Żywienie

Mleka roślinne: dla niemowlaka niewskazane, a dla starszych dzieci? Rodzaje i przepis na napoje roślinne

Mleka roślinne (prawidłowo: napoje roślinne) w diecie dziecka nie zastąpią ani mleka matki, ani mleka krowiego. Największym problemem jest to, że nie zawierają dostatecznej ilości wapnia, który jest niezbędny nie tylko dla prawidłowego wzrostu kości. Sprawdź, kiedy można podawać dziecku mleko roślinne i czym się kierować przy wyborze napoju. Podpowiadamy też, jak zrobić zdrowe mleko roślinne w domu

Ewa Janczak-Cwil

12 marca 2021

Mleka roślinne to wprowadzająca w błąd nazwa, ponieważ nie są one mlekiem, a napojem. Po roślinne mleka chętnie sięgają weganie, a czasami też osoby uczulone na białka mleka krowiego. Nie ma w tym nic złego, póki dbają oni o to, aby w ich diecie nie zabrakło wapnia, który musi pochodzić z innych źródeł. Są na rynku mleka roślinne fortyfikowane, czyli wzbogacane o różne składniki, m.in. o wapń. Jednak jego przyswajalność z napoju roślinnego nie jest taka sama jak z prawdziwego mleka. Dlatego mleko roślinne raczej nie powinno znaleźć się w diecie najmłodszych dzieci.

Spis treści:

Mleko roślinne – co to jest
Mleko roślinne – rodzaje
Jak zrobić mleko roślinne
Mleko roślinne dla niemowlaka?
Jakie mleko roślinne dla dziecka

Co po kolei w diecie niemowlęcia: mówi prof. Socha – film

Mleko roślinne – co to jest

Mleko roślinne jest napojem zrobionym z wody i różnych nasion lub orzechów. Najczęściej ma mleczny lub lekko żółtawy kolor. Do wody trafia część składników zawartych w nasionach lub orzechach użytych do przygotowania mleka roślinnego. Podobieństwo napoju – jego wyglądu, a także zastosowania – do mleka sprawiło, że takim wywarom nadano nazwę mleka, mlekiem jednak nie są. Obecnie zgodnie z prawem nazwę mleko można umieszczać tylko na opakowaniu prawdziwego, odzwierzęcego mleka. Wyjątkiem jest mleczko kokosowe i mleko migdałowe.

Podczas przygotowywania mleka roślinnego do wody trafiają z orzechów, nasion czy pestek różne składniki: m.in. witaminy, sole mineralne, substancje prozdrowotne. W napojach roślinnych, które można kupić w sklepach znajdują się też różne dodatki, które poprawiają smak i zwiększają trwałość produktu. Dlatego zawsze trzeba czytać etykiety na mlekach roślinnych, aby sprawdzić, co wybrany produkt zawiera, czy jest wzbogacany w witaminy i wapń, jaką ma kaloryczność.

Mleka roślinne różnią się od zwierzęcych nie tylko zawartością wapnia ale i profilem aminokwasów – białka mleka roślinnego nie zawierają wszystkich tzw. aminokwasów egozgennych, czyli takich, które człowiek powinien dostarczać organizmowi z pożywieniem. Mleko krowie ma pełnowartościowe białko, czyli złożone ze wszystkich aminokwasów egzogennych. W mlekach roślinnych nie ma też witaminy D oraz B12, chyba że napój roślinny jest fortyfikowany tymi składnikami.

Wapń w diecie, którego nienajlepszym źródłem są mleka roślinne, niezbędny jest do mineralizacji kości. Jego prawidłowa ilość w diecie odgrywa ważną rolę w profilaktyce otyłości, nadciśnienia, cukrzycy, nowotworów piersi, prostaty, jelita grubego. Poziom wapnia w organizmie wpływa też na jakość snu, krzepliwość krwi, bolesne skurcze mięśni, skłonność do alergii, bóle stawów.

Mleko roślinne – rodzaje

Napoje roślinne dzieli się na te robione w domu i produkowane przemysłowo oraz ze względu na składniki, z jakich przygotowano napój. Wśród mlek roślinnych produkowanych przemysłowo wyróżnia się jeszcze mleka fortyfikowane (uzupełniane o pewne składniki odżywcze i witaminy) i niefortyfikowane.

