Jak zrobić zielnik – prosta instrukcja robienia zielnika i suszenia roślin

Zrobienie zielnika naprawdę nie jest trudne, choć wymaga czasu, by dobrze ususzyć rośliny. Poniżej przedstawiamy szczegółową instrukcję, jak zrobić zielnik, połączoną ze wskazówkami dotyczącymi suszenia roślin. Mamy też kilka pomysłów na wykonanie przepięknego zielnika do szkoły lub dla własnej przyjemności. Są wśród nich nietypowe rozwiązania.

Zielnik jest jak album ze zdjęciami, ale niesie więcej informacji. Pokazuje nie tylko obraz, kolory i kształty, ale też zapachy i faktury. Zrobienie zielnika do szkoły to bardzo dobra lekcja przyrody dla ucznia. Wykonanie zielnika z roślin wspólnie zebranych podczas wakacji z dzieckiem może być natomiast świetną pamiątką, która przywoła wspomnienia jeszcze skuteczniej niż wakacyjne fotki.

Spis treści:

• Jak wygląda zielnik?
• Jakie rośliny zebrać do zielnika?
• Suszenie roślin do zielnika?
• Jak zrobić zielnik z ziół – pomysły
• Jak zrobić zielnik drzew liściastych – pomysły

Jak wygląda zielnik?

Zielnik może mieć postać albumu, pojedynczych kart zebranych w teczkę albo dużego arkusza, na którym umieszcza się kompozycję z ususzonych roślin.

W profesjonalnych zielnikach obok okazu (całej rośliny lub jej części, np. liścia, kwiatu) znajduje się etykietka z opisem, na którym znajdują się informacje o zaprezentowanej roślinie.

Informacje, które można umieścić w zielniku:

• łacińska nazwa gatunku i rodziny
• miejscowość (stanowisko) i miejsce zbioru (siedlisko)
• współrzędne geograficzne miejsca zebrania okazu
• data zbioru
• imię i nazwisko zbieracza oraz oznaczającego.

W zielniku zrobionym do szkoły czy na potrzeby domowe, obok rośliny, warto zapisać nazwę gatunku (może to być nazwa polska).

Jak zrobić zielnik krok po kroku?

Przygotowanie zielnika zaczyna się od zebrania eksponatów, czyli całych roślin lub tylko ich liści czy kwiatów. Można zrobić zielnik wielotematyczny, np. umieścić w nim liście drzew i rośliny zielne albo trzymać się tylko jednej kategorii – np. umieścić w zielniku wyłącznie rośliny zielne, polne, wiosenne kwiaty, lub np. tylko liście drzew. Potem rośliny należy ususzyć, umieścić w zielniku i opisać.

Etapy robienia zielnika:

• zbieranie okazów
• suszenie zbiorów
• umieszczanie roślin w zielniku
• opisanie okazów.

W profesjonalnych zielnikach umieszcza się całe rośliny wraz z korzeniami (nie dotyczy to oczywiście drzew), ale w domowym zielniku korzenie można pominąć. Na zbiory warto zabrać nożyczki, albo później usunąć korzeń, jeśli roślina wyszła z nim z ziemi.

Jakie rośliny zebrać do zielnika?

Botanicy robią zielniki niemal ze wszystkich roślin. Jednak w domowych warunkach nie da się ładnie ususzyć roślin o grubych łodygach lub zebranych wraz z owocami. Najłatwiej wykonać zielnik z drobnych roślin, które mają cienkie łodygi i kwiaty (a nie owoce). Idealne będą małe rośliny łąkowe lub polne. Można też zebrać okazy, które uda się znaleźć we własnym ogrodzie lub na działce.

Przed zebraniem roślin, warto przemyśleć, jaki format będzie miał zielnik i dopasować wielkość roślin do formatu stron, na jakich mają być umieszczone. Nie ma sensu zbierać roślin, które i tak nie zmieszczą się na stronach zielnika.

Rośliny, których nie wolno zbierać do zielnika:

• rośliny pod ochroną (rzadkie lub zagrożone)
• rosnące na terenach chronionych, np. w parkach narodowych, rezerwatach przyrody
• rosnące na prywatnym terenie (gdy nie mamy zgody na ich zrywanie).

Suszenie roślin do zielnika

Najprościej suszy się liście, trochę trudniejsze jest suszenie całych roślin, zwłaszcza tych, które mają kwiaty.

