Do specjalisty warto pójść zawsze, gdy w mowie dziecka pojawi się coś niepokojącego, nie tylko wtedy, gdy się jąka. Im wcześniej zacznie się terapię, tym lepiej. Wielu rodziców przyjmuje postawę: „samo minie’’, ale ocenę, czy dziecku potrzebna jest pomoc, lepiej zostawić logopedzie. To on oceni, czy jąkanie u dziecka trzeba leczyć, czy jest szansa, że samo ustąpi.

Reklama

Spis treści:

Jąkanie – przyczyny

Narzędzia dla rodziców mamotoja.pl

Kalendarz rozwoju dziecka Czytaj więcej

Jąkanie pojawia się najczęściej między 2. a 3. rokiem życia. W tym czasie rozwój intelektualny dziecka przewyższa możliwości aparatu mowy – umiejętność wypowiadania myśli rozwija się dużo później niż umiejętność samodzielnego myślenia. Choć dziecko zna wiele słów, jego aparat mowy nie jest jeszcze dostatecznie sprawny. A wtedy może się jąkać, szczególnie jeśli jego wypowiedzi towarzyszą spore emocje.

Dziecko zacina się, bo ma coś ważnego do powiedzenia lub obawia się, że dorośli nie słuchają go z uwagą. Czasem dlatego, że jest:

  • speszone,
  • ośmieszane,
  • nakłaniane do recytacji wbrew swojej woli,
  • wywołane do odpowiedzi z zaskoczenia.

W takiej sytuacji zacina się na początkowej części wypowiedzi – powtarza sylaby, a nawet całe wyrazy. Bardzo często zacina się na spójnikach i przyimkach.

Zobacz także

Oto najczęstsze przyczyny jąkania się u dzieci:

  • Opóźnienie rozwoju mowy lub artykulacji. Dziecko ma trudności z opanowaniem trudniejszych głosek i wypowiadaniem swoich myśli.
  • Stres emocjonalny. Np. rozwód rodziców, choroba w domu, wypadek, zła atmosfera, wzmożone napięcie emocjonalne wywołane zbyt długim oglądaniem telewizji, graniem na komputerze.
  • Występowanie jąkania w rodzinie. Nie musi być dziedziczne, maluch jąka się, bo je naśladuje.
  • Przestrach. Np. gdy malec bardzo się czegoś zlęknie.
  • Zaburzenia centralnego układu nerwowego. Czasami ciężki poród czy nieprawidłowości w życiu prenatalnym mogą uszkadzać mózg, co sprawia, że dziecko się jąka.

Nasilenie jąkania zależy od pory dnia, samopoczucia, także od tego, czy wypowiedź jest o sprawach znajomych, minionych czy przyszłych. Jąkanie zanika, gdy osoba zacinająca się mówi wolniej, szeptem, w hałasie albo gdy... śpiewa.

Jąkanie u dzieci na tle nerwowym

Jąkanie często dotyka dzieci nadwrażliwe, które niepłynną mową mogą reagować nie tylko na bardzo stresujące sytuacje. Czynnikami wyzwalającymi jąkanie u dziecka mogą być:

  • rozłąka z rodzicami
  • narodziny rodzeństwa
  • pójście do przedszkola czy zmiana środowiska
  • silne pozytywne przeżycie, np. otrzymanie wymarzonego prezentu czy spotkanie z rodzicem po długiej rozłące.

Czy jąkanie się minie samo?

Większość dzieci wyrasta z tej niepłynności mowy nawet bez terapii. Nie ma jednak gwarancji, że rozwojowe jąkanie minie samoistnie. Im dziecko jest starsze, tym mniejsze są szanse na to, że samo przestanie się jąkać.

Jakie objawy jąkania powinny zaniepokoić?

Objawy, które powinny cię zaniepokoić to:

  • tiki
  • mruganie oczami
  • ruchy głową
  • grymasy twarzy, które towarzyszą jąkaniu.