Na sklepowych półkach najczęściej można spotkać następujące mleka roślinne:

Mleko sojowe – zawartość wapnia i białka jest podobna jak w mleku krowim, z tym, że ich wartościowość i przyswajalność są niższe niż w mleku zwierzęcym. Jest mniej kaloryczne od np. mleka ryżowego. Pasuje do owsianki i wszelkich dań podawanych na słodko, można je wykorzystać do wypieków i koktajli. Ze względu na to, że jest tłustsze od mleka ryżowego, pasuje do kawy. Całkiem smaczne jest np. kakao na mleku sojowym.
Mleko migdałowe – zawiera białko w ilości podobnej do napoju ryżowego czy owsianego, ale mniej od mleka sojowego. Jest niskokaloryczne. Do sklepowych mlek migdałowych często dodawana jest sól morska. Mleko migdałowe sprawdza się w daniach śniadaniowych i koktajlach.
Mleko owsiane – zawiera sporo cukrów (jest bardziej kaloryczne) i błonnika, ale mało wapnia i białka, zawiera też gluten. Mleko owsiane można wykorzystać do kawy, owsianki, ciasta na naleśniki czy szykowania budyniu.
Mleko ryżowe – słodkie w smaku, zawiera dużo cukrów (jest ich dwa razy więcej niż w krowim mleku). Mleko ryżowe pasuje do ciast na słodkie wypieki. Jest bardzo ubogie w białko.
Mleko kokosowe – ma niewiele białka, ale może zawierać sporo tłuszczu. Nadaje się do wykorzystania w owsiankach, ciastach i koktajlach, a także do zrobienia budyniu kokosowego.
Mleko orzechowe – najczęściej jest najdroższe i dosładzane. Ma delikatny posmak orzechów, z jakich je zrobiono. Nadaje się do ciast, koktajli i owsianek.

Przed zakupem mleka roślinnego koniecznie trzeba czytać etykiety. Warto unikać napojów dosładzanych i niefortyfikowanych – ilość wapnia przyswajana z takiego płynu jest naprawdę znikoma. Dodatek cukru sprawia, że napój zwiększa swoją kaloryczność, ale szybciej podnosi też poziom cukru we krwi, co nie jest korzystne dla zdrowia.

Jak zrobić mleko roślinne

Wybrane nasiona lub orzechy trzeba przez minimum 30 minut moczyć – proporcje: szklanka wody na szklankę np. nasion. Orzechy i migdały (po zdjęciu skórki) warto moczyć całą noc, wtedy więcej składników trafi do wody. Następnie całość trzeba zblendować, ewentualnie dolewając nieco wody. Na koniec warto mieszankę odcisnąć, aby mleko roślinne nie zwierało drobinek nasion czy orzechów.
Pozostałe drobinki można wykorzystać przy wyrobie ciasta lub dodać np. do owsianki.

Bardziej pracochłonne jest w przygotowaniu mleko sojowe i ryżowe. Ryż gotuje się przed miksowaniem, a soję po nim (przez 30 minut). Sa nawet specjalne maszyny do mleka roślinnego, które ułatwiają przygotowanie napoju.

Mleka roślinne można robić także z mieszanek nasion i orzechów, np. owsiano-migdałowe, migdałowo-słonecznikowe. Napoje roślinne domowej roboty można przechowywać w lodówce przez maksimum 2-3 dni.

Mleko roślinne dla niemowlaka?

Zgodnie z nowym schematem żywienia niemowląt, mleka roślinne nie mogą stanowić pożywienia dzieci do 1 roku życia (wyjątkiem jest modyfikowane mleko sojowe dla niemowląt). Wynika to stąd, że nie zaspokajają wszystkich potrzeb organizmu, a ich podawanie może skutkować niedożywieniem, zbyt małym przyrostem masy ciała i wzrostu dziecka, krzywicą, kamicą nerkową i zaburzeniami elektrolitowymi. Ze względu na niską przyswajalność składników z mlek roślinnych fortyfikowanych, one także nie nadają się do karmienia niemowląt.

Po pierwszym roku życia mleka roślinne można podawać dziecku, ale nie jako zamiennik mleka zwierzęcego. Specjaliści zwracają uwagę na fakt, że w przypadku mlek roślinnych istnieje ryzyko zanieczyszczenia ich mykotoksynami (powstają przy złym przechowywaniu nasion i orzechów, gdy rozwijają się na nich grzyby pleśniowe), które są bardzo szkodliwe, zwłaszcza dla dzieci.

Jakie mleko roślinne dla dziecka

Oczywiście mleka roślinne mogą znaleźć się w jadłospisie dzieci po 1 roku życia, jednak nie mogą być traktowane jako zamiennik mleka zwierzęcego. Powstaje więc pytanie, czy jest sens podawać je dziecku, które nie ma alergii na białka mleka krowiego? Raczej nie.