Instrukcja suszenia roślin do zielnika:

1. Zebrane rośliny, kwiaty czy liście delikatnie oczyść palcami z zanieczyszczeń.
2. Włóż rośliny między kartki zwykłej gazety (nie może to być papier błyszczący, powlekany, bo nie wchłania wody).
3. Arkusze papieru przyciśnij grubą książką.
4. Co 2-3 dni wymieniaj gazety, aby lepiej wchłaniały wilgoć, a okazy nie zaczęły pleśnieć.
5. Sprawdzaj, czy roślina jest już dobrze wysuszona (powinna być płaska i usztywniona).

Czas suszenia roślin do zielnika jest różny. Drobnym roślinom latem przy upałach wystarczy ok. 10-14 dni, nieco grubsze mogą potrzebować dłuższego suszenia.

Drobne rośliny, np. takie z łodygą liśćmi i kwiatem, warto najpierw ładnie ułożyć przed dociśnięciem ich książkami. W wersji uproszczonej okazy wkłada się od razu między strony książki:

Suszenie roślin do zielnika. fot. Adobe Stock

Jak zrobić zielnik z ziół – pomysły

Ususzone zioła można przykleić na kartkach. Warto wykorzystać arkusze z bloku technicznego. W profesjonalnych zielnikach okazy przyklejone są paseczkami papieru. W domowym zielniku można zrobić tak samo albo użyć taśmy klejącej. Do przyklejania drobnych, cienkich roślin klej nie jest najlepszy – powierzchnia klejenia będzie za mała i okazy będą odpadać od papieru.

Obok okazu umieszczamy krótki opis, np. podobny do zamieszczanego w profesjonalnych zielnikach albo krótszą wersję, np. nazwę, miejsce i datę zbioru.

Przygotowane kartki z poszczególnymi okazami roślin kompletuje się w teczce. Można na niej zrobić rysunek kwiatu, przykleić kolorowankę z kwiatem i podpisać imieniem i nazwiskiem twórcy zielnika.

Zielnik na kartkach. fot. Adobe Stock

Zielnik z ziołami może mieć postać zeszytu lub książki, w którym wkleja się kompozycje ususzonych roślin. Rozwiązanie to ma jednak jedną wadę – strony w nich są cienkie i wiotkie, więc istnieje ryzyko, że przy obracaniu stron okazy zostaną połamane. Warto każdy okaz podpisać.

Na zdjęciu poniżej widać zielnik mieszany – z liśćmi, roślinami zielnymi i kwiatami. Jest to wstępna kompozycja jeszcze przed ususzeniem okazów.

Zielnik w zeszycie. fot. Adobe Stock

Nietypowym pomysłem jest umieszczenie świeżych okazów w butelkach ze spirytusem. To rozwiązanie konserwuje rośliny, zachowując ich trójwymiarowy kształt. Robiąc taki „zielnik” nie zachowa się zapachu rośliny, bo butelka musi być szczelnie zamknięta, a spirytus zagłusza wszelkie zapachy, może być to jednak atrakcyjna dekoracja.

Pomysł na zielnik w butelkach. fot. Adobe Stock

Jak zrobić zielnik drzew liściastych – pomysły

Zebrane i ususzone liście można przykleić klejem do pojedynczych kartek. Aby karty z okazami wyglądały bardziej efektownie, liście można umieszczać na dodatkowym tle, które będzie miało nieco mniejszy rozmiar niż arkusz papieru. Powstanie w ten sposób ładny obrazek, a na wolnym fragmencie papieru można wpisać nazwę gatunku okazu.

Zielnik z liści wykonany na arkuszach z jednakowym tłem. fot. Adobe Stock

Przygotowane w ten sposób arkusze wkłada się do teczki, którą warto podpisać. Wykonany tą metodą zielnik z liśćmi drzew liściastych może również stanowić dekorację domowych ścian. W tym celu wystarczy najładniejsze okazy oprawić.

Innym pomysłem jest włożenie liści do albumu przeznaczonego na zdjęcia, w którym umieszcza się je pod folią. To rozwiązanie nie wymaga klejenia. Warto natomiast, jeśli ma to być zielnik do szkoły, obok każdego liścia umieścić karteczkę z nazwą gatunku drzewa.

Zielnik z liści drzew liściastych. fot. Adobe Stock

Na domowe potrzeby nie musicie umieszczać kartek z nazwami roślin. Tak powstanie album, który można wykorzystać do nauczenia dziecka rozpoznawania gatunku drzew liściastych po liściach.

Sprawdź też:

• Trujące rośliny w ogrodzie
• Zabawy z roślinami – zabawa i nauka
• Zioła w doniczkach: jak je uprawiać