Bądź również czujna, jeśli dziecko coraz częściej się zacina. Niepokoić powinno także to, że dziecko, starając się poprawnie wysłowić, napina mięśnie twarzy i ma kłopoty z oddychaniem. Dopóki jest małe, nie zdaje sobie z sprawy, że jąkanie to jakiś problem. Ta świadomość przychodzi około piątego, szóstego roku życia. Wtedy może do tego pojawić się strach przed mówieniem, dziecko zacznie unikać pewnych słów, dźwięków. Niestety, silne emocje, które temu towarzyszą, sprawiają, że jąkanie się nasila. W takiej sytuacji terapia logopedyczna jest niezbędna, przyda się też pomoc psychologa.

Terapia jąkania u dzieci

Są dwie równoległe drogi leczenia jąkania:

  • Zmiana postawy rodziców. Jąkający się maluch potrzebuje spokoju, cierpliwości i zrozumienia.
  • Praca z dzieckiem. Nauka mówienia z opanowaniem napięcia mięśniowego i lęku przed mówieniem – z pomocą ćwiczeń oddechowych, relaksacyjnych, psychoterapii i ćwiczeń logopedycznych (ważne jest, by były one także prowadzone w domu).

Jąkanie u dzieci w wieku szkolnym jest dla nich samych dużym problemem. O ile w przedszkolu rówieśnicy są na ogół bardziej tolerancyjni, to w szkole jąkające się dziecko może spotkać się z wyszydzaniem i prześladowaniem. Dlatego wadę warto leczyć wcześniej, zanim dziecko pójdzie do szkoły. Jeżeli jąkanie pojawi się dopiero w szkole, może to być znak, że dziecko zmaga się z napięciem emocjonalnym, które wywołuje niepłynną mowę. W takiej sytuacji trzeba skonsultować się ze specjalistą, ustalić przyczyny problemu i podjąć adekwatną do nich terapię.

Jąkanie u dzieci – ćwiczenia

W terapii jąkania stosuje się bardzo różne ćwiczenia, których celem jest kontrola nad oddechem i napięciem mięśniowym. Logopedzi często wykorzystują następujące ćwiczenia na jąkanie:

  • ćwiczenia oddechowe: w pozycji leżącej nauka i doskonalenie oddechu brzuszno-przeponowego, dmuchanie na różne przedmioty,
  • ćwiczenia oddechowo-emisyjne: długie wymawianie na jednym pełnym wydechu szeptem i głośno samogłosek: a, o, u, e, i, y,
  • ćwiczenie szerokiego i miękkiego otwierania oraz zamykania ust i warg,
  • ćwiczenia płynnego łączenia samogłosek: długie wymawianie na jednym pełnym wydechu szeptem i głośno samogłosek z tzw. chuchającymi przerywnikami, np. chao – chao – cho, chae – chae – che,
  • ćwiczenia mówienia: terapeutyczne czytanie tekstu, opisywanie ilustracji,
  • śpiewanie, recytowanie tekstu szeptem i głośno,
  • ćwiczenia delikatnego startu mowy.

Czy jąkanie można trwale wyleczyć?

Tak, choć nie ma gwarancji, czy nie wróci (np. w chwili wielkich emocji). Ważne jest, aby dziecko jak najszybciej się z tym problemem uporało. Wprawdzie dzieci, które się jąkają, intelektualnie rozwijają się tak jak inne, ale zdarza się, że są źle traktowane przez rówieśników (maluchy są odrzucane przez grupę, wyśmiewane, nawet uważane za opóźnione w rozwoju, a jąkającym się dorosłym trudniej znaleźć pracę). Ciężko wtedy realizować swoje życiowe plany.

Zobacz też:

Reklama
Konsultacja merytoryczna

Alina Wójcicka

Logopedka, neurologopedka i pedagożka specjalna, ma długoletnie doświadczenie w pracy z dziećmi i dorosłymi
Reklama
Reklama
Reklama