Kto przynosi prezenty pod choinkę w Polsce? – 6 postaci znanych w różnych regionach

O tym, kto przynosi prezenty pod choinkę, decydują lokalne oraz rodzinne tradycje, które mogą mieszać się w jednym domu. Zwykle jesteśmy wierni obyczajom poznanym w dzieciństwie, a to, jaki mają kształt, wiąże się z miejscem na mapie Polski, w którym się wychowywaliśmy. Sprawdzamy, jakie postaci obdarowują grzeczne dzieci w różnych regionach naszego kraju.

Święty Mikołaj – w centrum i na zachodzie

Znany w całej Polsce, ba – nawet na całym świecie. Choć gości niemal we wszystkich polskich domach 6 grudnia, w Wigilię zasięg jego działania znacznie się ogranicza. Przede wszystkim przynosi prezenty mieszkańcom Mazowsza i zachodniej Polski. W innych regionach również jest popularny, ale musi tam konkurować z miejscowymi tradycjami.

Popularne są jego dwa wcielenia – Święty Mikołaj, który wyglądem ściśle nawiązuje do swojego pierwowzoru, średniowiecznego biskupa Miry, słynącego z rozdzielenia majątku wśród biednych oraz Mikołaj w popkulturowej wersji świeckiej, przypominający dużego krasnala, zamieszkujący pod kołem podbiegunowym, stworzony na początku XX wieku na potrzeby reklamy Coca-Coli.

Gwiazdor – w dawnym zaborze pruskim

Gwiazdor obdarowuje świątecznymi prezentami w Wielkopolsce, na Kaszubach, Kujawach i ziemi lubuskiej. Tereny, na których jest znany, to obszar dawnego zaboru pruskiego. Tradycyjny Gwiazdor pochodził z dawnej grupy kolędniczej, był postacią niosącą gwiazdę (stąd jego nazwa). Nosił kożuch, czapę z futra, miał umazaną sadzą twarz, w ręku dzwonek, a na plecach wór z prezentami i rózgę dla niegrzecznych dzieci. Uwspółcześniona postać Gwiazdora przypomina bardziej tradycyjnego Mikołaja.

Na południu – Aniołek, Dzieciątko lub Gwiazdka

Południowa Polska zna aż trzy postaci, które przynoszą prezenty pod choinkę. W różnych jej częściach mieszają się trzy tradycje. Zgodnie z nimi w wigilijny wieczór podarunki podrzuca:

Aniołek – obdarowuje prezentami na terenie Małopolski i Podkarpacia, a także na Śląsku Cieszyńskim. Wywodzi się od postaci Anioła Stróża.
Dzieciątko – które symbolizuje narodzonego Jezusa, zgodnie z tradycją przynosi prezenty mieszkańcom Górnego Śląska. Postać jest znana również u naszych południowych sąsiadów: w Czechach, na Słowacji, a także dalej od nas na południe – na Węgrzech, we Włoszech, Chorwacji oraz na zachodzie: w katolickiej części Niemiec i Luksemburgu. Źródłem tej tradycji jest otaczana kultem figurka Jezuska z czeskiej Pragi. Dzieciątkiem (ale pisanym przez małe „d” nazywa się również na Śląsku otrzymywany od Dzieciątka prezent).
Gwiazdka – przynosi prezenty na Dolnym Śląsku i na Opolszczyźnie. Podobnie jak Gwiazdor, wywodzi się grupy kolędniczej, która dawniej w trakcie świąt odwiedzała domy.

Dziadek Mróz – na wschodzie

Utożsamiany z komunistycznym odpowiednikiem Świętego Mikołaja, Dziadek Mróz jest jednak postacią o wiele starszą niż komunizm. Wywodzi się ze wschodniosławiańskiego folkloru. Właściwie to rówieśnik naszego Gwiazdora, który również znany był Słowianom. Na początku swej kariery Dziadek Mróz nie miał nic wspólnego z dobroduszną, obdarowującą prezentami postacią. W noszonym na plecach worku, zamiast darów, przetrzymywał porwane dzieci. Aby je odzyskać, rodzice musieli ofiarować prezent. Dopiero później tradycja uległa takim przeobrażeniom, że utrzymały się w niej prezenty, a zmieniło na korzyść oblicze Dziadka Mroza. Wyglądem postać przypomina Mikołaja – ma długi płaszcz (czerwony lub srebrny) oraz długą siwą brodę. Pojawia się zwykle w towarzystwie Śnieżynki, która jest jego wnuczką. W Polsce odwiedza przede wszystkim mieszkańców terenów wschodnich.

Zobacz także: