Gromnica a świeca do chrztu: jak wyglądają, znaczenie i symbolika
Czy świeca do chrztu to to samo co gromnica? To pytanie zadaje sobie wielu z nas, zarówno z okazji zbliżającego się chrztu dziecka, jak i w okolicach święta Matki Boskiej Gromnicznej. Jeśli tak, to czy planując chrzest, należy koniecznie poświęcić świecę 2 lutego? A jeśli nie, to jaką nazwę nosi świeca do chrztu? I czy trzeba przechowywać ją aż do sakramentu namaszczenia chorych?
Okazuje się, że świeca do chrztu nie jest świecą, zwaną gromnicą. I nie należy ich ze sobą mylić. Sprawdźmy zatem, czym są obie świece i jak je rozpoznać.
Gromnica – co to jest, jak wygląda i jakie ma znaczenie?
Gromnica wygląda po prostu jak duża świeca. Sklepy z dewocjonaliami oferują całą gamę wielkości i grubości gromnic (w tym tzw. gromnice torebkowe, które mieszczą się w damskiej torebce). Z reguły gromnica jest jednak zdecydowanie większa niż tzw. świeca paschalik lub sakramentka (są cieńsze i krótsze, a wykorzystuje się je np. przy nabożeństwach fatimskich czy w lichtarzach domowych).
Wśród gromnic są świece w różnych kolorach wosku lub parafiny, również z naklejkami, np. z wizerunkiem Matki Boskiej Gromnicznej.
Od wieków 2 lutego w dzień Matki Boskiej Gromnicznej (zwany również na pamiątkę ofiarowania Jezusa w świątyni Ofiarowaniem Pańskim) w kościołach święcono świece. Poświęcona gromnica miała chronić domy przed uderzeniem pioruna (inaczej gromu, stąd nazwa świecy). Podczas szalejących burz zapalano ją i stawiano w oknie, by groźne grzmoty omijały z daleka całe obejście. Pamiętajmy, że pożary dawniej wybuchały dużo częściej i dużo trudniej było powstrzymać ogień. Łatwopalne materiały budowlane (drewno, strzechy kryte słomą) i brak piorunochronów oraz straży pożarnej (a także odpowiedniego sprzętu przeciwpożarowego) sprawiały, że podczas burz ludzie naprawdę drżeli o swoje życie i dobytek.
Początek lutego często wyznaczał również czas po tzw. „wilczej pełni”. Oznaczało to, że wygłodniałe przez zimowe miesiące wilki nie cofną się przed niczym, by napełnić brzuchy. Dlatego gromnice miały chronić też obejścia przed atakiem wilczych watah.
W XXI wieku katolicy wierzą, że gromnica chroni ich przed dużo bardziej współczesnymi zagrożeniami niż burze z piorunami czy stada wilków. Są tacy, którzy po prostu zapalają poświęconą gromnicę i modlą się, kiedy obawiają się czegoś lub mają jakieś zmartwienie.
Świeca do chrztu
Czy wiedząc, jak wygląda świeca gromniczna, można pomylić ją z świecą do chrztu? Raczej nie, ponieważ o ile nie jest ozdobiona okolicznościową naklejką z MB Gromniczną – gruba, długa świeca sprawdzi się podczas ceremonii chrztu. Prócz tego, świece do chrztu odznaczają się jasną kolorystyką oraz dekoracjami nawiązującymi do tego sakramentu (koronki, kwiaty, aniołki, grawer z imieniem dziecka i datą ceremonii).
Dawniej gromnica i świeca chrzcielna różniły się zdecydowanie w mniejszym stopniu. Być może właśnie dlatego, znaczenia obu tych świec „zbiegły” się w jedno. A może również dlatego, że świeca do chrztu nie ma określonej nazwy.
O ile gromnice święci się co roku 2 lutego, to świece chrzcielne często towarzyszą nowym członkom Kościoła od dnia chrztu przez całe życie. Używane są z okazji sakramentu komunii świętej i ślubu, a także w czasie śmierci (zwyczaj ten panował częściej, gdy ludzie umierali w domach).
To tradycja, zgodnie z którą człowiek od narodzin do śmierci niósł płomień swej wiary, którą otrzymał na chrzcie świętym. Brak świecy od chrztu nie oznacza jednak, że nie można przystąpić do sakramentów takich jak komunia czy ślub. W sklepach z dewocjonaliami łatwo kupimy świecę odpowiednią na daną okazję.
Bibliografia:
Ks. Florian: Gromnica – świeca nieco zapomniana, witryna internetowa niedziela.pl
M. Lubowicki: Gromnica i świeca chrzcielna: w każdym katolickim domu i na całe życie? Witryna internetowa aleteia.pl
Zobacz także: