Dziecko w cyfrowym świecie. Jak dbać o jego bezpieczeństwo?

Bycie online umożliwia ciągły kontakt z przyjaciółmi. Dla dzieci, zwłaszcza nastoletnich, smartfony są często „oknem na świat” i narzędziem, za pomocą którego podtrzymują relacje – wymieniają się uwagami, doświadczeniami czy po prostu informacjami o tym, co w danym momencie robią. Z zebranych danych wynika, że nastolatki spędzają w Internecie średnio 4 godziny i 12 minut dziennie, a już co 8. młody człowiek osiem godzin lub więcej. Ciągłe bycie online sprawia, że dzieci, czują się ważną częścią społeczności, a dla młodej osoby to właśnie poczucie przynależności do grupy rówieśników i ich akceptacja jest jedną z najistotniejszych potrzeb rozwojowych.
Odłączenie ich od sieci może skutkować – w najlepszym wypadku – poczuciem odizolowania.

FOMO – co to takiego?

FOMO, w tłumaczeniu z języka angielskiego Fear of Missing Out, to syndrom lękowy, charakteryzujący się obawą przed przegapieniem ważnych informacji czy wydarzeń. Prościej – to lęk przed „odłączeniem” od sieci.

Ministerstwo Cyfryzacji i NASK w ramach kampanii „Nie zagub dziecka w sieci” wspólnie opracowały poradnik dla rodziców „FOMO i nadużywanie nowych technologii”. Jeśli obserwujesz, że twoje dziecko ma problem z oderwaniem wzroku od ekranu albo siebie łapiesz na tym samym, dzięki tej lekturze dowiesz się, jak radzić sobie z tym zjawiskiem. FOMO może bowiem dotknąć każdego, niezależnie od wieku, ale to dzieci i młodzież są na niego szczególnie podatni.

CAŁY PORADNIK DOSTĘPNY JEST >>> TUTAJ

Objawy FOMO wśród młodzieży

Nadużywanie Internetu jest w środowisku młodych ludzi widoczne i dość niepokojące. Oprócz czasu spędzanego przed ekranem, z badań wynika również, że wysokiego natężenia FOMO doświadcza już co piąty nastolatek i młody dorosły, zarówno chłopcy jak i dziewczynki. Co więcej, jak wskazano w raporcie:

„Prawie co trzeci polski nastolatek deklaruje, że nie jest w stanie wytrzymać i funkcjonować bez telefonu, ponad jedna czwarta przyznaje, że odczuwa potrzebę używania telefonu natychmiast po odłożeniu, a co piąty twierdzi, że możliwość używania smartfona jest dla niego ważniejsza, niż potencjalne szkody tym wywołane”.¹

Nadużywanie telefonu i uzależnienie od sieci może skutkować między innymi: niższą samooceną (spowodowaną w dużej mierze ilością „lajków”), złym samopoczuciem oraz obniżonym nastrojem, wywołanym między innymi atrakcyjnymi zdjęciami rówieśników, które wrzucają do sieci. Taki (często przekłamany) obraz sprawia, że młodzi ludzie żyją w przekonaniu, że ich własne życie jest nudne i pozbawione wyrazu – wszelkie porównania zawsze wypadają na ich niekorzyść.

Jak zauważono, im wyższe FOMO, tym niższa samoocena i obniżone poczucie satysfakcji z życia. Do tego dochodzi utrata prywatności (przymus zdobywania coraz większej liczby polubień i komentarzy może poprowadzić nastolatka do podejmowania decyzji o publikowaniu nieodpowiednich zdjęć) i problemy w codziennym funkcjonowaniu. Jak podają autorzy raportu:

„Aż jedna na pięć osób z wysokim FOMO – w tym nastolatki – na brak możliwości korzystania z mediów społecznościowych reaguje objawami somatycznymi: nudnościami, zawrotami głowy, bólami brzucha”.²

Czy twoje dziecko jest uzależnione od sieci?

Gdy obserwujesz, że twój nastolatek traci kontrolę nad byciem online, a próby zrównoważenia aktywności w sieci i tych offline nie przynoszą żadnego skutku, warto pomyśleć o pomocy specjalisty. Dobrze jest się do niego zwrócić, kiedy:

dziecko stale korzysta z telefonu, nie chce wyłączyć go choćby na chwilę, reaguje na każdy sygnał dobiegający ze smartfona, nawet w sytuacjach, które ewidentnie temu nie sprzyjają np. przechodzenie przez ulicę,
u dziecka występuje niepokój, wahania nastrojów, obniżone poczucie własnej wartości i trudność ze znalezieniem sobie miejsca, kiedy telefon milczy.
w sytuacji, w której dziecko staje się rozdrażnione, niespokojne, łatwo się irytuje i wybucha złością,
nasilają się trudności z koncentracją, skupieniem uwagi, a także problemy z zaśnięciem, związane z intensywnym używaniem smartfona,
pojawiają się fizyczne dolegliwości, np. ból głowy czy brzucha,
ma miejsce utrata poczucia kontroli nad czasem spędzanym przed ekranem,
dziecko rezygnuje z dotychczasowych pasji i aktywności, a także spotkań z przyjaciółmi, kolegami i koleżankami „w realu” na rzecz tych w sieci.

Niezależnie od tego, czy twoje dziecko nadmiernie korzysta z mediów społecznościowych czy gier komputerowych, niezbędne jest wypracowanie nowych, konstruktywnych wzorców używania nowoczesnych technologii. Bo niewątpliwie są one niezbędne do sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie.

WIĘCEJ O TYM, JAK DBAĆ O BEZPIECZEŃSTWO DZIECKA W SIECI >>> TUTAJ

Projekt „Kampanie edukacyjno-informacyjne na rzecz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych” realizowany jest przez Ministerstwo Cyfryzacji we współpracy z Państwowym Instytutem Badawczym NASK. Kampanie mają na celu promowanie wykorzystywania technologii w codziennym życiu przez osoby w różnym wieku, przełamywanie barier z tym związanych oraz wzrost cyfrowych kompetencji społeczeństwa. Projekt obejmuje pięć obszarów: jakość życia, e-usługi publiczne, bezpieczeństwo w sieci, programowanie i cyfrową przyszłość.

¹Marta Witkowska, „FOMO i nadużywanie nowych technologii. Poradnik dla rodziców”, Ministerstwo Cyfryzacji, Państwowy Instytut Badawczy NASK, Wydanie I, Warszawa 2019, s. 9
²Ibidem, s. 12 za: Jupowicz-Ginalska, A., Jasiewicz, J., Kisilowska, M., Baran, T., Wysocki, A. (2018). „FOMO. Polacy a lęk przed odłączeniem – raport z badań”, Warszawa WDIB

Artykuł powstał z udziałem Ministerstwa Cyfryzacji oraz Państwowym Instytutem Badawczym NASK