Fobia szkolna – objawy, przyczyny, leczenie nerwicy szkolnej

Oznaką fobii szkolnej jest to, że dziecko nie chce chodzić do przedszkola lub szkoły i próbuje wymusić na rodzicach, by zostało w domu. Jeśli próby pomocy dziecku przez rodziców i nauczycieli nie pomagają – konieczna jest wizyta u psychologa dziecięcego lub psychiatry. Jakość życia dzieci, które cierpią z powodu fobii szkolnej, jest znacznie obniżona i porównywalna do osób z rozpoznaniem depresji. Fobii szkolnej towarzyszą obawy związane z niską samooceną, strachem przed ośmieszeniem, krytyką lub odrzuceniem.

Spis treści:

1. Fobia szkolna – co to jest?
2. Fobia szkolna – objawy
3. Fobia szkolna – przyczyny
4. Jak postępować z dzieckiem z fobią szkolną?
5. Czy fobia szkolna mija?
6. Lęk przed szkołą – leczenie

Fobia szkolna – co to jest?

Fobia szkolna to jedna z nerwic dziecięcych. Określa się ją również jako skolionofobię albo didaskaleinofobię. Fobia szkolna należy do zaburzeń lękowych, które są związane ze środowiskiem szkolnym, a także wymaganiami i obowiązkami stawianymi przed dzieckiem. Taki lęk szkolny może być spowodowany trudnościami w nauce, ale również strachem przed nauczycielem, kolegami. Z pewnością nie należy go lekceważyć!

Fobia szkolna – objawy

Objawy fobii szkolnej to przede wszystkim niechęć dziecka do chodzenia do szkoły. Wiążę się to z lękiem, obawami, bardzo silnym stresem. Objawy nerwicy szkolnej wywołane lękiem mogą przybierać także postać somatyczną. Pojawiają się:

• nudności i wymioty u dziecka,
• bóle i zawroty głowy,
• bóle brzucha,
• stany podgorączkowe lub gorączka,
• duszności,
• kołatanie serca,
• nadpotliwość,
• zaburzenia mowy,
• drżenie mięśni,
• przyspieszone bicie serca,
• biegunka u dziecka.

Objawy fobii szkolnej nasilają się, gdy dziecko wie, że następnego dnia będzie musiało pójść do szkoły, a także o poranku. Nie występują jednak w czasie wolnym od zajęć szkolnych.

Fobia szkolna – przyczyny

Przyczyn fobii szkolnej może być wiele, między innymi to:

• molestowanie w szkole,
• przemoc domowa,
• zastraszanie i bicie przez kolegów,
• wyśmiewanie przez rówieśników lub nauczycieli,
• zbyt surowe ocenianie i krytykowanie przez nauczycieli,
• niskie poczucie własnej wartości wywołane np. niepełnosprawnością czy wadą wymowy,
• postawa lękowa rodzica (przerzucenie własnego lęku na dziecko),
• nadopiekuńczość rodziców,
• silne tendencje perfekcjonistyczne dziecka,
• brak umiejętności radzenia sobie z krytyką, presją rówieśników, czy frustracją.

Powodem może być również to, że rodzice i nauczyciele mają zbyt wygórowane oczekiwania względem dziecka, a ono obawia się porażki. Czasami wpływają też znaczące zmiany, które zachodzą w życiu, np. przeprowadzka, śmierć bliskiej osoby, kłopoty finansowe rodziny, rozwód rodziców.

Fobia szkolna często współistnieje z:

• lękiem separacyjnym – zaburzeniem lękowym, które u uczniów ujawnia się między 7. a 9. rokiem życia. Dzieci w wieku szkolnym przeżywają silny stres w sytuacji oddzielenia się od rodzica lub opiekuna;
• lękiem społecznym – wynikającym z obawy przed kontaktem z rówieśnikami, znalezieniem się w centrum zainteresowania oraz strachem przed oceną np. strach przez tym, że powie coś, co zostanie uznane za głupie, a tym samym skompromituje się, zostanie wyśmiane;
• innymi fobiami specyficznymi – objawiającymi się panicznym strachem przed konkretną sytuacją (np. klaustrofobia – lęk przed przebywaniem w ciasnych, zamkniętych pomieszczeniach) lub czynnikiem (np. arachnofobia – lęk przed pająkami);
• zaburzeniami lękowymi z napadami paniki – pojawiają się najczęściej u uczniów w okresie dorastania. W trakcie epizodu, dziecko odczuwa silny lęk, któremu towarzyszą fizyczne objawy: duszności, zawroty głowy, przyśpieszone bicie serca.

Jak postępować z dzieckiem z fobią szkolną?

Lęk jest odczuciem subiektywnym, dlatego też nie powinniśmy oceniać dziecka naszą miarą, bagatelizować jego emocji, a także celowo narażać na sytuacje, które wywołują u niego strach i panikę (tzw. terapia szokowa). Co zatem można zrobić, by pomóc dziecku?

• Wysłuchać, okazać zrozumienie i wspólnie wymyślić rozwiązania, które mogłyby poprawić sytuację lub zażegnać problem.
• Czytać wspólnie bajki i opowiadania terapeutyczne, które pomogą dziecku oswoić się z lękiem.
• Nauczyć dziecko rozpoznawać reakcje swojego ciała, aby mogło zastosować techniki relaksacyjne (np. głębokie, miarowe oddychanie).
• Praktykować jogę dla dzieci lub mindfulness.

Czy fobia szkolna mija?

Tak, jeśli zastosuje się odpowiednie leczenie i profilaktykę. Zazwyczaj terapia trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Należy jednak pamiętać, że czas trwania leczenia u każdej osoby może przebiegać inaczej.

Lęk przed szkołą – leczenie

Zdiagnozowanie i odpowiednie leczenie lęku przed szkołą jest bardzo ważne, ponieważ jego brak może w sposób destrukcyjny wpłynąć między innymi na edukację dziecka, a także relacje z rodziną i rówieśnikami. W leczeniu fobii szkolnej dobrze sprawdza się psychoterapia, czasami konieczne jest również połączenie jej z leczeniem farmakologicznym. Dziecko w takiej sytuacji może skorzystać też z nauczania indywidualnego, jednak nie jest ono rozwiązaniem samym w sobie. Najważniejsza jest praca terapeutyczna nad lękami i trudnościami dziecka.

Zobacz także:

• Dziecko płacze w przedszkolu – adaptacja przedszkolna bywa trudna [WYWIAD Z PSYCHOLOGIEM]
• Depresja lękowa: objawy, przyczyny, leczenie
• Mamo, boję się szkoły