Mastka u dziecka – co to jest, czy jest groźna i jak się jej pozbyć?

Mastka u dziecka to zupełnie naturalne zjawisko i w żadnym razie nie jest objawem infekcji intymnej. Mastka jest wydzielana już u kilkumiesięcznych maluchów. Musi być jednak regularnie usuwana, gdyż jej nadmiar prowadzi do infekcji układu moczowo-płciowego dziecka. O ile u dziewczynek czyszczenie okolic łechtaczki i warg sromowych nie jest skomplikowane, to u chłopców wymaga przestrzegania kilku zasad, tak aby nie uszkodzić prącia, do którego przytwierdzony jest napletek. Wyjaśniamy, jak pozbyć się mastki u dziecka.

Spis treści:

1. Co to jest mastka?
2. Mastka u chłopca
3. Mastka u dziewczynki
4. Mastka u dziecka: jak się jej pozbyć?
5. Czy mastka u dzieci jest groźna?
6. Mastka u dziecka: leczenie stanu zapalnego
7. Mastka u dziecka: higiena intymna

Co to jest mastka?

Mastka (z łac. smegma, czyli „mydło” lub „myć”) to biała i mazista lub serowata i żółta wydzielina gromadząca się w narządach płciowych kobiet i mężczyzn.

W jej składzie są:

• złuszczone i stłuszczone komórki nabłonkowe,
• substancja łojowa,
• flora bakteryjna,
• resztki moczu.

Mastka u dziecka pojawia się już w pierwszych miesiącach życia. U chłopców gromadzi się pod napletkiem na żołędzi, zaś u dziewczynek pod napletkiem łechtaczki i w fałdach warg sromowych mniejszych. Jej zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego poziomu nawilżenia miejsc intymnych oraz zapobieganie ich podrażnieniom.

W okresie dojrzewania płciowego zwiększa się ilość mastki. Jej zalegająca ilość może doprowadzić do powstania stanu zapalnego napletka lub łechtaczki. Stąd bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny i utrzymywanie narządów płciowych w czystości.

Mastka u chłopca

Mastka u chłopca gromadzi się pod napletkiem, a zwłaszcza w szyjce żołędzi, nazywanej także bruzdą żołędzi (ma postać rynienki).

Po urodzeniu żołądź jest sklejona z napletkiem (napletek i nabłonek żołędzi zbudowane są ze wspólnej blaszki wewnętrznej napletka). Jest to tzw. stulejka, co na tak wczesnym etapie rozwoju dziecka jest naturalnym zjawiskiem fizjologicznym.

Mastka u dwulatka, trzylatka umożliwia stopniowe oddzielenie napletka od żołędzi członka (w miarę wzrostu prącia). U większości trzylatków można go już zsunąć. Trzeba pamiętać, aby nie przyspieszać tego procesu i absolutnie nie próbować na siłę zsunąć napletka.

Mastka na penisie pomaga w stopniowym oddzielaniu się do siebie żołędzi i napletka, a usuwanie jej nadmiaru odbywa się w sposób naturalny podczas kąpieli dziecka.

Mastka u dziewczynki

Mastka u dziewczynek zbiera się pod napletkiem żołędzi łechtaczki, czyli pod niewielkim fałdem skórnym będącym fragmentem warg mniejszych sromowych. Jest on także nazywany skórnym kapturkiem łechtaczki. Mastka jest także w fałdach warg sromowych mniejszych.

Mastka u dziecka: jak się jej pozbyć?

Nadmierna ilość mastki jest częściowo usuwana samoistnie podczas oddawania moczu. Pozostała jej część powinna być regularnie usuwana, ponieważ jej nadmiar może przyczynić się do pojawienia się nieprzyjemnego zapachu z okolic narządów płciowych dziecka. Może też spowodować rozwój infekcji układu moczowo-płciowego, na które są narażone zwłaszcza dziewczynki – nieusuwanie mastki u dziecka może prowadzić do zapalenia pochwy, układu moczowego lub grzybicy.

Jak usunąć mastkę pod napletkiem? W przypadku chłopców można usuwać mastkę dopiero wtedy, kiedy nastąpi naturalne oderwanie napletka od prącia. Przesuwanie na siłę napletka w dół sprawia ból dziecku i może prowadzić do:

• powstawania ranek,
• naderwania wędzidełka,
• uszkodzenia powierzchni żołędzi.

Dlatego u bardzo małych chłopców zabiegi higieniczne trzeba ograniczyć do dokładnego obmycia penisa z zewnątrz i jego przemywania przy każdym przewijaniu dziecka.

W przypadku dziewczynek usuwa się mastkę z okolic łechtaczki, delikatnie rozchylając wargi sromowe.

Czy mastka u dzieci jest groźna?

Chociaż mastka jest naturalną wydzieliną, to jej nagromadzenie na żołędzi lub na łechtaczce staje się pożywką dla rozwoju bakterii i grzybów. W efekcie może dojść do:

• zaczerwienienia narządów płciowych dziecka,
• ich obrzęku,
• spuchnięcia,
• swędzenia,
• ropienia,
• problemu z oddawaniem moczu.

Mastka u dziecka: leczenie stanu zapalnego

Stan zapalny napletka lub okolic łechtaczki wymaga interwencji lekarskiej. Możliwe jest, że będzie konieczne zastosowanie specjalnych antybakteryjnych i przeciwgrzybicznych maści. W leczeniu pomagają także ziołowe kąpiele z naparu rumianku lub szałwii.

Mastka u dziecka: higiena intymna

Ponieważ nadmiar mastki może prowadzić do powstania stanów zapalnych narządów płciowych oraz układu moczowego, bardzo ważną rolę odgrywa uczenie dziecka od małego odpowiednich zasad higieny miejsc intymnych. Chodzi także o mycie rąk po każdorazowym korzystaniu z toalety oraz noszenie codziennie czystej bielizny.

Ucząc dziewczynkę prawidłowego dbania o czystość miejsc intymnych, pamiętajmy o tym, aby:

• srom dziecka myć zawsze od przodu do tyłu – w ten sposób unikamy przenoszenia się bakterii z odbytu do cewki moczowej, co przyczynia się do powstania infekcji,
• myć się dłonią, nie używając gąbek lub myjek,
• nie wolno rozchylać zbyt mocno warg sromowych – jeżeli są zlepione, nie wolno ich odklejać na siłę, należy udać się do pediatry (który może skierować do urologoa bądź ginekologa dziecięcego),
• po umyciu delikatnie osuszać zewnętrzne narządy płciowe ręcznikiem.

W przypadku higieny intymnej chłopców uczmy ich, aby:

• myć się od przodu do tyłu tzn. najpierw pachwiny, prącie, a potem okolice worka mosznowego w kierunku odbytu,
• po myciu delikatnie i dokładnie osuszać miejsca intymne ręcznikiem.

Obrzezanie, czyli usunięcie fragmentu skóry lub całego napletka w drugiej bądź trzeciej dobie życia chłopców zazwyczaj jest motywowane względami religijnymi (między innymi: judaizm, islam) i kulturowymi. W praktyce jednak jest to zabieg chirurgiczny, który pomaga utrzymać prawidłową higienę prącia.

Zobacz także:

• Za duża, za mała... jak powinna wyglądać łechtaczka?
• Załupek: co to jest, przyczyny, leczenie i zapobieganie
• Spuchnięty siusiak u dziecka – skąd się bierze, jak go leczyć?