadna choroba genetyczna, ale FAS jest w Polsce jednym z najczęstszych powodów, z których dziecko trafia do takiej rodziny” - mówi Joanna Luberadzka-Gruca, szefowa Fundacji Polki Mogą Wszystko, od lat pomagającej dzieciom z rodzin zastępczych.

    • pogotowie rodzinne - dzieci przebywają w nim tylko kilka miesięcy, do czasu wyjaśnienia sytuacji prawnej i znalezienia rodziny adopcyjnej lub zastępczej; trafiają do niego dzieci z interwencji z domu rodzinnego lub przywożone bezpośrednio z porodówek; opiekunom wypłacane jest wynagrodzenie,
    • rodzinny dom dziecka - jeden z rodziców rezygnuje z pracy, aby opiekować się większą liczbą dzieci, może ich przyjąć nawet ośmioro; rodzicowi przysługuje wsparcie dla rodziny wraz z wynagrodzeniem,
    • rodzina pomocowa - tworzą ją osoby, które nie są gotowe, aby zostać rodziną zastępczą na stałe, ale chcą wesprzeć dzieci potrzebujące pomocy; opiekują się dziećmi z rodzin zastępczych wtedy, gdy rodzice mają urlop lub w czasie pobytu w szpitalu, udziału w szkoleniu; pobyt dzieci nie może być dłuższy niż dwa miesiące.

    Dzieci trafiające do rodzin zastępczych pochodzą najczęściej z rodzin z problemami - ich rodzice nadużywają alkoholu, znęcają się nad nimi, mają poważne problemy finansowe lub zdrowotne, uniemożliwiające im dobre zaopiekowanie się potomstwem.

    Rodzina zastępcza: dofinansowanie

    Wynagrodzenie otrzymuje ten rodzic, który traktuje rodzicielstwo zastępcze jako zawód i w związku z tym zrezygnował z dotychczasowej pracy. Jeżeli w rodzinnym domu dziecka jest co najmniej pięcioro dzieci, wynagrodzenie przysługuje dwóm osobom - mogą to być oboje rodziców albo jeden z nich i wskazany przez niego przyjaciel rodziny, który pomaga w prowadzeniu domu i opiece nad dziećmi.

    Ile pieniędzy dostaje rodzina zastępcza na dziecko?

    Wsparcie finansowe jest uzależnione od rodzaju rodziny, jaka została stworzona:

    • rodzina zastępcza spokrewniona - 694 zł zł miesięcznie na każde dziecko, świadczenie z programu 500 plus na każde dziecko,
    • rodzina zastępcza niezawodowa - 1052 zł miesięcznie na każde dziecko, 500 plus na każde dziecko,
    • rodzina zastępcza zawodowa - 1052 zł miesięcznie na każde dziecko, świadczenie 500 plus na każde dziecko, przysługuje także miesięczne wynagrodzenia dla rodzica, który zrezygnował z pracy - nie mniej niż 2000 zł.
    • rodzina zastępcza specjalistyczna - 1052 zł miesięcznie na każde dziecko, 211 zł miesięcznie na każde dziecko mające orzeczenie o niepełnosprawności, 500 zł miesięcznie z programu 500 plus na każde dziecko.
    • pogotowie rodzinne - 1052 zł miesięcznie na każde dziecko, 500 plus na każde dziecko, wynagrodzenie nie niższe niż 2600 zł.
    • rodzinny dom dziecka - 1052 zł miesięcznie na każde dziecko, 500 plus co miesiąc na każde dziecko.
    • rodzina pomocowa - 694 zł lub 1052 zł miesięcznie na dziecko (proporcjonalnie do czasu, który dzieci spędziły w rodzinie pomocowej), 500 plus na dziecko (proporcjonalnie do czasu, który dzieci spędziły w takiej rodzinie).

    Rodzina zastępcza - ulgi na dziecko

    Samorządy wprowadzają dodatkowe ulgi dla dzieci z rodzin zastępczych:

    • bezpłatny pobyt w żłobkach
    • bezpłatne przedszkole
    • pierwszeństwo przy naborze do placówek
    • darmowe przejazdy komunikacja miejską.

    Rodzina zastępcza - wsparcie instytucji

    Rodziny zastępcze mają zapewnione wsparcie:

    • pedagogów
    • psychologów
    • terapeutów
    • koordynatorów - pełnią rolę łączników pomiędzy rodziną a urzędem.

    Rodzice mogą także liczyć na pomoc ośrodka pomocy społecznej w danej miejscowości, który zapewnia szkolenia dodatkowe wpierające ich w trakcie sprawowania opieki.

    Osoby chcące zostać rodziną zastępczą, nie muszą mieć dużego mieszkania lub domu. Mogą liczyć na wsparcie ze strony władz miasta. Na czas prowadzenia wielodzietnej rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka samorząd może przydzielić jedno z wyremontowanych mieszkań komunalnych.

    Rodzina zastępcza, która zaopiekuje się czwórką dzieci, może liczyć również na częściowy zwrot kosztów za utrzymanie mieszkania lub domu.

    Zobacz też:

    Reklama
    Reklama
    Reklama
    Reklama