Jak dbać o wzrok dziecka? 10 trików, które zminimalizują negatywny wpływ ekranu na oczy

Choć nowe media mogą wspomagać rozwój dziecka, nie oznacza to, że maluch czy starszak powinien mieć stały dostęp do telewizora, komputera i tabletu – m.in. z troski o jego oczy. W czasach wszechobecnych ekranów i nauki zdalnej lub hybrydowej każdy rodzic powinien wiedzieć, jak skutecznie zadbać o wzrok swojego dziecka. Przedstawiamy 10 trików, które pomogą ci zminimalizować negatywny wpływ ekranów na wzrok dziecka

1. Ogranicz czas przed ekranem

Zgodnie z rekomendacjami Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej dzieciom do 2. roku życia nie zaleca się kontaktu z urządzeniami ekranowymi. Dzieci między 2. a 5. rokiem życia mogą spędzać przed ekranem maksymalnie godzinę dziennie (jednak jednorazowo nie dłużej niż 15-20 minut). Jeśli chcesz włączyć dziecku bajkę, lepiej zrób to na telewizorze niż telefonie czy tablecie. Maluch przed ekranem telewizora ma możliwość zachowania większego dystansu do ekranu, co będzie lepsze dla jego wzroku. Powinnaś także zadbać o to, by dziecko zawsze siedziało na wprost telewizora.

Pamiętaj, by:

nie puszczać bajek przy jedzeniu, tuż przed snem, podczas czynności związanych z higieną;
nie traktować czasu przed ekranem jako narzędzia do motywowania (np. pozwolić dziecku na oglądanie bajek, jeśli zje obiad);
treści, do jakich dziecko ma dostęp, były dostosowane do jego wieku;
w pierwszych latach dziecko korzystało z mediów wspólnie z rodzicem.

W przypadku starszego dziecka warto:

ustalić zasady co do czasu, który dziecko może spędzać przed ekranem w dni powszednie i weekendy (są specjalne aplikacje blokujące telefon po określonym czasie i w określonych godzinach);
ustalić zasady korzystania z mediów dla wszystkich domowników np. niekorzystania z telefonów przy obiedzie, telefon wieczorem nie trafia do sypialni;
zachęcić dziecko do ruchowych gier na konsoli;
zapewnić dziecku alternatywne pomysły na wolny czan np. wspólne granie w planszówki lub wycieczka rowerowa.

2. Zadbaj o oczy ucznia i zdrowe nawyki przed komputerem

Jeśli w domu masz starsze dziecko, które często korzysta z komputera do nauki, koniecznie zadbaj o to, by jego stanowisko pracy było odpowiednio przygotowane. Choć producenci starają się tworzyć coraz lepsze monitory, to światło emitowane przez komputery nadal nie działa korzystnie na oczy. Pamiętaj, aby:

odległość monitora od głowy wynosiła ok. 50-70 cm i 10-20 stopni poniżej poziomu oczu;
korzystać z monitorów o odpowiednio dużej przekątnej (minimum 14 cali);
stanowisko pracy nie było przodem do okna;
oświetlenie nie było skierowanie bezpośrednio na ekran monitora;
przypominać dziecku, że może zwiększyć czcionkę w przeglądarce, dzięki czemu nie będzie nadmiernie obciążało wzroku;
jeśli dziecko nosi okulary, zadbaj, by miały one ochronę antyrefleksyjną.

3. Naucz dziecko robić przerwy i regularnie ćwiczyć wzrok

U dziecka, które uczy się zdalnie lub spędza więcej czasu na nauce przed ekranem, warto wyrobić nawyk robienia przerw co 20 minut (lub po każdej lekcji zdalnej). Podczas takiej przerwy należy przez 20 sekund patrzeć na punkt znajdujący się z dala od nas (minimum 6 metrów) – dziecko może np. wstać od komputera i wyjrzeć przez okno.

Warto także robić dłuższe przerwy i wykorzystać je na wykonywanie ćwiczeń ruchowych, a także ćwiczeń wzroku. Jednym ze skutecznych ćwiczeń jest wodzenie oczami za jakimś przedmiotem bez ruszania głową. Innym ćwiczeniem, łatwym do wykonania w każdych warunkach, jest mruganie i zamykanie oczu. Poproś dziecko, by szybko zamrugało około 10 razy, a następnie zamknęło oczy na kilka sekund. Ćwiczenie należy wykonać kilka razy i można je często powtarzać.

4. Zadbaj o relaks: oczy dziecka też muszą odpoczywać

Przede wszystkim dopilnuj, by dziecko się wysypiało. Jeśli ma czas wzmożonej nauki przed komputerem (np. nauka zdalna) i często skarży się na ból oczu lub ogólne zmęczenie, koniecznie zgłoście się do okulisty – ten prawdopodobnie zaleci krople. Może się także okazać, że u dziecka rozwinęła się wada i niezbędne będą okulary.

5. Zapewnij w mieszkaniu odpowiednie warunki dla zdrowego wzroku

Zadbaj o odpowiednie warunki w pokoju dziecka. Nie zapominaj o wietrzeniu pomieszczenia (przypominaj o tym także dziecku). Optymalna temperatura w pokoju wynosi 20-22°C. Warto także zadbać o odpowiednią wilgotność pomieszczenia na poziomie 45-55 proc

6. Zrezygnuj z TV w tle

Telewizor nie powinien znajdować się w pokoju dziecka – niezależnie od tego, ile maluch ma lat. W wielu domach TV jest jednak włączony w tle i choć mogłoby się wydawać, że dziecko nie patrzy w ekran, sama jego obecność może mieć negatywny wpływ – samo eksponowanie dziecka na migające ekrany działa szkodliwie na wzrok.

Podczas swobodnej zabawy dziecko ciągle zmienia punkty zainteresowań i wodzi wzrokiem za różnymi obiektami, dzięki czemu ćwiczy akomodację oka (jest to niezbędne dla prawidłowego rozwoju wzroku). Siedzenie w miejscu i bycie pod wpływem takiego bodźca jak ekran jest bardzo nienaturalne. Wpływa to niekorzystnie nie tylko na wzrok, ale także na układ mięśniowo-szkieletowy dzieci.

7. Zapewnij dziecku odpowiednią dietę dla zdrowia oczu

Aby wspomagać wzrok dziecka, koniecznie zadbaj o dietę zdrową dla oczu. Nie może w niej zabraknąć witamin A i E, cynku, selenu czy magnezu. Ważne są także luteina, zeaksantyna czy kwasy omega-3. Urozmaicona dieta bogata w warzywa i owoce (szczególnie marchew, brokuł, jarmuż, natka pietruszki, rośliny strączkowe, jagody), pieczywo pełnoziarniste, orzechy, jaja i ryby jest najlepszym sposobem na dostarczenie organizmowi jak największej ilości składników i związków odżywczych zapewniających zdrowie oczu. Pamiętaj, że bogata w owoce i warzywa dieta jest dla dziecka wystarczająca – nie zaleca się stosowania suplementów.
Dla zdrowia oczu niezwykle ważne jest także odpowiednie nawodnienie organizmu.

8. Pamiętaj o regularnych badaniach wzroku dziecka

W dbaniu o oczy oczywiście niezwykle ważne jest regularne badanie wzroku. Z dzieckiem powinnaś pojawić się u okulisty raz na pół roku. Badania nie tylko określają ewentualną wadę wzorku, ale także mogą wykryć inne choroby ogólne. Pierwszy raz dziecko powinno pójść na wizytę do okulisty, gdy ma dwa i pół-trzy lata (gdy zaczyna się dobra współpraca dziecka) lub wcześniej, jeśli rodzic zauważy niepokojące objawy.

Jak rozpoznać, czy dziecko ma problemy ze wzrokiem?

Dziecko nie zawsze zdaje sobie sprawę z tego, że źle widzi. Koniecznie zwróć uwagę na to czy:

dziecko pociera oczy albo je mruży;
podchodzi bardzo blisko tego, na co patrzy;
pochyla się i przekręca głowę nad książką, kolorowanką, zeszytem;
z trudem czyta i pisze, robi błędy;
niechętnie pracuje z bliska (np. zaczyna rysować i szybko zarzuca tę czynność),
kolorując, wychodzi za linie;
często potyka się, upada;
skarży się na ból głowy, oczu;
ma problemy z koncentracją lub jest często rozdrażnione.

Konieczna może być wizyta nie tylko u okulisty, ale także u ortoptyka.

9. Zadbaj, by dziecko miało odpowiednią ilość ruchu

Na zdrowy wzrok lekarze zalecają także sport. Regularne ćwiczenia poprawiają krążenie i ukrwienie narządów, w tym także oka. Zadbaj o to, by dziecko miało szansę regularnie się poruszać. Koniecznie znajdźcie aktywność, która sprawi mu przyjemność. Spacery i aktywność fizyczna na dworze umożliwia odpoczynek mięśni wewnątrzgałkowych odpowiadających za akomodację oka.

10. Kup dziecku okulary przeciwsłoneczne na lato

Promieniowanie UVA i UVB jest szkodliwe dla oczu. Nadmierne nasłonecznienie może prowadzić do uszkodzenia plamki żółtej, zaćmy, nowotworów oczu i powiek. Szczególnie gdy dziecko będzie narażone na bardziej intensywne nasłonecznienie w czasie przebywania na wakacjach w krajach południowych. By temu zapobiec, pamiętaj o kupieniu okularów przeciwsłonecznych także dla dziecka. Ciemna szybka nie oznacza jednak, że okulary mają filtr. Koniecznie sprawdź parametry i kupuj szkła wyłącznie w sprawdzonych salonach.

Zobacz także:

Konsultacja merytoryczna

dr hab. n. med. Wojciech Hautz

Specjalista Kliniki Okulistyki Centrum Zdrowia Dziecka