Są jednak rodzice, którzy po odstawieniu dziecka od piersi od razu wdrażają je w dietę wegetariańską bez mleka albo wegańską. Specjaliści uważają, że nie jest to dobre dla dziecka, ale nie niemożliwe. Wymaga jednak olbrzymiej staranności przy komponowaniu diety malucha, aby jego organizm otrzymał wszystko, czego potrzebuje, np. białko, witaminę D, wapń. Mleka roślinne, nawet te fortyfikowane, nie zaspokajają zapotrzebowania na te składniki. Dlatego w diecie każdego weganina, zwłaszcza tego małego, muszą znaleźć się produkty uzupełniające te składniki.

Jeśli zdecydujesz się na podawanie mleka roślinnego dziecku, wybieraj produkty fortyfikowane i niedosładzane lub jak najmniej dosładzane. Maluch może polubić smak jednego mleka roślinnego, a inne odrzucić. Sprawdź, jaki napój roślinny mu smakuje w owsiance, a na jakim uda się zrobić pyszne kakao. W wypiekach smak mleka roślinnego nie jest wyrazisty, więc można użyć dowolnego.

Sprawdź także:

mleko dla dzieci

mleko dla niemowląt

Karmienie

Do kiedy mleko modyfikowane? Aktualne zalecenia specjalistów

To, do kiedy mleko modyfikowane powinno być w diecie dziecka zamiast mleka krowiego, zależy m.in. od wieku dziecka i jego upodobań. Nie ma żadnych przeciwwskazań do karmienia mieszanką nawet kilkulatków, jeśli lubią jej smak. Mleko krowie, zamiast modyfikowanego, można podawać w 2. roku życia dziecka. Poznaj najnowsze zalecenia specjalistów po aktualizacji wytycznych dotyczących żywienia dzieci.

Do kiedy mleko modyfikowane będzie stanowić część diety twojego dziecka zależy od ciebie i malucha. Mleko modyfikowane jest robione na wzór kobiecego pokarmu, dlatego tak samo jak mleko mamy , można podawać je nawet kilkulatkom. W najnowszych zaleceniach znajduje się informacja, że po pierwszych urodzinach można, o ile dziecko nie ma skazy białkowej, podawać już dziecku mleko krowie. Część dzieci przyzwyczaja się jednak do smaku mieszanki i domaga się jej nawet w wieku przedszkolnym. Nie ma w tym niczego złego – o ile dziecko nie pije mleka z butelki ze smoczkiem. Spis treści: Do kiedy podawać mleko modyfikowane? Dlaczego w pierwszym roku życia dziecko nie może pić mleka krowiego? Mleko modyfikowane dla starszych dzieci Do kiedy karmić dziecko butelką? Jak odzwyczaić malucha od butelki? Jak nauczyć dziecko pić z kubeczka? Do kiedy podawać mleko modyfikowane? W opublikowanych w marcu 2021 roku zaktualizowanych zaleceniach żywienia niemowląt znajduje się informacja o tym, by karmić dziecko piersią tak długo, jak samo tego będzie chciało, a maluchy karmione mlekiem modyfikowanym powinny je jeść do ukończenia pierwszego roku życia . Oczywiście początkowo, do 6. miesiąca życia należy podawać tzw. mieszankę początkową (oznaczoną numerem 1), a później mleko modyfikowane tzw. następne (oznaczone numerem 2). W zaleceniach tych nie ma informacji o tym, że karmienie mlekiem modyfikowanym następnym trzeba zakończyć po pierwszych urodzinach dziecka. Zatem nie ma górnej granicy podawania mleka modyfikowanego. W praktyce wygląda to tak, że pierwszy rok życia traktowany jest jako czas stosowania diety mlecznej . Drugi rok życia dziecka to etap przejściowy i diety mieszanej, gdyż nie sposób z dnia na dzień odebrać maluchowi mleko, do którego jest przyzwyczajone. Jednak w trzecim roku życia dziecko powinno być już na...

Zdrowie

Mleko z miodem - właściwości, przepis, zastosowania

Mleko z miodem (często podawane także z masłem, czosnkiem lub imbirem) to stary, domowy sposób na przeziębienie, kaszel czy bol gardła. Dobroczynne właściwości ciepłego mleka z miodem obejmują działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne i rozgrzewające.

