Zwyczaje

Tradycje świąt Bożego Narodzenia w Polsce przekazywane są z pokolenia na pokolenie od wielu lat. Ubieranie choinki, wręczanie prezentów, 12 wigilijnych potraw, łamanie się opłatkiem, śpiewanie kolęd – to najbardziej znane zwyczaje świąteczne w naszym kraju. Ale są też mniej znane tradycje, np. zerwanie cudownego kwiatu leszczyny...

Andrzejki to pogańskie święto, które mocno wpisało się w naszą kulturę. Andrzejkowy wieczór kojarzy się z laniem gorącego wosku przez dziurkę od klucza i innymi wróżbami. Sprawdziliśmy, skąd wzięło się to święto, jak wyglądają tradycje andrzejkowe, jak wróżono sobie w andrzejki przed wiekami, a jak robi się to w XXI wieku. Wyjaśniamy też, kiedy dokładnie obchodzi się to święto i czy wróżby andrzejkowe to grzech.

1 listopada – niby wszyscy wiemy, co to za święto, ale bywa, że określamy je błędną nazwą. Wyjaśniamy, jak dokładnie nazywa się to święto, czym różni się 1 listopada od 2 listopada i dlaczego oba święta w pewnym sensie połączyły się w jedno.

Legenda o kwiecie paproci swymi korzeniami sięga czasów słowiańskich. Przez wieki przekazywana z ust do ust zainspirowała m.in. braci Grimm i Józefa I. Kraszewskiego do spisania historii pełnych czarów. Czy kwiat paproci zakwita tylko w baśniach?

Choć drugi dzień świąt Bożego Narodzenia jest wolny od szkoły i pracy, nie jest tzw. świętem nakazanym. Wyjaśniamy, co to oznacza oraz skąd właściwie wziął się drugi dzień świąt Bożego Narodzenia.

Pasterka to wyjątkowa msza, która ma bardzo długą ma historię. Jakie ma znaczenie w polskiej tradycji świąt Bożego Narodzenia? Co zmieniło się na przestrzeni dziejów, jeśli chodzi o zwyczaje związane z tzw. „mszą pasterską”? Wyjaśniamy też, czy pasterka zawsze rozpoczyna się o północy oraz jak długo trwa.

Czy wiesz, że kolędowanie ma swoje początki w czasach starożytnych? To właśnie wtedy, w Rzymie narodziła się tradycja tzw. „kalend”. Kolędowanie, zwane też szczodrowaniem lub podłazami, odbywało się od dnia św. Szczepana do wigilii Trzech Króli. Miało zapewnić szczęście, w co chyba przestaliśmy wierzyć, bo obecnie ten zwyczaj zanika. Sprawdziliśmy, jak zmieniało się kolędowanie na przestrzeni dziejów i jak wygląda dzisiaj.

Zastanawialiście się, co jedzą na Wigilię i Boże Narodzenie w różnych krajach na świecie. Sprawdzamy, jakie potrawy wigilijne i świąteczne mają Niemcy, Australijczycy lub Węgrzy. Polecamy przepisy świąteczne z różnych stron świata.

Pachnące korzennymi przyprawami i miodem gwiazdki, serduszka oraz choinki... z pewnością umilą dzieciom oczekiwanie na nadejście Świętego Mikołaja i Wigilię. Możecie upiec ich więcej i pysznymi słodkimi ozdobami udekorować choinkę lub stroik na stole. Możecie też razem z mlekiem nakarmić nimi św. Mikołaja.

Zgodnie z tradycją, św. Mikołaj odwiedzając domy w Belgii i Holandii, liczy na specjalnie pieczone dla niego ciasteczka. Choć tzw. speculoos (speculaasje) przygotowuje się z myślą o św. Mikołaju, podobno są tak pyszne, że zajadają się nimi całe belgijskie i holenderskie rodziny. Z kolei według Amerykanów i Kanadyjczyków, Mikołaj chętnie zje każde ciasteczka, które będą nań czekać wraz z kubeczkiem mleka.

Katarzynki to tradycja podobna do andrzejek. Związana jest z najpopularniejszymi w roku imieninami Katarzyny, które przypadają pod koniec listopada. Wtedy to w Kościele wspomina się św. Katarzynę, patronkę trudnych sytuacji rodzinnych, a także studentów i kolejarzy. Święta Katarzyna jest również uosobieniem wierności i niewinności, czyli cnót wzorowej żony. To właśnie z tego powodu w wigilię dnia św. Katarzyny, czyli 24 listopada, obchodziło się tzw. katarzynki. Jak powstała ta tradycja i na czym polega?

Puste miejsce przy stole wigilijnym to staropolska tradycja o słowiańskich korzeniach. Na wigilijnym stole powinno pojawić się 12 dań, sianko pod obrusem i dodatkowe nakrycie dla niespodziewanego gościa. Sprawdź, skąd wziął się ten zwyczaj.

Dawniej na stół lub ławę, przy której siadano do wigilijnej wieczerzy, kładziono zboże, słomę lub siano. Współcześnie pod obrus wkłada się najczęściej siano. Wyjaśniamy, jakie ma to znaczenie oraz co zrobić z siankiem wigilijnym po skończonej wieczerzy.

W wigilijny wieczór, przed wieczerzą wielu z nas dzieli się opłatkiem. Są też rodziny, w których pielęgnuje się tradycję odczytania fragmentu Pisma świętego i modlitwy. Wyjaśniamy, który fragment Ewangelii czyta się w Wigilię, a także kto z domowników powinien go przeczytać i w którym momencie. Publikujemy również tekst modlitwy poprzedzającej dzielenie się opłatkiem.

Rogale świętomarcińskie to tradycyjny przysmak z Poznania i okolic, jedzony 11 listopada od ponad stu lat. Ale smak słodkich półksiężyców z nadzieniem z białego maku znają nie tylko mieszkańcy Wielkopolski… O tym, dlaczego w listopadzie je się rogale marcińskie, mówi piękna legenda.

Roraty to jeden z najważniejszych zwyczajów adwentowych w tradycji katolickiej. Sprawdziliśmy, od jak dawna odprawiane są w polskich kościołach, ak wyglądają i czy zawsze muszą rozpoczynać się przed wschodem słońca.

Drzemka niemowląt na świeżym powietrzu (bez względu na pogodę)? To bardzo popularny zwyczaj wśród duńskich mam. Codziennie wystawiają wózek z dzieckiem przed dom (lub kawiarnię, gdzie właśnie piją kawę) i… zupełnie nie martwią się o to, że ktoś mógłby zrobić maleństwu krzywdę?

Kiedyś przysłowia o pogodzie były sposobem na zapamiętanie reguł, którymi należało się kierować np. podczas uprawy pola. Pogoda miała większe znaczenie dla ludzi niż teraz, bo od niej zależał dobrobyt. Dlatego tak dużo przysłów dotyczy pogody

Poczet sztandarowy jest w każdej szkole i bierze udział we wszystkich ważnych szkolnych uroczystościach. Tworzące go osoby muszą podczas pełnienia obowiązków odpowiednio się ubierać, nosić insygnia pocztu oraz zachowywać się w ściśle określony sposób.

Lajkonik krakowski, zwany także konikiem zwierzynieckim albo „tatarzynem”, jest symbolem Krakowa. Postać lajkonika pojawia się na ulicach dawnej stolicy Polski w pierwszy czwartek po Bożym Ciele. Jego przemarsz to wielowiekowa tradycja.

Co oznacza topienie marzanny? Czy kukła, którą od czasów średniowiecza topi się wraz z końcem zimy, to symbol zimy, chorób i śmierci? Czy może marzanna to znak bogini czczonej w czasach pogańskich?

Czy świeca do chrztu to to samo co gromnica? To pytanie zadaje sobie wielu z nas, zarówno z okazji zbliżającego się chrztu dziecka, jak i w okolicach święta Matki Boskiej Gromnicznej. Jeśli tak, to czy planując chrzest, należy koniecznie poświęcić świecę 2 lutego? A jeśli nie, to jaką nazwę nosi świeca do chrztu? I czy trzeba przechowywać ją aż do sakramentu namaszczenia chorych?

Przysłowia, także te na luty, to w wielu przypadkach prawdziwa mądrość ludowa, która towarzyszy nam od wieków. O czym mówią znane i nieznane porzekadła dotyczące ostatniego miesiąca zimy? Sprawdźmy, czy na lutowych przysłowiach można polegać w XXI wieku.

Przysłowia o miesiącach przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Nic dziwnego, niektóre zawarte w nich mądrości o przyrodzie i zmieniających się porach roku są nadal aktualne. Sprawdź, jakie są polskie przysłowia ludowe dotyczące poszczególnych miesięcy i spróbuj nauczyć ich swoje dziecko.

Przysłowia o styczniu to istna kopalnia wiedzy o początku roku, przyrodzie, zimie, ludziach i ich obyczajach. Dla dzieci mogą stać się źródłem ciekawych spostrzeżeń dotyczących pogody, praw rządzących naturą, zwyczajów zwierząt. Niektóre mają wielowiekową historię. Oswajanie z nimi dzieci to sposób na ich dalsze trwanie.

Przysłowia na Nowy Rok przekazują część polskiej tradycji. To mądrości ludowe, na które składają się całe lata obserwacji zjawisk występujących w naturze. Są próbą oswojenia tego, co nowe i nieznane, przewidzenia, czy nadchodzące miesiące przyniosą nam szczęście i dostatek.

Co warto wiedzieć o Dniu Świstaka (zwanym również Dniem Świszcza)? Kiedy i gdzie jest obchodzony? I właściwie na czym polega to święto?

W święto Trzech Króli osoby wierzące wykonują napis na drzwiach domu lub mieszkania. Według powszechnej wiedzy składa się on z pierwszych liter imion królów, którzy odwiedzili nowo narodzonego Jezusa. Ale znane są również inne interpretacje. Sprawdź, co piszemy na drzwiach w święto Trzech Króli.

Mikołaj mieszka w Laponii, ale gdzie dokładnie? Skoro co roku jeździ po świecie, by rozwozić dzieciom prezenty, musi gdzieś mieszkać. Mamy dokładny adres Świętego Mikołaja, to na niego zaadresujcie wasze listy.