Mleko z miodem to doskonały sposób na pozbycie się bólu gardła i kaszlu, ale pomaga też na inne dolegliwości takie jak infekcje górnych dróg oddechowych lub stan zapalny jamy ustnej. Mleko z miodem na noc świetnie działa także u osób, które borykają się z bezsennością, a do tego ma właściwości antybiotyczne i przeciwzapalne. Ważne: Miód może być podawany dzieciom dopiero po ukończeniu 12 miesiąca życia . Miód może także silnie uczulać , dlatego niewskazane jest podawanie go alergikom. Spis treści: 1. Mleko i miód na przeziębienie Mleko z miodem na kaszel i na gardło Mleko z miodem na gorączkę 2. Jak zrobić mleko z miodem - przepisy Mleko z miodem, czosnkiem, imbirem lub cynamonem 3. Najlepsze miody i ich właściwości Mleko i miód na przeziębienie Mleko z miodem łagodzi wiele dolegliwości towarzyszących przeziębieniu, dlatego bardzo często sięga się po nie w sezonie jesienno-zimowym. Jakie właściwości ma mleko z miodem i które infekcje możemy nim zwalczyć? Mleko z miodem na kaszel i na gardło Napój na bazie mleka i miodu osłania i nawilża gardło. Dzieje się tak dzięki drobinkom tłuszczu mleka powlekającym śluzówkę gardła cienką warstwą ochronną. M iód ma właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne , przez co hamuje rozwój bakterii przyczyniających się do infekcji i bólu gardła. Ponadto niweluje suchy kaszel u dziecka , a przy mokrym kaszlu ułatwia odkrztuszanie flegmy. Warto jednak pamiętać, że tego typu mieszanka nie pomoże np. przy anginie , która jest poważniejszą chorobą, wymagającą leczenia antybiotykiem. Mleko z miodem na gorączkę Ciepłe mleko z miodem (zwłaszcza z dodatkiem czosnku) pomaga także obniżyć temperaturę ciała . Zarówno czosnek, jak i...

Karmienie

4 niezbite dowody na to, że mleko kobiece to dla dziecka pokarm idealny

Wieloletnie badania składników zawartych w pokarmie kobiecym utwierdzają naukowców w przekonaniu, że mleko mamy to najlepsze, co kobieta może podarować swojemu dziecku. Ogrom jego zalet sprawił, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia niemowlęcia oraz jego kontynuowanie do drugich urodzin dziecka, a nawet dłużej – przy jednoczesnym rozszerzaniu jego diety. Co przemawia za tym, że pokarm z matczynej piersi stanowi najlepszy sposób żywienia niemowlęcia?

Zapewnia dziecku składniki odżywcze niezbędne dla harmonijnego rozwoju Organizm niemowlęcia w pierwszych latach rozwija się niezwykle intensywnie, dlatego potrzebuje wyjątkowego wsparcia – zwłaszcza w zakresie żywienia. Karmiąc piersią, mama podaje swojemu dziecku unikalną kompozycję składników odżywczych w odpowiedniej ilości i proporcji, są to m.in. węglowodany, w tym oligosacharydy 1 , białka, tłuszcze, składniki mineralne, witaminy czy modulatory odporności. Wszystkie razem mają wielowymiarowe znaczenie – zarówno dla prawidłowego rozwoju fizycznego, jak i intelektualnego dziecka. To tarcza ochronna przed infekcjami i chorobami Zaraz po narodzinach młody organizm dziecka nie jest jeszcze w pełni dojrzały i nie wytwarza samodzielnie przeciwciał, dlatego potrzebuje wsparcia w ochronie przed wirusami i bakteriami. Mleko mamy stanowi najlepszy pokarm dla niemowlęcia i wciąż rozwijającego się jego układu odpornościowego – dzięki unikalnym związkom immunologicznym chroni przed patogenami i stymuluje w organizmie pozostałe mechanizmy obronne. Jest wartościowe, zawsze świeże i łatwo dostępne Nie ma prostszego sposobu na zaspokojenie głodu i pragnienia dziecka, jak podanie mu pokarmu prosto z piersi. Mleko kobiece – poza tym, że stanowi pełnowartościowy i lekkostrawny posiłek – ma zawsze odpowiednią temperaturę . Buduje silne więzi emocjonalne Każdej mamie zależy na tym, aby być przy swoim dziecku – to dzięki bliskości może ono czuć się kochane i bezpieczne. Również sposób żywienia odgrywa ważną rolę w tworzeniu wyjątkowej i intymnej relacji między mamą a dzieckiem. Karmienie piersią i słyszany podczas tej czynności odgłos bicia serca, oddechu mamy czy możliwość patrzenia jej prosto w oczy rozwija u niemowlęcia silne więzi uczuciowe – wszystko to sprawia, że bezsprzecznie mleko mamy jest mu...